Tandarts Didi is onmisbaar voor daklozen: 'Als je nu niks doet, vallen al je tanden uit je mond'

Meneer Van Beek loopt de praktijkkamer binnen. Hij begroet Didi en glimlacht. Zijn lippen blijven op elkaar. Met zijn jas nog aan gaat hij in de stoel liggen. "Het is binnen hoor!" begroet Didi hem vrolijk en ze haalt een prothese uit de verpakking.

Van Beek, tot voor kort nog dakloos, doet zijn mond open en haalt zijn tijdelijke bitje eruit. De lamp boven de stoel legt zijn tandeloze gebit bloot. Drie maanden geleden zijn de restjes tanden die hij nog in zijn mond had getrokken door een kaakchirurg. Zijn angst voor de tandarts was zo groot dat dit onder algehele narcose is gebeurd.

Tranen van geluk

Didi plaatst de prothese in zijn mond. "Dit kan even pijn doen hoor", zegt ze. Maar Van Beek geeft geen kik. Ze houdt hem een spiegel voor. Hij lacht. Het is een brede lach, al zijn tanden zijn zichtbaar. Met de mouw van zijn jas veegt hij de tranen van zijn wangen. "Wow", zegt hij. "Echt mooi."

"Ik ben zo blij dat dit is gelukt", zegt ze als Van Beek is vertrokken. "Het is hem echt gegund." En dat terwijl het bijna misging: Van Beek zat al in de wachtkamer, maar zijn kunstgebit was nog niet binnen. Didi belde rond, sprak voicemails in. Tussen het bellen door werkte ze haar lunch weg. De koerier kwam net op tijd binnen. "Wat een opluchting."

Laatste kans

Niet iedereen is zo punctueel als meneer Van Beek. De afspraak van 13.00 uur is niet op komen dagen. En die van 13.30 uur is er ook nog steeds niet. De telefoon gaat. Het is Emmy, ze zou er al zijn, maar ze kan niet komen. Ze heeft een kuchje. Het is de tweede keer dat ze last minute afbelt.

Didi laat haar hoofd op het toetsenbord vallen. "Ik heb voor deze mevrouw een uur uitgetrokken. In dat uur hadden we vier nieuwe mensen kunnen helpen. Ze krijgt nog één kans, dan is het klaar."

Het gebeurt regelmatig dat patiënten niet komen op de afgesproken tijd. De afspraak wordt vaak weken van tevoren ingepland en de meeste daklozen zijn geen kei in agendabeheer. Bellen heeft weinig zin, de prepaidkaarten met mobiele nummers wisselen regelmatig. Dat Emmy überhaupt afbelt, is best bijzonder.

Vijf man beveiliging

Naast Didi en haar assistent Will, staat ook Frans in de behandelkamer. Hij is verpleegkundig begeleider. Daklozen en medewerkers van instanties hebben allemaal zijn nummer. Ze regelen de afspraken bij Didi via hem. Frans houdt de patiënten rustig als ze door de wachtkamer ijsberen van de spanning, of als ze woest een prothese die niet past door de kamer willen slingeren.

"Nieuwe patiënten zijn soms best spannend", vertelt Didi. "Sommigen gebruiken drugs, alcohol, zijn agressief of hebben bijvoorbeeld schizofrenie. Vorige keer was Frans er niet en hebben we bewaking erbij moeten halen. De prothese van de patiënt paste niet meer omdat hij het tijdelijke bitje niet in had gehouden. Hij moest drie maanden wachten, dat accepteerde hij niet. Hij werd heel boos en is uiteindelijk door vijf man beveiliging naar buiten begeleid."

Zuid-Afrika

Maar dat weerhoudt haar er niet van haar patiënten te blijven helpen. Didi is wel wat gewend. "Soms hoor ik de meest schrijnende verhalen. Je belandt niet zomaar op straat. Het is voor mij geen reden om mensen niet te helpen als het leven even tegenzit."

Dat helpen heeft ze altijd al gedaan. In Zuid-Afrika, waar ze opgroeide op een boerderij en waar ze later studeerde, reisde ze al door het land om vrijwilligerswerk te doen. "Met een groepje: ik als tandarts, een ander als optometrist en een dokter."

Honderden mensen zaten dagenlang te wachten tot ze er waren. Ze hadden stoelen die ze meebewogen op de stand van de zon, dat was hun licht. "We trokken voornamelijk kiezen, spoelden het bloed af, steriliseerden in een krat met koude ontsmetting en probeerden zoveel mogelijk mensen op een dag te helpen."

Gaten in gebit

In Nederland reist ze eens per maand met een bus van Dokters van de Wereld door het land. "Wat een verschil. In de bus zit zelfs een röntgenapparaat. Heel chic." Maar daarmee is eigenlijk alles gezegd, want toen Didi 21 jaar geleden via Engeland vanwege de liefde in Nederland terechtkwam, schrok ze.

"Ik dacht dat de mondzorg in Nederland perfect geregeld zou zijn, maar dat is helemaal niet zo. Ook hier zijn er heel veel mensen die de tandartsrekening niet kunnen betalen. Die al jaren geen tandarts hebben gezien of die liever een kies laten trekken omdat dit 42 euro kost dan een wortelkanaalbehandeling van 400 euro. Kijk maar eens goed rond, dan zie je allemaal mensen met gaten in hun gebit."

Langer dan vijf jaar dakloos

Didi vindt dat iedereen goede mondzorg verdient. Het liefst heeft ze dat de noodzakelijke ingrepen worden vergoed vanuit het basispakket. "Bij oorpijn kun je gratis naar een dokter, bij heftige kiespijn kun je niet gratis naar een tandarts." Daarom wil ze mensen blijven helpen. Ze mag gratis gebruik maken van een kamer van de tandartsenpost in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam.

Maar de kosten die ze maakt, moet ze zelf betalen. "Ik probeer zoveel mogelijk vergoed te krijgen, maar dat lukt niet altijd. Daarom heb ik een tijdje geleden mijn eigen stichting opgezet. Alleen kent niemand die, er komen soms maar een paar tientjes op binnen." Het verschil betaalt ze uit eigen zak.

Om te weten wie er nu eigenlijk in haar daklozenpraktijk komen, heeft ze laatst een onderzoek gedaan onder haar patiënten. Driekwart van hen is tussen de 31 en 40 jaar. Daarna volgt een grote groep twintigers. Meer dan de helft, bijna driekwart, is meer dan vijf jaar niet bij de tandarts geweest. Sommigen hebben tien jaar geen tandartsenpraktijk van binnen gezien. "Terwijl bijna de helft wel dagelijks hun tanden poetst. Ik weet alleen niet hoe die tandenborstels eruitzien."

Goed verzekerd

Er verschijnt een pop-up op het computerscherm van Didi. Er zit weer iemand in de wachtkamer. Dat heeft Frans geregeld, hij heeft een lijstje van daklozen die heel graag willen komen zodra er een plekje is.

Een grote man komt binnen, nette kleding, werkschoenen, net iets te veel parfum en een prachtig gebit. Hij is vriendelijk en gaat liggen. Didi pakt haar haakje en voelt aan de tanden. "Ik zie het al, dit is parodontitis", zegt ze. "Een ernstige vorm van tandvleesontsteking. Het is zo heftig, dat als je nu niks doet, binnen vijf jaar al je tanden uit je mond zijn gevallen", zegt ze tegen de man.

De man is goed verzekerd, hij heeft zelfs een tandartsenverzekering. Maar om dit gebit te redden, moet hij 2.000 euro bijbetalen. En dat geld heeft hij niet. "Ik ben door mijn ex op straat gezet", vertelt hij. In zijn eentje kan hij geen woning betalen, dus slaapt hij in een daklozencentrum. Hij is 34 jaar, heeft een baan, een verzekering, maar geen huis en geen spaarrekening.

'Zonde als hij dit gebit kwijtraakt'

"Ik vraag eigenlijk nooit naar hoe iemand op straat is beland of wat hem of haar is overkomen", zegt Didi. "Als ik ze beter leer kennen, komen de verhalen vanzelf wel. Deze man help ik graag. Hij heeft zo'n prachtig gebit. Het is zonde als hij dit kwijtraakt."

Zodra de man weg is en de volgende patiënt niet komt opdagen, gaat Didi achter de computer zitten. Ze schrijft verwijsbrieven, maakt aantekeningen voor een fondsaanvraag om deze man te helpen. Ze reageert op mails met vragen over declaraties voor verzekeringen, ze neemt met Frans de agenda door. "Als ik na een dag werken in mijn eigen praktijk de deuren sluit, ben ik vrij. Maar met al deze aanvragen ben ik uren bezig. Vaak doe ik dit in de avonduren en weekenden."

Ze heeft haar eigen praktijk, haar gezin, ze traint voor de Roparun en voor marathons. Didi heeft een tomeloze energie en staat altijd aan. "Ik heb mijn aan- en uitknop nog niet ontdekt", zegt ze. "Mijn hoofd blijft de hele tijd bezig. Pas als ik 's avonds met mijn man op de bank zit en niet nadenk, is het even stil. Maar dan val ik binnen een half uur in slaap. Haha."

'Kende niemand'

Ontspannen doet ze met hockey en hardlopen, maar met haar teamleden heeft ze bedacht dat ze golflessen gaan nemen. "Toen ik naar Nederland kwam, kende ik naast mijn man helemaal niemand. Door hockey leerde ik al snel mijn beste vriendinnen kennen. Met hen zat ik vorige week nog in Frankrijk. Even met de meiden ertussenuit."

Juist deze coronaperiode, ze heeft zelf ook corona gehad, beseft Didi al te meer hoe belangrijk vriendschap en familie is. "Ik koester mijn vrienden en wil heel graag deze kerst naar mijn ouders. Ik heb ze twee jaar niet gezien. De laatste keer dat ik mijn moeder zag, had ze net haar heup gebroken en bracht ik een rollator naar haar. Daarna kwam de coronacrisis."

Haar ouders hebben er moeite mee dat ze zo ver weg zit, maar gunnen haar ook de vrijheid die ze in Nederland heeft. "Mijn kinderen kunnen 's avonds gewoon van hockey naar huis fietsen. Ze kunnen studeren, zelf naar feestjes. In Zuid-Afrika was dit toch iets anders gegaan. Toch wil ik snel terug voor een vakantie, om mijn ouders en broer weer te kunnen omhelzen. Met de stijgende besmettingscijfers durf ik nog geen vliegticket te kopen, maar hopelijk zitten we in december wel in de Zuid-Afrikaanse zon."