Ze was 20 toen een val Ilana's leven stilzette: 'Ik zou nooit meer beter worden'

Voor Ilana aan het interview begint, bij haar thuis in Assen, vraagt ze of de gordijnen dicht mogen. "Anders is het licht te fel aan mijn ogen." Dat is ook de reden dat ze alleen met een pet en een zonnebril op naar buiten kan. Ze kan geen daglicht verdragen. "Maar ik kán tenminste naar buiten. Er zijn ook dagen waarop dat niet lukt."

Het gaat vandaag 'best goed', vertelt ze. Maar 'best goed', betekent bij haar waarschijnlijk iets anders dan bij jou en bij mij.

Slechts 'normale' hoofdpijn

'Best goed' betekent dat ze vandaag niet die heel zware hoofdpijn heeft die haar lam legt, zo erg dat ze geen prikkels verdraagt. Vandaag heeft ze 'slechts' normale hoofdpijn. "Bij deze hoofdpijn kan ik nog wel functioneren."

'Best goed' betekent voor Ilana dat ze vandaag wel moe is en slechts vier uur per dag actief kan zijn, maar dat ze geen last heeft van de extreme vermoeidheid waar niet tegen op te boksen is. "Het is een soort waas waar ik dan inzit. Ik kan dan niet meer nadenken, zelfs een deurklink naar beneden drukken is dan te zwaar. Met die vermoeidheid valt eigenlijk niet te leven."

Maar vandaag heeft ze daar geen last van. De hoofdpijn en de moeheid zijn er, maar 'er valt mee te werken', zegt ze. En dus vertelt ze haar verhaal, dat begint in 2014.

Paardenmeisje

Ilana was toen 20 jaar en woonde op kamers in Zwolle. "Ik was echt een paardenmeisje. Ik reed meerdere keren per week paard en deed de opleiding mbo Paardenhouderij." 

Daarnaast werkte ze 20 uur per week, sportte ze en ging ze veel uit met vriendinnen. "Eerlijk gezegd ging ik vaker stappen dan naar school", lacht ze. "Ik was altijd in voor spontane dingen, niks was te gek. Ik was eigenlijk altijd druk."

Stage in Duitsland

Voor haar opleiding moest ze stage lopen bij een paardenbedrijf. "Ik wilde graag naar het buitenland, en kwam bij een bedrijf in het zuiden van Duitsland terecht, in de buurt van Passau."

Daar hielp ze bij de verzorging van de paarden. "Poetsen, opzadelen, longeren zodat ze opgewarmd waren voor de training, en ik hielp mee als een paard gewond was of als er een veulen werd geboren."

Vrachtwagen

Op die stageplek gebeurde het. "Op een dag moest ik een paard uit een vrachtwagen halen, en dat ging helemaal mis."

Wat er precies is gebeurd, weet ze niet meer. "Maar wat ik heb gehoord is dat het paard een beweging maakte, waardoor ik van de laadklep naar beneden viel, op mijn hoofd. Daarna is het paard ook nog op mij gevallen. Ik had hoefafdrukken in mijn benen en buik."

Geheugenverlies

Ze werd naar het ziekenhuis gebracht. Daar mocht ze haar moeder bellen, en die schrok zich rot toen ze haar dochter aan de telefoon kreeg.

"Ik zei: 'Mam, ik moet je wat vertellen. Ik zie allemaal witte muren en verpleegsters dus ik denk dat ik in het ziekenhuis lig'. Mijn moeder wilde natuurlijk weten wat er aan de hand was, maar ik bleef die zin maar herhalen: 'Mam, ik moet je wat vertellen. Ik zie allemaal witte muren en verpleegsters dus ik denk dat ik in het ziekenhuis lig'. Mijn moeder snapte er niks van. Dat herhalen had te maken met mijn kortetermijngeheugen dat was aangetast."

Haar ouders kwamen naar haar toe, en nadat Ilana na twee dagen uit het ziekenhuis ontslagen was, bleven ze nog een week om voor hun dochter te zorgen. "In het ziekenhuis hadden ze gezegd dat ik na drie weken wel weer mocht beginnen met mijn stage, dus ik wilde graag blijven. Mijn ouders zijn toen weer naar huis gegaan."

Steeds slechter

Maar al snel bleek dat het ziekenhuis de impact van haar val flink had onderschat. "Ik mocht het werk rustig opbouwen, maar merkte dat ik na een klein rondje door de stallen alweer moest gaan liggen. Ik trok het gewoon niet. Toen is mijn vader me alsnog komen halen."

Eenmaal terug in Nederland ging het steeds slechter. "Ik ben toen een paar weken bij mijn ouders gebleven, ik kon helemaal niets. Ik heb de hele zomer geslapen."

Verdwaald

Toen het schooljaar begon, bracht haar vader Ilana weer naar haar kamer in Zwolle. "Maar dat ging helemaal fout. Ik verdwaalde op weg naar de supermarkt, op school voelde ik me zo slecht dat mijn klasgenoten me naar huis moesten brengen."

"Ik ben toen naar de huisarts gegaan en heb het verhaal uitgelegd. Ik ben doorgestuurd naar een neuroloog, en die stuurde me weer door naar een revalidatiecentrum. Daar zat dan een paar weken tussen en telkens dacht ik: als ik naar de neuroloog ben geweest, komt het goed en ga ik weer gewoon beginnen met school. En ik dacht: als ik die revalidatie doe, dan wordt mijn leven weer normaal. Ik dacht altijd: als ik maar genoeg mijn best doe, word ik weer gewoon beter."

Dat gebeurde niet. "Het werd eigenlijk alleen maar slechter. Op een bepaald moment besefte ik dat ik zou blijven zitten. Dat vond ik heel erg."

'Je gaat niet meer beter worden'

Ook het revalideren bracht haar in eerste instantie weinig goeds. "Ik weet nog dat ik in een kringgesprek moest vertellen wie ik was, en waarom ik daar zat. Dus ik zei: 'Ik ben Ilana, en ik kom hier om weer beter te worden'. En toen zei die begeleider: 'Nou, dat gaat niet gebeuren. Dit is wat het is en je gaat niet meer beter worden'."

Dit kwam als een grote schok. "Het was echt een klap in mijn gezicht. Zij dachten dat ik het al wist, maar niemand had mij verteld dat ik niet meer de oude zou worden. Na afloop van dat kringgesprek heb ik de hele taxirit naar huis gehuild. Gelukkig kon ik toen ook al geen daglicht verdragen en had ik een grote zonnebril op, dus heeft niemand het waarschijnlijk gemerkt", voegt ze er met een lachje aan toe.

Rouwen om zichzelf

Een donkere periode volgde. "Ik kon niets zelf en ging weer bij mijn ouders wonen. Ik moest twee keer in de week naar een revalidatiecentrum, maar die behandeling was vooral gericht op acceptatie."

Met de situatie leren leven, dat was de bedoeling. "Zo kwam ik bij een bewegingsgroepje, dus ik dacht: we gaan sporten ofzo. Maar uiteindelijk was het vooral gericht op je grenzen aangeven, en nee leren zeggen."

De psychologen die haar behandelden, vertelden haar dat ze moest rouwen om zichzelf. "Omdat ik een deel verloren was van wie ik ben, en ik daar afscheid van moest nemen. Dat ik die oude persoon moest loslaten, en moest rouwen om wat ik niet meer kon."

Het was een nare tijd. "Ik had geen doel in mijn leven, voelde me eigenlijk altijd slecht."

Dagbesteding

Het was op dat moment, twee jaar na haar ongeluk, toen ze het eigenlijk allemaal niet meer zag zitten, dat in het revalidatiecentrum werd voorgesteld dat ze zou beginnen met dagbesteding. Het was duidelijk dat haar letsel blijvend zou zijn, en dat ze haar opleiding definitief niet zou kunnen afmaken.

"Verschrikkelijk leek me dat. Ten eerste hoorde ik daar niet thuis, ik was namelijk in mijn ogen niet ziek of gek zoals de mensen van wie ik dacht dat ze op een dagbesteding horen. Ten tweede leek het atelier waar de dagbesteding was me helemaal niks. Want ik was niet creatief."

Tegenstribbelen

Na wat tegenstribbelen besloot ze toch een keer te gaan. "Ik vond het eigenlijk meteen heel leuk", geeft ze toe. "We begonnen met een kopje thee, en na een half uurtje mocht je kiezen wat je wilde doen. Toen ben ik maar begonnen met mozaïeken."

Weinig prikkels

Het fijne aan de dagbesteding is dat er weinig prikkels zijn, vindt Ilana. "Er zijn maximaal zes mensen aanwezig, er staat geen muziek aan, er wordt niet door elkaar heen gepraat en de ruimte is prikkelarm ingericht. Toen er een keer een stagiair was die heel felgekleurde kleren aanhad, werd meteen gevraagd of ze voortaan rustigere kleding wilde dragen."

Desondanks was twee uur dagbesteding per week in het begin meer dan genoeg voor Ilana. "Na afloop werd ik dan door een chauffeur weer naar huis gebracht. Dan ging ik in het donker op de bank liggen en moesten mijn ouders mijn magnetronmaaltijd in de magnetron stoppen en naar mij toe brengen terwijl ik op de bank lag. Ik kon gewoon niets meer."

Plezier in het leven

Na een jaar ging het steeds beter, en wilde ze steeds vaker gaan. In plaats van twee uur per week, was ze twee uur per dag op de dagbesteding. "Ik begon er steeds meer plezier in te krijgen en kreeg er ook energie van", vertelt ze. "De structuur hielp me heel erg, net zoals het contact met lotgenoten. Ik voelde dat ik niet alleen was en dat mensen met dezelfde problemen als ik weer plezier in hun leven konden hebben en dingen konden doen."

Steeds beter en leuker

"Ik heb er leren schilderen en boetseren. In het begin was het heel moeilijk, maar na een tijdje zag ik dat mijn werk steeds leuker en beter werd. Toen ben ik daar steeds serieuzer mee aan de slag gegaan."

Ze besloot extra cursussen te gaan volgen. "Hoe meer je er mee bezig bent, hoe beter je wordt." Misschien nog belangrijker: "Door de kunst kreeg ik echt weer zin in het leven. Het voelde zo goed om weer wat te kunnen doen, om een doel te hebben."

Ze schildert en boetseert het ene na het andere kunstwerk. "Ik ben nu bezig met een serie waarin ik vrouwenlichamen boetseer. Ik heb al 16 torso's gemaakt. Mijn doel is te laten zien dat elk lichaam mooi is. Zoals elke vrouw, heb ik ook moeite met het accepteren van mijn lichaam. Met deze serie wil ik laten zien dat ieder lichaam perfect is op een eigen manier."

Prijzen en nominaties

Ook de buitenwereld ziet en waardeert haar werk. Ilana werd uitgeroepen tot Beste Amateur Kunstenaar van Drenthe en is genomineerd voor de Drentse Talentprijs Cultuur. 

Maar ze wil meer en dus verkoopt ze nu via haar website haar eigen kunst. "Ik heb me ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Een stapje naar financiële zelfstandigheid", vertelt ze. "Ik ontvang nu een Wajong-uitkering, maar ik wil niet afhankelijk zijn van het belastinggeld van een ander. Ik wil uiteindelijk op eigen benen staan. Geld is niet alles, maar het zorgt wel voor vrijheid."

Dromen

Behalve financiële zelfstandigheid heeft ze nog andere dromen. "Mijn vriendinnen hebben of zijn bezig met een gezin en hebben een goede baan en een auto. Dat zou ik natuurlijk ook allemaal heel graag willen. Of een keer een stedentrip, of een vakantie. Dat is nu nog te zwaar, te veel prikkels."

Ze geeft niet op. "Ik word iedere dag, iedere week en iedere maand weer een beetje beter dan de dag of maand ervoor."

Hoewel de hersenkneuzing haar leven compleet overhoop heeft gehaald, is ze op dit moment gelukkig. "Mijn leven is niet gegaan zoals ik had gewild, maar ik heb heel erg geleerd om de kleine dingen te waarderen en daar ben ik dankbaar voor."

"Ik kan af en toe in een restaurant zitten en daar van het eten genieten, dat was lange tijd onmogelijk. Ik kan af en toe, als we het goed plannen, weer eens met een vriendin gaan shoppen. Het zijn kleine, voor een ander misschien vanzelfsprekende dingen, maar ik geniet er heel erg van."