Tot twee keer toe werd afgelopen week een vliegtuigpassagier opgepakt voor het delen van een foto van een neergestort vliegtuig. Dat deden ze via AirDrop, een functie waarmee iPhone-gebruikers bestanden kunnen versturen en ontvangen via andere iOS-apparaten. 'Een grapje', verklaarden ze, maar het werd bloedserieus genomen door de luchtvaartmaatschappijen. En dat is niet zonder reden.
Zero tolerance hebben luchtvaartmaatschappijen voor dit soort grapjes. De 18-jarige Nederlander die op een vlucht van Rotterdam naar Kroatië een foto van vliegtuigcrash deelde is op de zogenoemde zwarte lijst terechtgekomen en mag vijf jaar niet vliegen met Transavia.
Ook een 23-jarige man die zaterdagavond vanaf Amsterdam naar Dubai vloog met Emirates, werd opgepakt. Zijn via AirDrop gedeelde crashfoto bevatte ook een dreigende tekst. Hij zit nog vast. Beide mannen worden mogelijk vervolgd voor bedreiging.

Een grap met grote gevolgen, die volgens de Koninklijke Marechaussee helemaal terecht zijn. "Wij nemen dit heel serieus", zegt een woordvoerder. "Je insinueert immers door het versturen van die foto in een vliegtuig dat ook dat vliegtuig zal neerstorten."
'Je zegt ook niet dat je een bom hebt'
"Als je in een kleine ruimte zit kan zo'n foto ook heel bedreigend overkomen", zegt hij. Het strenge optreden heeft daarnaast een ander doel, zegt de woordvoerder: "Wij willen mensen hiermee waarschuwen: wij tolereren dit absoluut niet en nemen het heel serieus."
Dat beaamt een woordvoerder van Transavia. Het moet duidelijk zijn dat vliegreizigers zich horen te gedragen: "Zo weet iedereen ook dat je niet in de rij op een luchthaven 'voor de grap' moet zeggen dat je een bom bij je hebt."
Wat is AirDrop?
AirDrop is een manier om tussen iPhones bestanden zoals foto's te versturen. Android-telefoons hebben ook zo'n functie: Dichtbij delen. En om tussen Samsung-telefoons iets te delen, bestaat ook variant: Quick Share.
Met de functie kun je bijvoorbeeld foto's versturen naar personen die in de buurt zijn. Omdat de ontvanger bij AirDrop ziet wat voor foto iemand stuurt, is het een 'effectieve' manier om een ongewenste of bedreigend beeld naar veel mensen in je omgeving te sturen.
Naast een gecrasht vliegtuig zijn ook incidenten bekend waarbij een man een dickpic (foto's van zijn penis) deelde. Of ongewenste berichtjes van vreemden, bijvoorbeeld als je op het terras zit. Als je dat wil voorkomen, kun je de functie het best aanzetten en alleen activeren als je hem daadwerkelijk nodig hebt.
Maar waarom eigenlijk? Is deze reactie op het delen van een foto wel proportioneel?
Ja, zegt luchtvaartpsycholoog Josine Arondeus van Stichting Valk. "Veiligheid in de luchtvaart staat op nummer één, daar wijkt alles voor. Een vliegtuigongeluk is onwaarschijnlijk zeldzaam maar als je daar een foto van ziet voordat je gaat vliegen kan het een angst- of paniekaanvallen oproepen."
Voor veel reizigers is zo'n vliegtuigreis namelijk al onprettig. "Uit onderzoek blijkt dat een derde van de passagiers oncomfortabel in een vliegtuig zit en dus met meer spanning dan normaal", vertelt Arondeus. "Zo'n plaatje is ongemakkelijk en kan dan heel verkeerd vallen."
Het is voor vertrek daarom belangrijk om rust en order in de cabine te hebben. "Als je als vrouw op het punt staat om te bevallen wil je op dat moment ook geen verhalen horen van hoe het bij anderen is misgegaan, dan raak je in paniek. Dit is eigenlijk hetzelfde."

Reden om extra in te grijpen hebben luchtvaartmaatschappijen niet. "Dit fenomeen is ook nog relatief nieuw dus we kijken hoe het zich ontwikkelt", zegt Transavia. "Er is vooralsnog geen reden om mensen extra te waarschuwen, bijvoorbeeld in het praatje van de steward aan boord."
Voor Corendon Dutch Airlines is dat niet anders. "Wij rekenen op het gezonde verstand van de passagiers." Maar ook bij hen kunnen dit soort grappenmakers een plekje op de zwarte lijst verwachten.
KLM laat weten dat ze passende maatregelen zullen treffen als een passagier zoiets doet. "Dit gaat om maatregelen die ook worden toegepast als passagiers zich misdragen en instructies van onze crew niet opvolgen." Zo lopen agressieve passagiers bijvoorbeeld de kans om niet meer met KLM te mogen vliegen of enkel onder strikte voorwaarden.
Zo stel je instellingen voor delen in
Om een deelfunctie te gebruiken, moeten op de smartphone wifi en bluetooth (AirDrop), bluetooth en gps-locatie (Dichtbij delen) of wifi (Quick Share) aanstaan. Ook de functie zelf moet geactiveerd zijn. Je kunt in de instellingen van je telefoon aanpassen wie jou bestanden mag sturen. Op alle telefoons kun je instellen dat niet iedereen, maar alleen mensen in jouw adresboek iets mogen delen. Dat is handig als je de functie zelden of nooit gebruikt, want zo voorkom je ongewenste verzoeken.
- AirDrop (Apple): Instellingen > Algemeen > AirDrop
- Quick Share (Samsung): Open het bedieningspaneel door op het scherm van boven naar beneden te vegen > zoek Quick Share en houd het icoon ingedrukt om instellingen te openen
- Dichtbij delen (Android-telefoons): Instellingen > Google > Apparaten en delen > Dichtbij delen