Drie rechtsdeskundigen hebben stevige kritiek op de veroordeling van Jos B. voor het doden van Nicky Verstappen. Volgens hen kan het bewijs er net zo goed op wijzen dat het verhaal van B. - dat hij de jongen dood aantrof - klopt. Dat justitie en de rechtbank tot het oordeel schuldig kwamen, is het gevolg van 'doelredenering', aldus de drie in het boek De Fietser op de Hei.
De drie schrijvers - de bekende rechtspsycholoog Peter van Koppen, rechtspsycholoog Robert Horselenberg en ex-advocaat Leonie Ebbekink - gaan niet zo ver dat ze B. onschuldig verklaren. Ook noemen ze de veroordeling niet ronduit een rechterlijke dwaling, berichten radioprogramma Argos en dagblad De Limburger.
Op schuldigverklaring afgestevend
De kritiek op het Openbaar Ministerie, de rechtbank en het gerechtshof is echter niet mals. Als je puur naar het bewijs kijkt, betogen ze, dan sluit de verklaring van Jos B. daar eigenlijk beter op aan dan het verhaal van het Openbaar Ministerie.
Rechtbank en gerechtshof zouden tijdens de rechtszaak 'relevante feiten niet of onvoldoende' meegewogen hebben in het oordeel. Daarnaast zou er door rechters 'op een schuldigverklaring afgestevend' zijn.
De kritiek krijgt extra gewicht omdat Van Koppen eerder een rechterlijke dwaling aan het licht bracht: hij trok de veroordeling in de Schiedammer parkmoord in twijfel en kreeg later gelijk.
DNA in onderbroek
Nicky Verstappen werd in 1998 tijdens een jeugdkamp dood aangetroffen op de Brunssummerheide in Zuid-Limburg. Hij was ook seksueel misbruikt. Lang bleef de zaak onopgelost, maar in 2018 kwam Jos B. (nu 59) in beeld na grootschalig DNA-onderzoek. Zijn DNA zat op de onderbroek en pyjamabroek van Nicky. Diens onderbroek was binnenstebuiten en achterstevoren aangetrokken.
B. heeft altijd zijn onschuld volgehouden. Volgens hem was Nicky al dood toen hij hem vond. Hij zou de kleding van de jongen hebben gefatsoeneerd, waardoor zijn DNA op de kleding terechtkwam. Hij zou de vondst voor de politie verzwegen hebben, uit angst dat zijn zedenverleden hem schuldig deed lijken.
16 jaar cel
In november 2020 werd B., op wiens computer kinderporno werd gevonden, door de rechtbank in Maastricht veroordeeld tot 12,5 jaar voor de ontvoering, het misbruik en de dood van Nicky. Het gerechtshof in Den Bosch deed daar afgelopen januari in hoger beroep een schepje bovenop: 16 jaar cel.
Reactie RTL-verslaggever Jeroen Wetzels
"Voor de familie Verstappen moet dit vreselijk zijn, maar het is een interessante en belangrijke wending. Het boek bevat een analyse van mensen met een enorme staat van dienst, dat moet je serieus nemen. Ik verwacht dat de verdediging van Jos B. dit boek zal aandragen bij de Hoge Raad. Het spannende is nu: zal de Hoge Raad er genoeg aanleiding in zien om de zaak terug te verwijzen naar het gerechtshof? Zo ja, dan moet de zaak opnieuw inhoudelijk behandeld worden.
In deze zaak is er vanaf het begin een spanningsveld geweest rond het bewijs. Er was DNA, maar DNA praat niet, het vertelt niet hoe het in die onderbroek is beland. Bovendien moet je daaromheen meer bewijs hebben. Het bewijs eromheen is best summier. Ik vind overigens niet dat het gerechtshof geen oog heeft gehad voor B.'s verhaal. Ze hebben juist uitvoerig de tijd genomen om hem heel gedetailleerd zijn verhaal te laten vertellen en hem daarover kritisch te bevragen."
De onderzoekers schrijven nu dat het OM en de rechters verzuimd hebben verschillende scenario's aan het bewijs te toetsen. Ze zetten vraagtekens bij de vraag 'hoe B. Nicky kan hebben ontvoerd en waar hij hem kan hebben misbruikt'. Het OM zou hiervoor geen verklaring geven, terwijl de lezing van de veroordeelde zou kunnen kloppen.
Op rug gelegd
Ze achten het waarschijnlijk dat Nicky bij het jeugdkamp is gedood, en dat het lichaam met een auto of kar naar de plek is gebracht waar hij gevonden werd. Uit de sporen zou blijken dat het lichaam later van de buik op de rug is gelegd. Dit zou overeenkomen met de uitleg van B.
De doodsoorzaak die het OM presenteerde, namelijk 'smoring' door een hand op neus en mond te houden, is mogelijk, maar ook de optie van een slaapmiddel - 'waarover twee kampleiders beschikten' - zou een mogelijkheid zijn.
Toch de kampoudste?
Zo komt de kampoudste in beeld als verdachte. Die man is overleden, maar was een zedendelinquent. Het was bekend dat hij eens een kind met een slaapmiddel bedwelmd heeft. Zijn lichaam is later opgegraven, maar zijn DNA werd niet aangetroffen op Nicky of diens kleding.
Het hof wil niet reageren omdat Jos B. in cassatie is gegaan tegen het vonnis, wat betekent dat de Hoge Raad zich nog over de zaak zal buigen.
Invloed cassatie
Gerald Roethof, de advocaat van B., zegt tegen RTL Nieuws dat het boek 'erkenning is voor wat mijn cliënt altijd heeft gezegd, namelijk dat hij onschuldig is'. "Het boek laat zien dat zijn verhaal kan kloppen."
Volgens de advocaat kunnen de conclusies van invloed zijn op de verdere procedure. "Wij hebben uitdrukkelijk gevraagd om beter onderzoek naar de vraag of zijn verhaal kan kloppen. Dat werd met een, in onze optiek, onjuiste motivering verworpen. Maar nu gerenommeerde wetenschappers aantonen dat er aanleiding is voor zo'n onderzoek, kan ik me voorstellen dat dit de kans vergroot dat een dergelijk onderzoek er nu wel komt."
