De vaccinatiefabriek draait op volle toeren. Iedere minuut krijgen 223 mensen in Nederland een prik. Vandaag werd bekend dat ergens de 10 miljoenste vaccinatiespuit in een arm is gezet. Nee, dat betekent niet dat we al bijna klaar zijn. Hoe het precies zit, lees je in de antwoorden op zes vragen.
1. Eerst even, lopen we nog een beetje op schema?
Van de tien miljoen prikken, zijn er zo'n 6,6 miljoen eerste prikken. Minister Hugo de Jonge zei eerder dat het haalbaar was om iedere volwassene die het wilde een prik te geven vóór of rond begin juli. Daarvoor zijn 12 miljoen eerste prikken nodig. Inmiddels is duidelijk dat dat niet gehaald gaat worden. Eind juli is nu de nieuwe streefdatum.
2. Hoe doen we het in vergelijking met andere landen?
In vergelijking met andere landen in de Europese Unie scoort Nederland gemiddeld. Bijna 40 procent van de bevolking heeft een eerste prik gehad. Maar wij kijken natuurlijk graag omhoog: Duitsland zit op 45 procent. Koploper in de wereld blijft Israël met 63 procent.
3. Wie heeft er allemaal een prik gehad en vooral: wie nog niet?
Onder andere zorgmedewerkers, huisartsen en de ouderen kregen voorrang in deze vaccinatiecampagne. Maar hebben zij deze prikken ook allemaal gehaald? Dat beeld is helaas niet compleet. Niet alle personen hebben toestemming gegeven om opgenomen te worden in het landelijk vaccinatieregister CIMS. Wel levert bijvoorbeeld de GGD anonieme cijfers aan, maar dat duurt even.
Op basis van informatie uit het CIMS en de GGD kan het RIVM met zekerheid melden dat 87 procent van de 65-plussers een eerste prik hebben gehad. Het gaat om 2,9 miljoen mensen. De daadwerkelijke opkomst zal nog wel wat hoger zijn, want nog niet alle uitvoerders zoals huisartsen hebben de data aangeleverd. De opkomst bij 55 tot en met 59-jarigen ligt nu op 59 procent en die van de 50 tot en met 54-jarigen op 25 procent.
Wie niet gevaccineerd zijn? Een relatief lagere opkomst ziet het RIVM terug in gemeenten uit de Biblebelt en in een aantal grote steden. Verder zijn regionaal weinig verschillen te zien. In de meeste gemeenten ligt de opkomst boven de 75 procent en nog vaker boven de 85 procent.
Bereidheid vaccinatie lager onder jongeren
De grootste verschillen in vaccinatiebereidheid zie je tussen leeftijden. Het RIVM vraagt elke drie weken aan mensen of zij zich willen of al hebben laten vaccineren. Dat percentage ligt nu op 84 procent. Hoe jonger, hoe minder bereidheid er is om zich te laten inenten:
4. Hoe lang zijn deze mensen beschermd?
De meeste mensen die ziek zijn geworden door corona en mensen die gevaccineerd zijn, zijn voor minimaal een jaar redelijk goed beschermd, blijkt uit de nieuwste onderzoeken. Ook tegen virusvarianten.
De mensen die eerst ziek werden en later het vaccin kregen toegediend, hebben de beste papieren. Zij zijn mogelijk jaren of wellicht hun leven lang beschermd. Het heeft allemaal te maken met de B- en T-cellen, hoe dat precies zit, kun je hier lezen.
5. Hoeveel prikken zijn nodig om groepsimmuniteit te bereiken?
Hoe meer mensen immuun zijn, hoe kleiner de kans op verspreiding. Bij een bepaald percentage immuniteit onder de bevolking bereik je groepsimmuniteit: de kans dat je dan besmet raakt is dan verwaarloosbaar.
De exacte drempel voor deze 'kudde-immuniteit' is voor het coronavirus nog onbekend. Recente schattingen lopen wereldwijd uiteen van 70 procent tot 90 procent. Vorig jaar werd, onder andere door RIVM-baas Jaap Van Dissel, een percentage genoemd van 50 tot 60 procent.
Als we kijken naar de gegevens van bloedbank Sanquin dan zitten we al op dat niveau. Dat gaat echter alleen over bloeddonoren. Een representatief beeld volgt volgende week, als het RIVM bekendmaakt hoeveel Nederlanders antistoffen in het bloed hebben.
Het RIVM gaat er inmiddels vanuit dat de coronamaatregelen pas kunnen worden afgeschaft als minstens twee op de drie Nederlanders immuun zijn voor het virus.
"Het is koffiedik kijken hoe hoog het percentage immuniteit moet zijn bij corona", zei hoogleraar immunologie Ger Rijkers onlangs tegen RTL Nieuws. Het hangt ook af welke maatregelen je neemt. "Laat je het virus ongecontroleerd zijn gang gaan? Laat je iedereen vanuit de hele wereld met vliegtuigen naar Nederland komen? Of stel je nog enkele beperkende regels in?"
Ben je immuun als je corona hebt gehad?
Hoge infectiedruk
Rijkers wijst erop dat momenteel jongeren vaak een positieve uitslag krijgen. "Zij worden niet of nauwelijks ziek. Wat we niet weten is of als ze nog een keer in aanraking komen wederom besmettelijk zullen zijn en of ze genoeg T-cellen aanmaken. Als ze weer besmettelijk worden, dan betekent het dat het toch flink blijft circuleren."
Het Outbreak Management Team (OMT) gaat er vanuit dat vaccinatie in belangrijke mate bescherming biedt tegen verspreiding van het virus, maar dat 'zeker bij een hoge infectiedruk' verspreiding door gevaccineerde personen 'niet volledig uitgesloten is', staat in het laatste OMT-advies.
Met andere woorden: het gaat de goede kant op met die groepsimmuniteit, er zijn ook vanuit de wetenschap veel positieve signalen, maar er is nog te veel onzekerheid om achterover te leunen.
6. Hoe zien de komende weken eruit, hoe lang gaat het prikken nog door?
Deze en volgende week kunnen Nederlanders die in de jaren 80 geboren zijn een afspraak maken. Vandaag zijn de 82'ers aan de beurt, morgen vermoedelijk de mensen uit 1983, enzovoort.
Als in augustus iedere volwassene die het wil een eerste prik heeft gehad, wordt nog doorgegaan met het geven van tweede prikken. Wie al een infectie heeft doorgemaakt, hoeft die tweede prik niet te nemen.
Het prikken gaat dus nog even door. Verwacht wordt dat eind deze maand tegen de 15 miljoen prikken zijn gezet.
