Duizenden Oekraïense vluchtelingen kunnen geen Nederlandse bankrekening openen, omdat zij niet het juiste paspoort hebben. Vorige maand beloofden de banken en Rijksoverheid met een landelijke oplossing te komen, maar die is er nog steeds niet. Een ambtenaar van Drechtsteden ging daarom zelf op zoek naar een oplossing voor de vluchtelingen in zijn gemeente.
Inmiddels zijn zeker 200 Oekraïense vluchtelingen in de gemeenten die vallen onder Drechtsteden aan een bankrekening geholpen, dankzij ambtenaar Jan Paffen. Zijn gemeente heeft besloten alleen leefgeld uit te betalen als mensen een IBAN-bankrekening hebben. Dus niet contant of met een prepaidkaart. Paffen legt uit: "Omdat we er tegenaan liepen dat een grote groep geen bankrekening kon openen zijn we zelf op zoek gegaan naar een oplossing. Want iedereen moet natuurlijk wel leefgeld kunnen krijgen."
Samenwerking bunq
Die oplossing vond Paffen uiteindelijk bij de bunq-bank. Die bank heeft een aantal keren medewerkers naar opvanglocaties in de gemeente Drechtsteden gestuurd om ter plaatse Oekraïense vluchtelingen te helpen. Ze checken daar dan handmatig de identiteitsverklaringen die vluchtelingen van de Oekraïense ambassade hebben gekregen.
"Mensen staan te springen om te werken. Ook veel werkgevers melden zich voor Oekrainers vanwege alle openstaande vacatures. Daarvoor hebben ze een bankrekening nodig. Dat is ongelooflijk belangrijk. Het voorkomt veel problemen", benadrukt Peter Heijkoop, wethouder sociaal domein in de meewerkende gemeente Dordrecht, "Zonder bankrekening werk je in de hand dat andere oplossingen worden gevonden, denk aan arbeidsuitbuiting, zwart werken en prostitutie, geen zorgverzekerig kunnen afsluiten. Maar vooral: een normaal bestaan kunnen opbouwen.”.
'Vluchtelingen voelen zich gevangen'
"We zijn heel blij met de inspanningen van bunq, maar er moet een landelijke oplossing komen. Waarom doen andere banken niet hetzelfde?", zegt Taras Malyshevskyi, medewerker van de Oekraïense ambassade in Nederland. De ambassade krijgt veel vragen over dit probleem en ziet veel frustratie bij Oekraïners in Nederland.
"Ze voelen zich gevangen, want ze willen graag werken maar dat kan nu niet", legt Malyshevskyi uit, "Wat ook vreemd is: wij checken als ambassade de papieren van deze mensen en geven een identiteitsverklaring. Wat voor gemeenten genoeg is om mensen in te schrijven, maar waarom is dat voor banken dan niet genoeg?"
Waarom kunnen veel Oekraïners geen bankrekening openen?
Om een bankrekening te openen moet een bank kunnen controleren dat de persoon die dat wil wel is wie hij of zij zegt te zijn. Dat doen banken meestal door de chip in paspoorten te scannen, want daar staan biometrische gegevens op. Maar die chip ontbreekt in binnenlandse Oekraïense paspoorten. Er zijn duizenden Oekraïners in Nederland die alleen zo'n paspoort hebben.
De Oekraïense ambassade in Nederland kan een speciale identiteitsverklaring geven, maar dat is voor de meeste banken tot nu toe onvoldoende. Die kan namelijk niet digitaal gecontroleerd worden.
Veel Oekraïners hebben wel een Oekraïense bankrekening, maar daar kunnen ze dat ook niet mee. En vaak kunnen ze daarmee ook niet betalen in onze winkels. Ook kunnen veel Oekraïners überhaupt niet bij het geld dat daarop staat, omdat er limieten op zijn gezet vanwege de oorlog.
De Oekraïense ambassadeur heeft eerder bij de banken al aangedrongen op een landelijke oplossing. Ook Drechtsteden ziet dat daar behoefte aan is.
Ambtenaar Jan Paffen: "Ik word steeds vaker door andere gemeenten voor hulp benaderd, omdat zij tegen hetzelfde probleem aanlopen met vluchtelingen die geen bankrekening kunnen openen. Zij willen daarom ook met deze oplossing werken. Maar bunq is een kleine bank in Nederland en zij kunnen dit niet voor deze grote groep vluchtelingen vanuit het hele land oplossen. Inmiddels is er dus een forse wachtrij bij bunq ontstaan."
"Dit probleem moeten we landelijk met elkaar aanpakken en oplossen", zegt ook Peter Heijkoop, wethouder sociaal domein in de gemeente Dordrecht, "Opmerkelijk dat andere banken niet in mee bewegen. Ik doe hiervoor echt een dringende oproep aan minister Kaag als toezichthouder van De Nederlandsche Bank. Minister Schouten heb ik dit signaal ook gegeven. We zien in de Drechtsteden in samenwerking met de bunq-bank dat dit kan."
Speciaal persoonsbewijs
RTL Nieuws besteedde vorige maand al aandacht in dit probleem. Toen erkenden de banken en betrokken ministeries het probleem en beloofden met een oplossing te komen. De Betaalvereniging geeft aan dat nog steeds gewerkt wordt aan die oplossing: "De overheid zal speciale documenten gaan verstrekken aan vluchtelingen zonder enige vorm van documentatie. Naar verwachting kunnen banken deze documenten gebruiken voor het openen van een betaalrekening."
Het is nog onduidelijk hoe dat precies eruit gaat zien en wanneer dit gaat gelden. Volgens de Betaalvereniging komen er wel steeds meer deeloplossingen, zoals die van bunq. Zo zijn er inmiddels ook banken die Oekraïense rijbewijzen accepteren als identiteitsbewijs.
Volgens de Betaalvereniging heeft inmiddels 80% van de 40.000 volwassen Oekraïners in ons land wel een betaalrekening kunnen openen. De meerderheid van die groep heeft dus wel het juiste paspoort om dat te kunnen doen.
