Bijna één op de tien ziekenhuismedewerkers zit ziek thuis. Dat heeft gevolgen voor patiënten, maar ook voor het nog werkende personeel. "Soms moeten we zelfs kiezen tussen twee patiënten die allebei om hulp vragen, en dat heeft grote mentale impact."
Joke van der Goot (36) werkt acht jaar in het Gelre ziekenhuis in Apeldoorn als ic-verpleegkundige. Joke doet haar werk graag, het kunnen geven van goede zorg staat bij haar voorop. Maar hoe langer de coronacrisis duurt, hoe moeilijker dat wordt. "De laatste weken hebben wij een ziekteverzuim van 20-25 procent. Moet je nagaan: een kwart van je collega's dat thuiszit. De druk op ons wordt steeds groter."
Druk ziekenhuizen
Volgens Joost Dekkers van de beroepsvereniging voor verpleegkundigen V&VN is de druk op de ziekenhuismedewerkers enorm. Dat heeft verschillende redenen, maar de belangrijkste is: het tekort aan personeel. "We missen zorgverleners omdat ze in quarantaine zitten, omdat ze zelf corona hebben opgelopen, maar vooral omdat ze steeds meer zorg moeten verlenen met steeds minder mensen. Ze raken overbelast en in een burn-out omdat het werk te zwaar wordt."
Deze hoge druk geldt niet alleen voor de ziekenhuismedewerkers. Ook mensen werkzaam in de wijkverpleging en verpleeghuizen hebben het ontzettend zwaar. "Verpleegkundigen kijken er niet van op als ze dubbele diensten moeten draaien op een dag of als ze niet vier maar negen diensten werken in een week. De roosters komen steeds minder goed vol."
V&VN pleit voor stevigere maatregelen, omdat er steeds verder wordt afgeschaald. "De ziekenhuiszorg is inmiddels op fase 2d gezet, de fase voor code zwart. Dat heeft ernstige gevolgen voor patiënten, maar ook voor het personeel. De druk, zowel mentaal als fysiek, is groot, ze doen niet meer het werk wat ze zo graag doen. Mensen vallen uit of stoppen ermee."
Ic-verpleegkundige Joke vertelt dat ze normaal gesproken - zonder corona - maximaal twee patiënten behandelt. Nu zijn dat er soms drie. Vaak begeleidt ze ook nog een ic-verpleegkundige in opleiding, dan zijn het er nóg twee meer. Ondertussen vallen steeds meer collega's van Joke uit. Volgens haar komt dat vooral door de aanhoudende werkdruk. "M'n werk geeft mij energie als het niet alleen maar piekt, maar dat is nu niet zo. Het emmertje zit vol en stroomt over."
Voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) Ernst Kuipers zei woensdag in de Tweede Kamer dat het verzuim op de ic's is gestegen tot bijna 10 procent, en op de verpleegafdelingen tot 9 procent. In de Nederlandse ziekenhuizen liggen nu 2845 coronapatiënten, blijkt uit ziekenhuiscijfers van het LCPS. 595 van die patiënten liggen op een intensivecareafdeling en 2250 mensen liggen op de verpleegafdelingen.
'Hemel, hoe moet dit verder?'
Loes van Koolwijk (46) merkt dat ook. Zij is verzorgende IG (individuele gezondheidszorg). Ze moet steeds vaker in beschermende kleding de deur uit om haar cliënten te verzorgen. Daarnaast moet ze het in haar team met steeds minder mankracht doen. Eigenlijk werkt Loes in een team van negen, maar door uitval onder het personeel bestaat dat nu uit vijf. Haar collega's zijn overbelast, hebben burn-outklachten of corona, vertelt ze. "We schalen onze zorg steeds meer af, soms zelfs ten koste van patiënten die we al jarenlang verzorgen."
'Hemel, hoe moet dit verder?', denkt Loes soms. Volgens haar wordt het tekort aan personeel steeds nijpender. "Ik ben in dit werk eraan gewend geraakt om bij mensen thuis te komen en over bergen emoties heen te stappen, maar zelfs dat lukt niet meer. De voorraad aan personeel raakt op, collega's worden ziek. Het is genoeg."
Ze ziet de kwetsbaarheid bij haar collega's. "Ik weet dat ze om het minste of geringste kunnen omvallen. Ik ben ballen in de lucht aan het houden terwijl ik zie dat het werk niet minder wordt maar juist meer."
Mentale impact
'Wat tref ik nu weer aan?', is het gevoel waarmee ic-verpleegkundige Joke dagelijks vertrekt naar werk. Ze vraagt zich steeds vaker af hoe lang ze dit nog aankan: het niet kunnen geven van de zorg die ze wil geven. "Soms kan ik de familie van een ic-patiënt niet te woord staan omdat ik door moet naar de volgende patiënt. Dat is verschrikkelijk."
Van een stabiel rooster is voor Joke geen sprake meer. Omdat ze zoveel dagdelen moet werken, soms een ochtenddienst, dan weer een avond- of nachtdienst, raakt haar ritme verstoord. Maar Joke doet het, de laatste weken steeds vaker, met steeds minder collega's. Fysiek is het zwaar, want het verplaatsen van ic-patiënten kost veel kracht, vooral met minder collega's, maar ook mentaal hakt het erin. "Hoe houd ik balans tussen mijn werk en thuis? Wat kan ik de patiënt straks niet meer geven? Ken ik mijn eigen grenzen nog wel?"
Nog lastiger is het als Joke moet kiezen tussen twee patiënten die allebei om hulp vragen. "Als ik dat één dienst heb, kom ik er nog wel overheen. Maar als ik dag in dag uit voor die keuze sta, doet dat mentaal wat met me."
Gedemotiveerd
Ambulancebroeder Jan Hoefnagel vertelt dat de drukte in de ziekenhuizen ook gevolgen heeft voor het ambulancepersoneel. Zij vallen niet uit door stress, maar raken wel gedemotiveerd. Het is niet vanzelfsprekend dat jij het ziekenhuis uitkiest waar de patiënt naartoe gaat, legt Jan uit. "Ik moest laatst een patiënt overplaatsen van Rotterdam naar Zwolle. Dan denk ik wel: moet ik echt helemaal daarheen? Soms moet ik twee uur rijden voordat ik een patiënt kwijt kan."
Maar in tegenstelling tot de ziekenhuizen valt weinig personeel uit. "De sector zit anders in elkaar. We zijn wel de hele dag mensen naar ziekenhuizen aan het brengen, maar krijgen te maken met minder stressmomenten", zegt Jan. Wel merkt hij op dat sommige collega's bang zijn omdat de geweldsincidenten tegen ambulancepersoneel toenemen in de afgelopen maanden. "Niet iedereen zit meer rustig op hun stoel. Dat soort stress moet je er niet bij hebben als je het druk hebt."
Jan denkt dat de ambulancezorg het ook de komende tijd ontzettend druk krijgt, door corona en de inhaalzorg. "Ieder ziekenhuis dat vol ligt, gaat patiënten uitplaatsen. Maar hoelang is dat haalbaar? Het is confronterend om te zien dat regelmatig spoedeisende hulpen dichtgaan en je nog meer patiënten veel verder moet brengen. Ook voor patiënten en familie is dat lastig, wat leidt tot verontwaardiging en boosheid."
Zorgen groeien
De zorgen over de uitval van het personeel in het ziekenhuis groeien met de dag, zegt Joke. Dagelijks ontvangt ze een appje met de vraag of ze extra kan werken. "Ik voel me soms bijna schuldig als ik nee zeg omdat ik wil bijkomen op mijn vrije dag. Sommige collega's stappen zelfs uit de app, omdat ze bij ieder bericht hartkloppingen krijgen."
Voor Joke is het steeds moeilijker om voldoening te halen uit haar werk. Toch weet ze donders goed waarom ze het doet. "Als ik het verschil maak. Als ik ervoor zorg dat een ernstig zieke patiënt weer stabiel wordt. Dat ik m'n collega's aankijk en denk: dit hebben we toch maar weer mooi gedaan."
