Er lopen nog maar 100 tot 150 eikelmuizen rond in Zuid-Limburg en dat maakt het beestje tot het meest bedreigde knaagdier van Nederland. De eikelmuis in Nederland is zelfs nog meer bedreigd dan de reuzenpanda in China. "Bijna niemand kent het beestje."
De eikelmuis is geen muis, laat dat duidelijk zijn. Hij eet ook geen eikels. "Het is een slaapmuis. Dat is een groep dieren die tussen de muizen en de eekhoorns in valt", zegt Ellen van Norren van de Zoogdiervereniging.
Ze doet veldonderzoek naar de eikelmuis en maakt de rode lijst met bedreigde diersoorten in Nederland. "De eikelmuis lijkt meer op een eekhoorn; ze hebben ook een pluimstaart en springen van tak naar tak. Ze hebben ook een heel ander leven dan de muis. Eikelmuizen slapen de helft van het jaar. Als ze uit hun winterslaap komen, gaan ze als een malle eten, dan kunnen ze jongen krijgen. Die moeten dan weer snel opvetten zodat ze klaar zijn voor dat halve jaar winterslaap."
Aangeharkte bossen
De eikelmuis houdt van wildernis, van rommelhoekjes in agrarisch gebied. Hij houdt van insecten en ongewervelde dieren, zoals miljoenenpoten.
Maar de bossen in Nederland zijn grotendeels aangeharkt, de rommelhokjes opgeruimd en de insectenpopulatie is sterk afgenomen. "Dit kan desastreus uitpakken voor de eikelmuis, die afhankelijk is van deze rommelhoekjes en van insecten", zegt Van Norren.
Kleine populatie over
Het is ook niet makkelijk het beestje te vinden. Het leeft teruggetrokken in de bossen. "In 2005 begonnen we een zoekactie en kwamen we het diertje bijna niet meer tegen. Er zat nog een kleine populatie in Zuid-Limburg. Daarom is er in 2018 een beschermingsplan vanuit de provincie gekomen om de diersoort te redden."
Niet alleen in Nederland heeft het knaagdier het moeilijk. In heel Europa gaat het slecht met de eikelmuis. Het ecologische systeem zal niet anders worden als de eikelmuis verdwijnt, maar het is volgens Van Norren wel belangrijk dat de soort in stand wordt gehouden. "We zetten ons met man en macht in voor biodiversiteit, alleen al daarom is het belangrijk dat de eikelmuis blijft bestaan."
Fokprogramma
Om het dier van uitsterven te behoeden, moet eerst het landschap verbeteren. De bossen worden door Staatsbosbeheer minder 'opgeruimd' en er is een plan om agrarische gebieden en bossen met elkaar te verbinden door hagen. Ook worden er meer nestkastjes geplaatst.
Daarnaast is een fokprogramma in de Limburgse dierentuin GaiaZoo opgezet. Van Norren: "Hopelijk komen de maatregelen op tijd zodat de populatie die er nu is weer kan groeien."
