Zierikzee maakt de dag na een zware windhoos de balans op: een dode, meerdere gewonden en forse schade. Loopt het Zeeuwse stadje een verhoogd risico op dit dodelijke weerfenomeen omdat het zo dicht bij de kust ligt? Volgens meteoroloog Marc de Jong ontstaan windhozen in Nederland vaak boven water, maar kan je je er nauwelijks op voorbereiden.
Toen Buienradar-meteoroloog Marc de Jong gisteren de eerste beelden van de windhoos in Zierikzee voorbij zag komen, was het eerste wat hij dacht: 'Oh god, als dat maar goed gaat.'
'Een uitzondering'
Dat zo'n zware windhoos over het land raast, is namelijk een uitzondering, legt De Jong uit. "Dit was voor Nederlandse begrippen een stevige windhoos."
In Zierikzee wordt vandaag de schade opgenomen. RTL Nieuws is daarbij aanwezig. In deze video zie je dat zo'n tweehonderd huizen flink zijn beschadigd:
Zierikzee likt wonden na windhoos: 'Het is chaos'
Een 73-jarige inwoonster van Wassenaar kwam gisteren in Zierikzee om het leven. De laatste keer dat er een dodelijk slachtoffer viel vanwege het weerfenomeen was in 1992, toen overleed iemand door een windhoos die vanaf de zee over Ameland trok.
"Windhozen ontstaan tijdens zware onweersbuien", legt De Jong uit. "We wisten dat er gisteren onweersbuien over het land zouden trekken, daar was ook voor gewaarschuwd."
Tijdens zware buien kunnen gevaarlijke weersverschijnselen voorkomen, zoals ook bijvoorbeeld de valwind die vorig jaar veel schade aanrichtte in het Utrechtse Leersum.
Extreme temperatuurverschillen
Er komen jaarlijks in Nederland tientallen windhozen voor. Vaak gaat het om waterhozen die boven de Noordzee, het IJsselmeer of de Waddenzee worden waargenomen. Een windhoos wordt een waterhoos als de slurf het water raakt. Het fenomeen ontstaat als hele koude lucht tijdens een onweersbui boven relatief warm water voor extreme temperatuurverschillen zorgt.
"De meeste van deze windhozen blijven boven water en sterven daar weer uit. Soms komen windhozen aan land en trekken ze over een akker of een bos. Daar merken wij niks van, behalve dan dat er een omgevallen boom of hek wordt gevonden."
In VS met app te volgen
Dat de windhoos die Zierikzee maandag trof, vanaf het water zo snel bewoond gebied bereikte, noemt De Jong een 'extreem toeval'. "Het KNMI waarschuwt pas als een windhoos al is waargenomen", zegt De Jong. Vaak is het dan al te laat.
Hoe kan het dan dat tornado's in de Verenigde Staten met apps wel volledig te volgen zijn? Een windhoos is veel en veel kleiner dan een tornado, legt de meteoroloog van Buienradar uit. Waar een windhoos maximaal tien tot twintig meter breed is en zo'n honderd meter aflegt, blijft een tornado kilometerslang aan de grond.
"Het pad van een tornado is daarom door weerinstituten te volgen en inwoners die zich mogelijk op de route bevinden worden gewaarschuwd." In Nederland is een windhoos daar te kort aan de grond voor.
Bekijk hier beelden van een verwoestende tornado in de VS dit voorjaar:
Verwoestende tornado's in VS: 'Dacht dat we in Twister 2 zaten'
Dat tornado's in de Verenigde Staten veel krachtiger zijn dan de Nederlandse windstoten, komt omdat de temperatuurverschillen veel extremere oorzaken hebben. "Het gaat dan om warme lucht boven de Golf van Mexico die samenkomt met koude lucht afkomstig uit Alaska, je kan je voorstellen dat de gevolgen daarvan veel groter zijn."
Onmiddellijk naar binnen
Toch kan een windhoos dus ook in Nederland flinke schade veroorzaken, zoals gisteren te zien was. Wat moet je doen als je zelf deze zomer onverhoopt in een windhoos terechtkomt? Onmiddellijk naar binnen, zegt De Jong.
"Dat is eigenlijk alles wat je kan doen. Blijf in het geval van een krachtige windhoos ook bij de ramen weg. Slachtoffers vallen door al het rondvliegende puin. Vallende dakpannen, tuinmeubilair en parasols die de lucht in worden geworpen kunnen levensgevaarlijk zijn."
Moeten inwoners van kustplaatsen als Scheveningen, Zandvoort en Egmond aan Zee zich klaarmaken voor zomers vol windhozen? De Jong durft het niet te zeggen. Maar hij stelt wel dat mensen die aan de Noordzee, het IJsselmeer of de Waddenzee wonen meer kans maken om een wind- of waterhoos te zien.
Link met klimaatverandering
Toch benadrukt de meteoroloog dat er te weinig onderzoek naar het fenomeen is gedaan om er veel over te kunnen zeggen. Zo is ook de link met klimaatverandering wetenschappelijk nog niet gelegd, al lijkt het logisch dat extremer weer en steeds grotere temperatuurverschillen de kans op windhozen groter maakt.
Dinsdag hoeven we in ieder geval niet bang te zijn voor een windhoos, zegt De Jong. Het wordt een zonnige dag zonder onweersbuien. "Windhozen kunnen dan niet ontstaan."
Zo warm is het momenteel bij jou in de buurt:
