Veel illegaal speelgoed in Nederland: 'Gevaarlijk voor kinderen'

"De gevaren van illegaal speelgoed zitten in allerlei kleine hoekjes: scherpe randjes, giftige materialen, licht ontvlambare spullen en vooral: onderdelen die gemakkelijk losraken. Kleine kinderen steken van alles in hun mond en slikken het zomaar in."

Emile Kalis, directeur van Stichting Speelgoed Nederland, de branchevereniging voor speelgoedbedrijven, grijpt het nieuws over de in beslag genomen Huggy Wuggy-knuffels aan om ouders te waarschuwen.

Namaak uit China

Voor legaal speelgoed zijn de eisen streng, legt hij uit: "Fabrikanten van speelgoed moeten hun product door onafhankelijke bureaus laten testen. Als zij dat product aanbieden bij fysieke en online winkels, moeten ze met het testrapport aantonen dat het veilig is. Dat is vastgelegd in de Europese Speelgoedwet EN71."

Toch is er, ook in Nederland, veel illegaal speelgoed in omloop. Dat is dus niet getest op veiligheid. Vorige week maakte de douane bekend ruim 130.000 nagemaakte Huggy Wuggy-knuffels te hebben onderschept. "Die hebben we in verschillende vliegtuigen gevonden", zegt woordvoerder van de douane Pieter ten Broeke. "Vorige week vonden we nog een partij van 15.000 van die knuffels. Ze waren uit China onderweg naar Italië."

In totaal heeft de douane sinds 1 januari 2019 maar liefst 884.678 stuks speelgoed onderschept, volgens de douane.

Zulke niet-geteste knuffels vinden ook hun weg naar kinderen in Nederland, weet Kalis van de branchevereniging. "Er staat meestal wél een CE-keurmerk op. Dat keurmerk hebben ze helemaal niet, maar ja, ze drukken dat gewoon op de verpakking en de labels. Als consument kun je nooit zien of dat keurmerk verdiend is."

En, zegt Kalis, het is zelfs niet helemaal uit te sluiten dat zulke goederen wél in reguliere Nederlandse winkels komen te liggen. "De autoriteiten kunnen simpelweg niet alles controleren. Maar er worden voortdurend controles uitgevoerd, ook bij spullen die al in de winkels liggen. Dus als je speelgoed koopt bij een erkende winkel in Nederland, dan heb je de beste garantie dat je een veilig product koopt."

Batterijen inslikken

Ook Mieke Cotterink, expert kinderveiligheid bij VeiligheidNL, kent het probleem van het CE-keurmerk. "Daarom zeg ik altijd: als het zo goedkoop is dat het eigenlijk niet kan, dan kun je beter het zekere voor het onzekere nemen."

Het lastige daarbij, voegt ze toe, is dat er steeds meer fysieke winkels verdwijnen. "Je wordt haast gedwongen speelgoed online te kopen. Maar vaak is helemaal niet duidelijk of het een Nederlandse of een buitenlandse winkel is. Dat maakt het nog lastiger."

Cotterink weet ook dat illegaal speelgoed gevaren oplevert. "In Europa mogen er geen koorden van meer dan 22 centimeter aan speelgoed zitten, om het risico van verwurging te voorkomen. Sommige kunststoffen geven scherpe randen als ze breken. Oogjes kunnen losraken. En, ook een berucht probleem: de klepjes waar batterijen achter zitten, kunnen losgaan of breken. Als kinderen die batterijen inslikken, is dat levensgevaarlijk. Goedgekeurd speelgoed is daarop getest, maar illegaal speelgoed niet."

Veel van deze producten – nagemaakt en niet getest op veiligheid – worden door consumenten zelf in huis gehaald via buitenlandse webwinkels zoals Alibaba. "Zoek op die site maar eens naar Pokémon-kaarten", zegt Kalis. "Je kunt zelfs op de foto's zien dat ze nep zijn. Mensen kopen dat, maar men denkt te weinig na over de risico's. Je kind stopt dat in de mond. Het is levensgevaarlijk."

Geen toezicht

Ouders zijn zich onvoldoende bewust van zulke risico's, vindt hij. "Veel mensen denken: als het Nederland binnenkomt, zal er wel toezicht op zijn. Maar dat is niet per definitie zo."

Dit laatste bevestigt Pieter ten Broeke van de douane: "Wij houden toezicht op alle goederen die van buiten de EU Nederland binnenkomen. Maar waar het gaat om namaak, dan stoppen wij deze zendingen alleen wanneer een rechthebbend bedrijf met een patent op een bepaald artikel ons daarom vraagt. Hebben ze daarom niet gevraagd, dan laten we het passeren. Op Huggy Wuggy controleren we sinds deze zomer."

Pionnen en dobbelstenen

Volgens expert kinderveiligheid Cotterink zijn de Europese regels voor speelgoed goed op orde. "Vooral de wetgeving voor de categorie 0 tot 3 jaar krijgt veel aandacht. Daar zul je geen pionnetjes of dobbelstenen in aantreffen, als het goed is. Daarom is mijn advies altijd: let heel goed op de leeftijdsaanduiding op het speelgoed."

Cotterink drukt ouders op het hart goed op te letten als er kinderen onder de 3 jaar én oudere kinderen in huis zijn: "Bij een eerste kind zijn ouders vaak erg alert. Problemen ontstaan als er meerdere kinderen zijn, want die oudere kinderen laten hun speelgoed rondslingeren. Let daar goed op."

Voor de branchevereniging speelt het financiële aspect ook een rol, erkent Kalis: "Wij behartigen ook de economische belangen van speelgoedproducenten. Namaak is diefstal."

De beroepsgroep maakte vorig jaar een omzet van ongeveer 800 miljoen euro, zegt hij. De schatting is dat daarbovenop 5 tot 10 procent door Nederlanders gekocht wordt bij buitenlandse websites. "Dus dan praat je al gauw over zo'n 60 miljoen euro per jaar."

Inclusief speelgoed

Daarnaast wijst de directeur ook nog op ethische bezwaren van nepartikelen: "De speelgoedindustrie zet zich in voor duurzame producten, en ook voor inclusief speelgoed waardoor niemand zich buitengesloten voelt. Dat is bij dit soort piraten niet het geval."

Kalis verbaast zich erover dat de partijen Huggy Wuggy's via vrachtvliegtuigen vervoerd worden. "Dat is veel duurder dan per zeecontainer. Maar kennelijk is het zelfs dan winstgevend, wat ons sterkt in de overtuiging dat er iets heel erg mis is met de materialen en de constructie."