Bij het spuiten van pur-isolatie worden fouten gemaakt waardoor schadelijke stoffen vrijkomen die bij bewoners gezondheidsklachten kunnen veroorzaken. Die lopen uiteen van geïrriteerde ogen tot (zware) benauwdheidsklachten. Dat blijkt uit een vertrouwelijk rapport dat in handen is van RTL Nieuws. Deskundigen pleiten ervoor minder of geen pur meer te gebruiken bij vloerisolatie.
Pur (polyurethaan) kun je overal in ons dagelijks leven terugvinden. Denk bijvoorbeeld aan meubels, speelgoed, matrassen, kussens. Purschuimisolatie wordt ook gebruikt voor het isoleren van een dak, een spouwmuur of een vloer. Steeds meer Nederlanders zijn nu bezig met het isoleren van hun woning om die energiezuiniger te maken. Over het gebruik van pur als vloerisolatie wordt in het conceptrapport alarm geslagen.
Paul Scheepers, toxicoloog bij de Radboud Universiteit, legt uit dat de pur in bijvoorbeeld meubels en matrassen onder gecontroleerde omstandigheden in fabrieken wordt gebruikt. Anders is dat wanneer het onder een vloer wordt gespoten voor isolatie. Het schuim wordt dan op locatie gemaakt en aangebracht.
Schadelijke stoffen komen vrij
Bij het aanbrengen van purschuimisolatie worden gevaarlijke stoffen gebruikt en/of gevormd tijdens het proces, die bij blootstelling op korte en lange termijn ernstige gezondheidsschade kunnen veroorzaken, blijkt uit het onderzoek. Scheepers, die inzage heeft gehad in het conceptrapport: "In een fabriek kun je het chemische proces controleren. Bij mensen thuis wordt dat een stuk lastiger."
Hoe dat in zijn werk gaat en wat je zelf kunt doen, zie je in deze video:
Isoleren met purschuim mogelijk gevaarlijk, drie vragen beantwoord
Niet alleen het chemische proces zelf brengt risico's met zich mee, ook de omstandigheden kunnen een belangrijke rol spelen. Is er vocht in de ruimte aanwezig, is de verwerkingstemperatuur wel goed, is de verhouding van het mengsel nog in orde en wordt er wel voldoende geventileerd?
Gaat het niet volgens de voorschriften of gaat er iets mis, dan loop je risico dat het pur bijvoorbeeld niet goed uithardt of te warm wordt verwerkt. Dan blijven ook daarna over langere tijd schadelijke stoffen vrijkomen.
Verhoogd risico
In 2020 publiceerde de Gezondheidsraad al een advies over de gezondheidsrisico's van het gebruik van gespoten pur-isolatie. Daar werd geconcludeerd dat de risico's voor de volksgezondheid minimaal zouden zijn als isoleerders zich netjes aan alle voorschriften zouden houden.
Onderzoeksbureau RoyalHaskoningDHV werd daarop door het ministerie gevraagd vervolgonderzoek te doen naar de werkpraktijk. Houden isoleerders zich ook aan de voorschriften? Niet altijd, blijkt nu het antwoord, wat dus zorgt voor een verhoogd risico op gezondheidsklachten van bewoners en isoleerders.
Aantal slachtoffers
Jaarlijks worden ongeveer 15.000 tot 20.000 huizen geïsoleerd met purschuim. In totaal zijn er naar schatting 250.000 tot 300.000 huizen waar purschuim is gebruikt.
Bij de Stichting Meldpunt Purslachtoffers zijn nu zo'n 400 slachtoffers bekend. Gezondheidsklachten variëren van geïrriteerde ogen of hooikoortsklachten tot (zware) benauwdheidsklachten. Het conceptrapport stelt dat het werkelijke aantal klachten van zowel bewoners als van isoleerders waarschijnlijk nog een stuk hoger ligt.
RoyalhaskoningDHV constateert 'verschillende afwijkingen in de werkwijze'. Zowel gecertificeerde bedrijven als bedrijven die niet-gecertificeerd zijn zouden zich niet altijd aan de voorschriften houden.
Eén van de belangrijkste bevindingen is dat de bewoners soms aanwezig zijn als de purschuimisolatie wordt gespoten. In de praktijk wordt het vaak gezien als 'advies', terwijl het een wettelijke verplichting is om niet in de woning aanwezig te zijn tijdens het aanbrengen en de twee uur erna.
Sommige isolatiebedrijven laten bewoners die hun woning niet willen verlaten een verklaring tekenen waarbij de bewoner aangeeft te zijn geïnformeerd over de verplichting de woning te verlaten en bekend te zijn met de risico's.
Ernstige gezondheidsklachten
"Als je in de woning aanwezig bent terwijl de purschuimisolatie wordt aangebracht, dan kun je een zeer hoge blootstelling aan giftige stoffen krijgen", legt Atie Verschoor uit. De inmiddels emeritus-chemicus heeft zich samen met haar man, internist Louis Verschoor, jarenlang beziggehouden met pur.
"Zo'n hoge concentratie van stoffen in één keer kan ervoor zorgen dat je als het ware overgevoelig wordt voor die stoffen. Als je er eenmaal gevoelig voor bent geworden, dan zie je vaak dat mensen er steeds heftiger op reageren als ze weer opnieuw met die stof in aanraking komen."
Het echtpaar Verschoor heeft in de afgelopen tien jaar tientallen slachtoffers voorbij zien komen. "Daar zaten echt heel schrijnende gevallen tussen."
Ook bij deze familie ging het helemaal mis. Bekijk de video:
Ziek door isolatie met purschuim: 'Van duurzaamheid naar alles kwijt'
Volgens de richtlijnen zou voor de werkzaamheden een zogeheten 'schouw' moeten plaatsvinden. Daarbij zou de bewoner niet alleen moeten worden geïnformeerd over de producten en de gevaren ervan, ook zouden technische controles gedaan moeten worden om te kijken of de woning wel geschikt is voor het aanbrengen van purschuimisolatie.
Geen technische controles, onjuiste informatie
Uit het conceptrapport blijkt dat zo'n gesprek soms meer gericht is op het commerciële aspect en niet op het beoordelen of de woning wel geschikt is voor deze vorm van isolatie. Volgens de onderzoekers worden de benodigde controles niet altijd gedaan, zoals het kijken naar de aanwezigheid van vocht in de kruipruimte en ventilatie.
Ook constateert het onderzoeksbureau dat de informatievoorziening naar bewoners niet altijd optimaal is. Zo wordt bijvoorbeeld reclame gemaakt voor 'groen' purschuim. Omdat er water wordt gebruikt als blaasmiddel, suggereert dit volgens hen ten onrechte dat er geen schadelijke stoffen bij zouden vrijkomen. Bewoners worden ook niet altijd goed geïnformeerd over de gebruikte producten en de gevaren ervan.
Het gebruik van purschuimisolatie wordt volop gepromoot. Ook door de overheid, omdat je er bijvoorbeeld subsidie voor kunt krijgen.
Deskundigen pleiten ervoor om alle purschuimisolatiemiddelen van die subsidielijst te schrappen. "Als overheid moet je dit niet willen stimuleren. Los van de mogelijke risico's voor de volksgezondheid is het gebruik ervan slecht voor het milieu. Het is niet of nauwelijks te recyclen. Dat past niet meer in deze tijd", vindt toxicoloog Scheepers.
Purschuim verbieden
Chemicus Atie Verschoor gaat daarin nog verder. "Ik vind eigenlijk dat al het gebruik van purschuim verboden zou moeten worden. Ik zou zelf het risico op eventuele gezondheidsklachten nooit willen lopen. Daarnaast hoeft het ook niet omdat er genoeg duurzame alternatieve middelen zijn waarbij geen risico is op schade voor de volksgezondheid."
Het ministerie van Binnenlandse Zaken laat weten nog niet vooruit te kunnen lopen op de inhoud van het rapport. "Aan het einde van de zomer zal de minister een voorstel voor beleidsmaatregelen aan de Tweede Kamer aanbieden, mede op basis van het onderzoek en in afstemming met belanghebbende partijen", laat een woordvoerder weten.
Ook het Kennisplatform Gespoten PURschuim laat namens de branche weten de uitkomsten van de evaluatie met vertrouwen tegemoet te zien. Zij gaan er, op basis van het advies van de Gezondheidsraad, vanuit dat bij een juiste toepassing van woningisolatie het onwaarschijnlijk is dat bewoners nadelige gezondheidseffecten ondervinden.
Heb jij zelf ook ervaring met purschuimisolatie in je huis of als isoleerder, deel deze dan met ons. Je kunt ons een e-mail sturen op rtlnieuws@rtl.nl
