Politie en NFI kunnen grote golf van explosies nauwelijks aan: 'Gevaarlijk'

Ontplofte handgranaten, brandbommen en zelfgemaakte explosieven die extreem gevaar stichten: in de afgelopen acht maanden moest de politie er al meer onder de loep nemen dan in heel 2021, blijkt uit interne stukken. Het aantal ontplofte molotovcocktails is met 28 al zelfs het dubbele van vorig jaar. Het ingewikkelde sporenonderzoek dat daarop volgt, stellen politie en het forensisch onderzoeksinstituut NFI voor problemen: het NFI kampt bijna met een vervijfvoudiging van het aantal tijdrovende onderzoeken.

Een plofkraak op een pinautomaat midden in het centrum van Leeuwarden, waardoor woningen moeten worden ontruimd. Een zware bom in een woonwijk in Den Bosch, vermoedelijk bedoeld voor crimineel Klaas Otto, maar neergelegd bij het huis van onschuldige bewoners. Het zijn twee voorbeelden van explosies die voor grote onrust zorgen, maar maanden na dato nog steeds niet door het NFI zijn onderzocht.

'Terrorisme'

De steeds zwaardere explosieven die criminelen gebruiken, hebben een verwoestend effect. Zo zag ondernemer Hessel Westra in maart van dit jaar hoe de pui van zijn Primera-winkel in Apeldoorn eruit was geblazen. De daders hadden het gemunt op de ATM-geldautomaat in de winkel. "Een terroristische aanslag", noemt hij het. Tot frustratie van Westra zijn de daders bijna een half jaar later nog steeds niet gepakt. "Ik wil ze in de ogen kunnen kijken."

Hessels winkel is inmiddels hersteld, maar zijn vertrouwen nog lang niet, laat deze video zien:

In een interne mail aan de politie noemt het NFI de stijging van het aantal explosies 'dramatisch'. Waar het laboratorium een contract met de politie heeft voor drie zogeheten ‘post-explosie-onderzoeken’ per maand, kreeg het er in augustus 14 te verwerken. Ook deze maand blijft de toestroom hoog. Noodgedwongen doet het NFI versoberd onderzoek, waarbij minder sporen worden geanalyseerd en sommige rapporten omwille van de snelheid achterwege worden gelaten. Dat verkort de onderzoekstijd - normaal drie maanden - tot een maand. 

'Daders stoppen niet' 

Volgens voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond (NPB) kampen ook forensisch onderzoekers van de politie met ondercapaciteit. "Het probleem is dat het gebruik van explosieven echt enorm is gegroeid en dat de daders door tekorten bij de forensische opsporing en het NFI veel te laat worden gepakt. En hoe langer die daders rondlopen, hoe meer gevaar dat geeft. Die stoppen niet na een explosie of na een handgranaat, die stoppen pas als je ze aanhoudt."

De korpsleiding van de politie bevestigt de overeengekomen uitgeklede werkwijze van het NFI en het hoge aantal onderzoeken. Dat kan tot vertraging leiden, maar hoeft niet altijd: "Er blijft ruimte voor maatwerk bij calamiteiten. Niet alles is spoed." 

Aantal explosies flink gestegen

In hun pogingen om geldautomaten op te blazen, gebruiken plofkrakers steeds zwaardere explosieven. Geldautomaten worden tegenwoordig ‘s nachts gesloten, waardoor het luikje niet meer open gaat. Daardoor is de 'pizzaschuifmethode', waarbij een plat explosief in het gelduitgiftevak wordt gestoken, onmogelijk gemaakt. Om de geldautomaat dan maar van buiten op te blazen, gebruiken plofkrakers steeds zwaarder geschut. Dat heeft nauwelijks kans van slagen, maar zorgt voor levensgevaarlijke situaties en ravages in woonwijken. 

Het aantal plofkraken nam de afgelopen jaren sterk af. Volgens de politie is het plegen van plofkraken in Nederland inmiddels zo goed als zinloos. Beveiligingssystemen in de geldautomaten zorgen ervoor dat het geld waardeloos wordt, bijvoorbeeld door er inkt over te spuiten. Ondanks die maatregelen is er de afgelopen maanden toch een groep plofkrakers actief die het weer probeert. Na een reeks plofkraken worden in Amsterdam bepaalde geldautomaten nu 's nachts bewaakt.