Verslavingsartsen zien het aantal mensen dat verslaafd is geraakt aan slaap- en kalmeringsmiddelen flink groeien. Het gaat om de benzodiazepines, reguliere medicijnen die je ook in de apotheek kunt krijgen, maar ook om middelen die online worden aangeboden.
Het aantal mensen dat een benzodiazepine, ook wel 'benzo' genoemd, kreeg voorgeschreven steeg afgelopen jaar met 1,5 procent naar 1,37 miljoen mensen. In werkelijkheid ligt het aantal gebruikers hoger dan 1,37 miljoen. Het middel is eenvoudig via internet te bestellen.
Stijging aantal verslaafden
"Voorheen moest je als gebruiker weten waar de dealers zaten, maar nu is het relatief makkelijk om je middelen online te bestellen via het internet", zegt Peter Vossenberg van de Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde Nederland (VVGN). Hij ziet ook een stijging in het aantal mensen dat verslaafd is geraakt aan slaap- en kalmeringsmiddelen.
"Het gaat vooral om benzodiazepines. Dat zijn middelen die je kunnen helpen bij het slapen of het onderdrukken van angstgevoelens. Meestal worden deze medicijnen voorgeschreven door een arts, maar er is een grote markt ontstaan op internet."
En dat kan levensgevaarlijk uitpakken, vertelt ervaringsdeskundige Geert:
Waarschuwing voor imitatie-slaapmiddelen: 'Gevaarlijk en verontrustend'
Maatschappij is maakbaarder
Dat op internet zo'n markt is ontstaan, daar kijkt Loes Hanck, verslavingsarts bij Jellinek, niet meer van op. "Een jaar of twee geleden was het wat nieuwer, maar nu hoort deze verslaving er echt bij. Nu is het normaal dat we dit soort patiënten behandelen."
Ook Katinka Damen, medicatie-expert bij Novadic-Kentron, ziet een flinke trend de afgelopen jaren. "De maatschappij wordt maakbaarder en het is steeds vaker de boodschap: je hoeft geen pijn meer te hebben, dus neem dit middel. De benzodiazepines zijn alleen erg verslavend en je moet maar voor kortere tijd gebruiken. Door het internet is de verkrijgbaarheid van dit soort middelen toegenomen als de huisarts ze niet meer voorschrijft."
Invloed pandemie
Ook Arnt Schellekens, hoogleraar verslaving en geneeskunde aan het Radboudumc en onderzoeker aan het NISPA ziet dat het gebruik van benzodiazepines geleidelijk omhooggaat. "Ik kan het niet staven, maar mijn vermoeden is dat dit te maken heeft met de coronapandemie. Door de lockdowns, de verveling en angst, uitgestelde zorg en een groeiende markt op internet aan medicijnen."
Volgens Schellekens hebben benzodiazepines een dubbele werking. "Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat je kunt gaan slapen of dat je rustig wordt. En aan de andere kan het iets wat negatief voelt minder negatief laten zijn. Bijvoorbeeld het dempen van angst."
Online-medicijnwereld
Een kijkje op internet laat inderdaad een grote hoeveelheid aan webshops zien. Ook opvallend is het gemak waarmee dit soort middelen te bestellen zijn.
De webshops zien eruit als feestwinkels, maar verkopen middelen die zouden moeten worden gebruikt voor onderzoeksdoeleinden. En dit wordt ook bij ieder product aangegeven: "Benzodiazepines zijn een Research Chemical en zijn niet voor menselijke consumptie geschikt."
Peter Vossenberg van de VVGN vertelt dat de middelen die online worden aangeboden, geen benzodiazepines zijn die je in de apotheek op recept kunt verkrijgen. Het zijn bewerkingen van benzodiazepines. "Het zijn geen geregistreerde medicijnen en ze zijn niet onderzocht. Je weet niet wat de risico's zijn van overdosering of wat de effecten zijn op langere termijn. Zo zijn er heel veel middelen online te vinden. Middelen die niet verboden zijn en die je gewoon kunt kopen."
Niet illegaal
De middelen die op deze webshops worden aangeboden zijn dus niet illegaal om online te verkopen. Marcel Bouvy, hoogleraar Farmaceutische Patiëntenzorg aan de Universiteit Utrecht, ziet dat het vaak maar een klein verschil is. "Er staan specifieke middelen op de opiumlijst die verboden zijn. Deze middelen hebben een bepaalde chemische formule. Wanneer je een kleine verandering aanbrengt in die formule, verandert de stof en ontwikkel je een nieuw middel."
Volgens Bouvy is het pas illegaal wanneer een middel officieel geclassificeerd is als geneesmiddel of als opiumwetmiddel. De middelen die online worden aangeboden als onderzoeksmiddel lijken dus wel heel erg veel op andere middelen, maar zijn nog niet beoordeeld als illegaal. "Je loopt daarom als wetgever telkens achter de feiten aan, omdat het nooit exact hetzelfde middel is wat op de opiumlijst staat."
Reactie inspectie
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vertelt in een reactie dat ze kunnen optreden tegen webshops met illegaal aanbod van geneesmiddelen. Volgens Europese regelgeving vallen deze stoffen alleen niet onder de geneesmiddelenwet. En hoewel ze wel lijken op middelen die op de opiumwetlijsten staan, staan ze er in die specifieke vorm niet op. Daarmee is er voor de IGJ geen juridische grond om dit aan te kunnen pakken. Wel vertelt het IGJ dat alle stoffen worden gemonitord.
"Als oplossing zou je in plaats van dat je een specifiek middel op de lijst zet, een middel op groepsniveau in z'n geheel op de lijst te zetten", zegt Bouvy. "Een andere optie is het nog beter monitoren van wat er wordt aangeboden en hele snelle procedures daarna koppelen waarmee je middelen sneller als drug kan aanmerken. Dit laatste lijkt mij het meest haalbaar."
