Mark Rutte, Jaap van Dissel, Diederik Gommers en Hugo de Jonge die in kostuum een prachtig kerstnummer ten gehore brengen. Mét een dansje en een hoge uithaal. De deepfakevideo waarin het te zien is, gaat op dit moment viraal op sociale media. Een beloning voor de broers die er ruim twee weken aan werkten.
"I'm dreaming of a white Christmas", zo trapt Mark Rutte de muzikale video af. Zijn lippen lijken de woorden echt uit te spreken, zijn hoofd beweegt bijzonder goed mee op de muziek. Natuurlijk heeft de demissionair minister-president niet écht in een muziekstudio gestaan deze coronacrisis, het is allemaal het werk van broers Matties (27) en Cas Grooten (29) uit Amersfoort.
'Zit heel veel werk in'
De video is binnen een dag al bijna 700.000 keer bekeken op TikTok en YouTube en gaat rond in allerlei groepen op WhatsApp. Matties: "'Met welke app hebben jullie dat gemaakt?', vragen mensen nu veel aan ons. Dat vinden we wel grappig. Omdat iedereen zo gewend is dat alles zo snel gaat in deze wereld, denkt men dat je dit zo kan maken. Maar dat gaat niet zomaar met een foto en een telefoon, er zit echt heel veel werk in."
De broers zijn met deze kerstvideo zeker twee weken bezig geweest. Of ze niets beters te doen hadden? "We wilden mensen vooral in deze moeilijke tijd een fijne kerst wensen, een lach op hun gezicht bezorgen. Het is tof dat dat nu is gelukt, dat is het werk aan de video meer dan waard."
Matties en Cas hebben sinds dit jaar een bedrijfje dat deepfakevideo's maakt voor bijvoorbeeld televisieprogramma's. Ze gebruiken ingewikkelde technieken waar ze zich in de coronacrisis in hebben gespecialiseerd. "Je hebt allereerst veel beeldmateriaal nodig van de mensen die je wil deepfaken, dus bijvoorbeeld van Mark Rutte. Daarnaast moet je sterke, slimme computers hebben en veel kennis hebben van de software."
'Deepfake kan heel gevaarlijk zijn'
Bij deepfake-imitaties wordt door digitale techniek het hoofd van de ene persoon dus op het lichaam van een andere persoon gemonteerd. De techniek is inmiddels zo geavanceerd dat de montage door een leek niet te zien is. In dit geval is het humoristisch, maar het kan ook heel gevaarlijk zijn, vertelt Bart Jacobs aan RTL Nieuws. Hij is hoogleraar Computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en publiceerde eerder een advies over hoe om te gaan met deepfaketechnologie. "Dit is een grappige video inderdaad, maar ik zie er ook een serieuze boodschap in."
Jacobs doelt op het feit dat deze video ook laat zien hoe makkelijk beeld te manipuleren is. "Ik maak me ernstig zorgen over dit soort deepfakevideo's. Stel je voor dat er zo'n video van Mark Rutte opduikt waarin hij 'zegt' dat de boosterprik gevaarlijk is. Dat kan levens kosten. Er zijn dan namelijk mensen die dat willen geloven, en denken: 'Zie je wel!'. Zij zijn dan niet meer gevoelig voor een ontkennende boodschap van de echte Mark Rutte die eventueel later komt. Daarnaast verspreidt zo'n ontkennende boodschap zich ook nog eens veel langzamer dan een deepfakevideo dat viraal gaat."
Digitale handtekening
Juist daarom pleit Jacobs voor het toevoegen van een digitale handtekening op overheidsberichten, zoals zo'n video van de premier. "Als ministeries stelselmatig hun berichtgeving digitaal ondertekenen, en zo'n opgedoken video vervolgens geen handtekening van de Rijksoverheid heeft, kan die gelijk als onecht aangemerkt worden."
Broers Matties en Cas zullen het in ieder geval bij satire houden, vertellen ze. "We schrijven bij de video altijd dat het om een deepfake gaat, en we hebben ons bedrijf niet voor niets 'Fake It or Leave it' genoemd. Natuurlijk vinden wij het ook heftig om het gezicht van iemand te gebruiken voor iets heel anders, en we begrijpen dan ook dat er soms commotie is over de technologie. Maar wij willen juist laten zien dat het ook op een leuke manier ingezet kan worden. Want iedereen die zich de afgelopen coronaperiode heeft afgevraagd hoe het zou zijn als Mark Rutte samen met Hugo de Jonge in een boyband zou zitten, heeft daar nu wel het antwoord op."
