'Gaat je niet lukken', kreeg Mirek als mavo-leerling te horen. Nu is hij chirurg

Een fijn aangezicht was het niet, de verbrijzelde enkel van zijn moeder op de röntgenfoto, maar Mirek Karel vond het vooral fascinerend. Al die platen, schroeven. Dat je dan daarmee iemand kan helpen, iemand weer kan laten lopen. 

Het was toen, aan het ziekenhuisbed van zijn moeder, die zich eerder die dag lelijk ('en een beetje lullig') had verstapt, dat Mirek besefte: je kan dus ook arts van beroep worden. En gebroken ledematen repareren. 

"Vanaf dat moment was het helder. Ik had maar één doel: orthopedisch chirurg worden."

Maar...

Eén probleempje: Mirek, toen 12 jaar oud, zat op de mavo. Was geen snelle leerling. Sterker: op de basisschool moest hij alle zeilen bijzetten om over te gaan, tot bijles en extra huiswerkopdrachten aan toe. "Ik had in groep 3 een leraar die alle slimme leerlingen aan de rechterkant van het lokaal zette, en de in zijn ogen 'domme' leerlingen aan de linkerkant." Mirek zat aan de linkerkant en liep daardoor een achterstand op. 

'Mavo is het hoogst haalbare', kreeg hij te horen na zijn citoscore. 'Mirek moet maar iets met zijn handen gaan doen', zei de docent. Waarop zijn vader antwoordde: 'Is dat erg, dan?' 

"Het maakte mijn ouders echt niet uit op welk niveau ik terechtkwam, maar mijn broer en ik kregen wel altijd van huis uit mee dat je je best moet doen. Mijn moeder werkte hard als verpleegkundige, mijn vader maakte zijn middelbare school nooit af, onder andere door een lastige thuissituatie. Hij had allerlei bijbaantjes, werd schilder, en is nu de directeur van een groot internationaal bedrijf. Daarmee lieten onze ouders wel zien: als je iets graag wilt dan kan je het bereiken, maar dan moet je daar hard voor werken."

Maar de vraag was: dat harde werken, kun je daarmee vanaf de mavo uiteindelijk orthopedisch chirurg worden? 

Ja, dacht Mirek zelf.

We weten het niet, dachten zijn ouders. 

'Vrijwel onmogelijk', zeiden zijn leraren. 

"Ik heb dus wel echt geluk gehad met de enorme steun van m'n vader en moeder. Ook zij worstelden met mijn toekomstdroom: ze zagen mijn vastberadenheid, maar waren ook realistisch. Ik wás gewoon geen studiebol. Na het besproken te hebben met hun beste vrienden besloten zij met mij serieus te gaan kijken wat er nodig was om uiteindelijk geneeskunde te kunnen doen."

Voorbeeldleerling

Hard werken. Veel studeren. Bijles. Goed opletten. Het zorgde ervoor dat Mirek op de mavo goede cijfers haalde, maar ook weinig vrienden had. Omdat hij hoge cijfers haalde werd hij door leraren altijd naar voren geschoven als voorbeeldleerling, en was daarom een makkelijk doelwit voor pesterijen.

Mirek was de nerd. Mirek werd vier jaar lang gepest, en niet uitgenodigd voor feestjes. "Ik had kunnen denken: ik wil erbij horen, dus ik ga minder mijn best doen. Maar ik dacht juist: ja, lachen jullie maar, het gaat me toch wel lukken, ik word arts."

Soepeltjes doorstromen zat er niet in, daar is volgens Mirek ons schoolsysteem niet op ingesteld. Hij moest extra vakken volgen om naar de havo te kunnen, 'en daar werd het pas leuk'. Hij kreeg er vrienden, en zelfs even een vriendinnetje – hoewel Mirek eigenlijk op mannen viel, maar toen was hij nog niet uit de kast.

Van jezelf houden

"Ik weet nog dat zij het uitmaakte en tegen mij zei, zo wijs: 'Mirek, om van iemand anders te houden moet jij eerst leren om van jezelf te houden'. En daar had ze wel een punt. Ik was heel erg bezig met die toekomst, met het studeren, maar niet echt met wie ik was, wat ik wilde. En door de pesterijen op de mavo was ik hartstikke onzeker."

Hij volgde weer extra vakken om de overstap van de havo naar het vwo te maken, onder andere wiskunde B en Frans. Er kwam voor de tweede keer een eindexamen, een gala, en weer slaagde hij, op naar het vwo, om vervolgens na twee jaar zijn middelbare school af te sluiten met zijn derde eindexamen en derde gala.

Hij lacht. Hij zegt ook vaak, tegen collega's met wie hij in de operatiekamers werkt: 'Ik ben niet van nature heel intelligent, maar ik heb heel hard gewerkt om hier te komen."

Duizenden likes

Dat was ook zijn boodschap van de post die hij afgelopen week na het afronden van zijn opleiding tot orthopedisch chirurg op LinkedIn plaatste. Hij kreeg meer dan 2,3 miljoen views, 50.000 likes, en meer dan 2000 privéberichtjes, 'echt bizar'.

"Bijna alle berichten waren positief. Ik kreeg ook, gelukkig waren het er maar een paar, negatieve berichten waarin mensen zeiden dat ik deed alsof hoogopgeleid beter is dan laagopgeleid. Maar dat is totaal mijn boodschap niet. Sterker nog: ik zie mezelf ook als timmerman, maar dan van het menselijk lichaam. Ik werk ook met schroeven, platen, pinnen. Ik ben ook praktisch opgeleid, werk met mijn handen."

"Sowieso heb ik een hekel aan de woorden 'hoogopgeleid' en 'laagopgeleid'. Ik wilde arts worden en daar had ik bepaalde diploma's voor nodig. Punt. We zouden bijvoorbeeld beter kunnen spreken over praktisch en theoretisch opgeleid. Op dit moment hebben we ontzettend veel mensen nodig die praktisch zijn opgeleid, deze mensen zijn ontzettend waardevol voor de maatschappij van kapper tot loodgieter."

Na die acht jaren middelbare school en drie diploma's, schreef Mirek zich meteen in bij de geneeskunde-opleiding. En toen. Die loting. Voor het eerst had Mirek iets niet in de hand. "Mijn cijfers waren goed, maar ik zat niet in de hoogste lotingsklasse, ik had geen achten en negens. Ik had 30 procent kans. Ik weet nog dat ik alleen thuis was toen ik het hoorde, mijn ouders waren op vakantie. Ik heb zo hard geschreeuwd dat de buren het hoorden."

Ploeteren

Op naar de universiteit, de studie geneeskunde, in Rotterdam. Een studentenhuis, nieuwe vrienden, een studentenvereniging, maar ook: geploeter. Vooral de eerste twee jaar, waarin Mirek zijn propedeuse moest halen om op de opleiding te mogen blijven, waren moeizaam. "Ik had herkansingen. Ik heb huilend in de tuin gezeten bij mijn ouders. Toen dacht ik: nu gaat het mis. Al die jaren: voor niets."

Hij haalde het. En vanaf dat moment ging het eigenlijk 'heel goed'. "Ik denk toch dat ik een soort faalangst had om die propedeuse te halen. In de jaren daarna heb ik amper herkansingen nodig gehad." En tuurlijk: hij moest soms dingen opofferen. Soms niet naar dat ene feestje, soms die borrel overslaan. Weken van tevoren begon hij aan een toets, terwijl medestudenten er nog niet eens aan dáchten. "Ik vond het niet erg."

Wat hij wel vervelend vond: mensen die zeiden 'jou zit ook alles mee', als hij voor dat ene, gewilde coschap of die ene populaire opleidingsplek tot medisch specialist werd aangenomen. "Dat raakte me altijd. Het ging niet vanzelf."

Aanpassen

Tijdens zijn coschappen in het ziekenhuis in Rotterdam kwam hij erachter dat hij goed met patiënten kon opschieten. "Je hebt van die artsen die graag moeilijke woorden gebruiken, en soms wat uit de hoogte kunnen overkomen. Zo ben ik niet, en ik denk dat dat ook komt doordat ik die lange weg heb afgelegd. Ik heb geleerd om mij makkelijk aan te passen. Misschien is mijn IQ niet het allerhoogste van m'n collega's, maar in dit vak heb je ook een hoog EQ, dus een emotioneel intelligentieniveau, nodig."

Mirek werkte al als medisch specialist in opleiding toen hij uit de kast kwam. 'Vrij laat', zegt hij daarover. "Mijn ouders vonden het heel erg dat ik zo lang in mijn eentje met die struggles heb rondgelopen. 'Je had het toch met ons kunnen délen', zeiden ze toen ik vertelde dat ik homo ben. Maar weet je? Ik ben altijd autonoom geweest. Ik wist: ik doe dingen zelf, en dan lukt het. Dus dit wilde ik ook zelf doen. En op die manier kon ook niemand me beschadigen, kwetsen."

Nu hij een vriend heeft, al zes jaar, is dat wel anders. Hij deelt meer, is minder autonoom, doet veel samen met zijn partner. Mirek is nu officieel orthopedisch chirurg, een paar weken geleden tekende hij zijn papiertje. Hij vierde het met zijn vrienden in Berlijn, want: het voelt gek. Bizar zelfs. Dat het nu echt klaar is, na 22 jaar studeren, onderzoek doen, coschappen lopen, opleiding tot medisch specialist en zelfs een managementopleiding. 

Eerst: op reis

Hij mag nu botbreuken opereren, protheses plaatsen – zoals nieuwe heupen, nieuwe knieën.

Maar eerst: op reis. Waarheen?

"Weten we nog niet. Te druk geweest met werken, studeren. Mijn vriend en ik hebben een ticket geboekt naar Singapore, gaan daar ergens op een eilandje zitten, bijkomen, en dan eens kijken: waar willen we heen." En pas dáárna is het weer tijd om te werken en om – geloof het of niet – verder te specialiseren. Mirek en zijn vriend emigreren voor anderhalf jaar naar Australië. Mirek zal daar opgeleid worden door een orthopedisch chirurg die 'in het artsenwereldje' bekend is om zijn expertise: schouders. 

Geen enkels, dus. "Al zal ik nooit vergeten dat het dáár allemaal mee begon."