Verstikkend hete lucht en ongewoon hoge temperaturen. De Noord-Amerikaanse westkust wordt geteisterd door een extreme hittegolf waarbij de temperaturen zijn opgelopen tot ruim boven de 40 graden. Hoe kan dit? Klimaatonderzoeker Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI spreekt over een unieke situatie. "Wat er nu gebeurt, is ver buiten normaal."
De autoriteiten in Canada en de Verenigde Staten hebben mensen opgeroepen binnen te blijven en verkoeling te zoeken tegen de levensgevaarlijke hitte.
Sinds maandag zijn bijna zeventig sterfgevallen gemeld in de Canadese provincie British Colombia. Deze doden, voornamelijk onder ouderen, worden in verband gebracht met de historische hitte.
De hittekoepels komen vaker voor in de Verenigde Staten, maar ze zijn dit jaar wel heel vroeg, vertelt meteoroloog William Huizinga van Buienradar. "Normaal gesproken ontstaan ze eind juli. In juni zie je niet zo."
Klimaatonderzoeker Van Oldenborgh stelt dat de situatie in Noord-Amerika uniek is. "Je hebt aan die westkust een klimaat waar de zomers altijd warm en droog zijn. Maar wat er nu gebeurt qua temperaturen is ver buiten wat normaal is."
Bekijk ook: Extreme hitte noordwesten VS en Canada breekt alle records
Hoe ontstaat een hittekoepel?
Een hittekoepel ontstaat als gevolg van een vicieuze cirkel. Een hogedrukgebied zorgt ervoor dat het warm wordt omdat lucht daalt. Door dat dalen warmt de lucht op en droogt de lucht uit. Al het vocht dat nog in de wolken zit verdwijnt door deze droge lucht.
Meteoroloog William Huizinga legt uit: "Geen vocht in de wolken, betekent geen regen. Geen regen, betekent ook geen vocht in de grond. Zonder regen of vocht in de grond heeft de zon vrij spel. Die blijft de lucht dan opwarmen. En zo gaat die vicieuze cirkel maar door."
Omdat de lucht dan ook nog eens uitzet en dus continu verwarmd wordt, blijft die lucht ook op één plek binnen dat hogedrukgebied. Zo ontstaat eigenlijk een blokkade van dat hogedrukgebied met warme lucht en daardoor een soort van 'koepel' van hitte.
Volgens Huizinga is de extreme warmte het meest opmerkelijk aan de hittekoepels. "50 graden in Canada, dat is gewoon bizar. Ik denk dat je met het patroon van klimaatverandering dit soort extremen vaker zult zien."
Klimaatverandering
Van Oldenborgh noemt klimaatverandering als een van de oorzaken van de extreme temperaturen van de afgelopen tijd. Volgens hem zijn er een heleboel mogelijke oorzaken. Effecten moeten ook hebben samengespeeld om zo'n plotselinge verandering in temperatuur te veroorzaken.
"Normaal worden weerrecords met tienden van graden verbroken en niet met hele graden. We hebben eerder al een aantal hittegolven geanalyseerd. In de praktijk is dat moeilijker dan je denkt. Hittegolven zijn niet alleen gevoelig voor klimaatverandering maar ook voor andere oorzaken, zoals droogte, irrigatie, luchtvervuiling en verstedelijking. Wij willen dit daarom goed uitzoeken."
Van Oldenborgh noemt hittegolven als een van de dodelijkste gevolgen van klimaatverandering. Het effect dat ze kunnen hebben, wordt volgens hem nog zwaar onderschat.
"In Nederland hadden we vorig jaar een week lang hitte met temperaturen boven de 30 graden, niet eens zo heel extreem. Twee weken later bleek uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek dat er in die periode 600 mensen meer dan normaal waren overleden. Als er bij een overstroming 600 doden waren gevallen, stond dat een week lang op de voorpagina."
In Nederland
Maar kunnen zulke extreme temperaturen als in Noord-Amerika ook hier ontstaan? Voorlopig niet, zegt Huizinga, maar hij voegt daaraan toe dat niets onmogelijk is.
"Wij zitten op een gematigde breedtegraad, zulke temperaturen zullen hier niet zo snel voorkomen. De enige momenten dat wij over de 40 graden gaan, komt de lucht uit Noord-Afrika en moeten ook andere factoren kloppen. Maar wat nu onmogelijk lijkt, kan over een tijd weer helemaal anders zijn."
Bekijk ook: Waarom het hier nooit veel warmer wordt dan 40 graden
Voor de mensen in Canada en de Verenigde Staten zal het de komende dagen gelukkig wel koeler worden. "Vanaf vandaag moet de zeewind in de kustreek voor afkoeling zorgen", vertelt Van Oldenborgh.
"Maandag en dinsdag waren de ergste dagen en in het binnenland zal het helaas nog wel even doorgaan. Maar in de grootste steden moet het ergste nu wel echt voorbij zijn."
