Wat als je een brief krijgt dat je gas wordt afgesloten omdat je achterstallige rekeningen niet hebt betaald? Het overkwam Anja (38) en Patrick (49). Ze dreigen nu in de schulden te raken.
Anja (achternaam bij de redactie bekend), is een alleenstaande moeder met een tweeling van zeven jaar oud. Ze is gescheiden en woont in het huis dat ze met haar ex-man huurde, een tochtige particuliere huurwoning met energielabel E. Ze staat op de wachtlijst voor een sociale huurwoning, maar daar komt ze voorlopig niet voor in aanmerking.
Ze heeft een variabel energiecontract bij Essent en schrok toen het nieuwe maandbedrag bekend werd: 588 euro per maand. Dat gaat niet lukken, met een huur van bijna 900 euro en de boodschappen en andere vaste lasten erbij. Het is meer dan dat er binnenkomt per maand.
'Al mijn hoop vervloog'
Dus vroeg ze om uitstel. Die kreeg ze. Ze ging direct aan de slag met de aanvraag van de energietoelage bij de gemeente, maar die liet weten dat Anja 300 euro te veel verdient en niet in aanmerking komt voor compensatie. "Ze keken alleen naar mijn inkomen, niet naar het totale plaatje. Al mijn hoop op hulp vervloog."
Want inmiddels stapelden de betalingsherinneringen zich op. Met eerdere openstaande rekeningen bouwde ze een 'lage credit score op', hierdoor kwam ze niet meer in aanmerking voor een betalingsregeling.
Uiteindelijk kwam de brief met de datum waarop haar contract werd beëindigd en ze werd afgesloten. Het zou gebeuren op 7 november.
Uit angst rekeningen betaald
Uit angst betaalde Anja de rekening van 1000 euro om afsluiting te voorkomen, en uiteindelijk ook de waarborgsom van 350 euro voor het nieuwe contract. "Dit betekent alleen dat ik in de problemen kom met andere betalingen, zoals de huur van mijn huis. Ik vind het schofterig dat zo'n energiemaatschappij nog een waarborgsom bovenop het te betalen bedrag gooit, terwijl je weet dat mensen elke maand met moeite het geld bij elkaar rapen."
Daarnaast baalt Anja ervan dat ze niet door gemeente of de overheid wordt geholpen omdat ze net niet onder de vastgestelde grens valt. "Waarom kijken ze niet naar het totaalplaatje? Ik ben nu gaten aan het vullen en kijk toe hoe ik met mijn kinderen steeds verder bergafwaarts ga. Ik was een relaxte moeder, nu ben ik de hele tijd gespannen. Ik ben aan het vechten mijn hoofd boven water te houden. Zo wil ik helemaal niet zijn."
Waar heb je recht op?
Wie wil weten op welke overheidstegemoetkomingen je recht hebt, kan dat checken op de site van het Nibud. Binnen tien minuten weet je of je recht hebt op bepaalde inkomensondersteunende maatregelen. Heb je (dreigende) schulden en zoek je hulp? Bel je gemeente of vraag hulp via het gratis en anonieme landelijk telefoonnummer voor hulp bij geldzorgen.
Anja is niet de enige die in de schulden dreigt te komen vanwege de energierekening. Ook bij Patrick Verbeet gaat het niet goed. Hij is spastisch en is daarom afhankelijk van zijn elektrische rolstoel. Vanwege zijn handicap kan hij niet werken en heeft hij een Wajong-uitkering van zo'n 1300 euro per maand.
Meer dan 3000 euro bijbetalen
Afgelopen zomer kreeg hij de jaarrekening van Energiedirect: hij moest 3008,94 euro bijbetalen. Bovenop dit bedrag kwam ook een nieuw termijnbedrag: 735 euro. "De energiemaatschappij stelde voor om 735 per maand te betalen en daar bovenop een aflossing van 225 euro per maand voor die 3000 euro. "Dat wilde en kon ik gewoon niet. Daarnaast vraag ik me af waarop die 3000 euro is gebaseerd, ik heb nog nooit zo'n bedrag hoeven te betalen."
Niemand kan het Verbeet vertellen. Dus bleven de betalingsherinneringen en aanmaningen op de mat vallen. Tot hij uiteindelijk een brief van netbeheerder Liander ontving: hij zou worden afgesloten. "Als dat gebeurt, ben ik gevangen in mijn eigen huis. Ik kan mijn honden niet meer uitlaten, niet meer naar de fysiotherapeut en geen boodschappen meer doen."
Rechtsbijstand ingeschakeld
Hij schakelde rechtsbijstand in. Maar ook die kregen geen contact met de Energiedirect en Liander. Gelukkig voor Verbeet is inmiddels vastgesteld dat er sprake is van energie-armoede. Hij wordt niet meer afgesloten en heeft inmiddels te horen gekregen dat hij een maandbedrag van 116 euro mag betalen. Alleen de schuld van 3008,94 euro hangt hem nog boven het hoofd.
Daar komt bovenop komt dat Patrick vorige week een brief van het UWV heeft gehad. Hij wordt gekort op zijn uitkering door een geschil met de zorgverzekering. "Daar heb ik bezwaar tegen gemaakt. Maar terwijl dit loopt, word ik de schulden ingetrokken terwijl ik nooit schulden heb gehad. En weet je, vorige week ging mijn droger stuk en sprong de aardlekschakelaar."
Veel stress
Het kon niet zomaar gemaakt worden, zei de elektricien tegen Verbeet. "De aardlekschakelaar werkte volgens hem niet goed. Ik vraag me nu af of er een lek is. Ik heb Energiedirect gevraagd dit te onderzoeken en te kijken hoe die 3000 euro tot stand is gekomen. Tot die tijd betaal ik de 'schuld' niet af."
Deze hele periode is stressvol voor Verbeet. Hij heeft hierdoor meer last van zijn spasmen en durft niks te plannen. "Ik ben twee jaar thuisgebleven vanwege corona en heb voor volgend jaar een vakantie geboekt, daar kijk ik heel erg naar uit. Maar die vakantie moet ik annuleren als dat enorme schuldenbedrag blijft staan. Ook een nieuwe droger wordt dan lastig. Ik wil niet in de schulden komen en hoop dat dit met een sisser afloopt, maar zeker weten doe ik het niet."
Reactie Essent en Energiedirect
Essent en Energiedirect vinden het erg vervelend dat mensen, zoals Anja, door de oplopende inflatie en hoge energieprijzen in de schulden komen, laat een woordvoerder weten. "Essent en Energiedirect proberen zoveel mogelijk met klanten in contact te komen als er sprake is van een betalingsachterstand, zodat er samen kan worden gekeken naar een oplossing. Het is belangrijk dat mensen in een vroeg stadium zorgen over de financiële situatie bespreekbaar maken, zodat een opeenstapeling van rekeningen wordt voorkomen. Daarnaast werken wij samen met Geldfit om mensen verder op weg te kunnen helpen."
"Samen met de overheid en andere energieleveranciers is er hard gewerkt aan een afsluitregeling voor de winterperiode, zodat mensen niet in de kou komen te zitten. Ook hier is de voorwaarde dat klanten in contact zijn met hun energieleverancier voor een betalingsregeling."
Als consument heb je veel rechten voordat je wordt afgesloten van gas. Hulp vragen om schuldhulpverlening is daarbij in sommige gevallen van belang. De wet die daarover gaat lees je hier.
Veel betalingsproblemen
Het Centraal Planbureau (CPB) deed voor de zomer onderzoek naar de impact van de hoge energie- en brandstofprijzen op huishoudens. Hieruit bleek dat als de prijzen die er toen waren zouden aanhouden of nog verder zouden stijgen, 1,2 miljoen huishoudens in financiële problemen zouden komen. Dat komt neer op 15 procent van alle huishoudens.
"Voor de oorlog in Oekraïne rekende het CBS met 614.000 mensen met problematische schulden", vertelt Auke Schouwstra van NVVK, de branchevereniging van financiële hulpverleners in Nederland. "Het grootste deel van de mensen met betalingsproblemen is niet bekend bij schuldhulpverleners. Door de inflatie hebben ze hogere vaste lasten. Betalingsproblemen die te lang aanhouden worden uiteindelijk problematische schulden."
Intentieverklaring getekend
Het is in deze tijden volgens Schouwstra lastig om hogere vaste lasten omlaag te krijgen. "Je hebt niet zomaar een ander huis of een goedkopere zorgverzekering, laat staan een goedkoper energiecontract. Er wordt voor de groep die buiten de boot valt van de energietoelagen een noodfonds opgezet. Dit zijn energiebedrijven zelf aan het opzetten samen met de overheid. Mensen moeten perspectief houden op een schuldenvrije toekomst, vindt het kabinet. Daarom moet de gemeentelijke schuldhulpverlening hen hulp kunnen blijven bieden. Het noodfonds komt er binnenkort aan."
Schouwstra pleit voor een inhoudelijk gesprek tussen energiemaatschappijen en mensen die in de schulden dreigen te komen. "Er is meer maatwerk en perspectief nodig. Maandag is een intentieverklaring ondertekend door bijna dertig bedrijven. Mensen in schuldregelingen of op weg daarnaartoe, die door toedoen van de inflatie nieuwe schulden dreigen te maken, moeten geholpen worden met een passende oplossing. Dat hebben die bedrijven beloofd. Ik ga er vanuit dat ze dan ook mensen willen helpen die in de schulden dreigen te komen. Anja en Patrick kunnen kijken of er bedrijven tussen staan waarmee zij problemen hebben en met deze verklaring in de hand in gesprek gaan. Hopelijk helpt het."
De energiekosten van Tom uit Nijmegen escaleerden ook. Daarom kreeg hij gratis hulp van een speciaal team van de gemeente Nijmegen. Bekijk hieronder de video met zijn verhaal:
