André (40) is butler: 'Het beeld uit oude Engelse films klopt'

Wie de mensen zijn voor wie André werkt, wil hij niet vertellen – hij beschermt graag hun privacy. Maar het zijn twee heren, door André 'meneer' en 'meneer' genoemd, wonend in Noord-Holland. Zestigers. De een heeft meerdere bedrijven, de ander is met vervroegd pensioen.

'Butler gezocht'

André kwam bij hen via een advertentie: butler gezocht. "Ik was werkloos, mijn restaurant in Enkhuizen – dat het vooral van het grote terras moest hebben – was na een paar slechte zomers failliet gegaan en ik zat in de schuldsanering."

Zijn moeder attendeerde hem op de advertentie, diezelfde dag schreef hij een brief, een dag later ging hij op gesprek, 's avonds had hij de baan en twee weken later begon hij – in kostuum – aan zijn eerste werkdag. Dat is nu acht jaar geleden.

"Ik had vroeger in bekende hotels in Amsterdam gewerkt: Krasnapolsky, L'Europe en het Amstel Hotel. Dat zijn hotels waar meneer en meneer graag komen. Dat was de reden voor hen om mij uit te nodigen, want ze hadden heel veel brieven gekregen." Hoeveel butlers er in Nederland zijn, weet hij niet. Hij hoorde eens dat het er in elk geval zes zijn. "Maar we zijn niet aangesloten bij een vakbond of vereniging ofzo."

In jacquet

Wie bij het beroep 'butler' moet denken aan oude, Engelse films, zit er niet ver naast, vertelt André. "Dat beeld van het werk klopt wel. Ik draag ook een jacquet, dat is onderdeel van het totaalplaatje. Net als dat ze in een restaurant eetbare bloemetjes op je bord leggen: als het er goed uitziet, dan geeft dat gelijk het gevoel dat het goed is. Als ik in een spijkerbroek en op slippers zou rondlopen, is dat gevoel voor iedereen heel anders. En ik ben ook gewoon heel trots op mijn vak."

"Elke ochtend om zeven uur begin ik, dan vraag ik of er bijzonderheden zijn voor de dag – blijven ze thuis, gaan ze ergens heen, komen er mensen op bezoek, wat willen ze eten? Ik verzorg alle maaltijden, van boodschappen doen tot serveren, doe klein schoonmaakwerk, en instrueer de chauffeur en de twee huishoudsters. Als het avondeten klaar is, ga ik weer naar huis."

Boodschappen doen

Aan het doen van de boodschappen heeft hij een dagtaak. Een leverancier brengt groenten en fruit, ze hebben hun vaste bakker, slager, groothandel en wijnwinkel – allemaal in verschillende plaatsen in Noord-Holland. "Dat is heel leuk. Ze kennen mij overal. En als ik bijvoorbeeld wijn koop, dan moet ik natuurlijk wel eerst proeven", lacht hij.

Wat hij nog meer leuk vindt? "Bijna alles. Als meneer en meneer een film hebben gekeken en de dag daarna iets uit die film willen eten. Dan zoek ik uit wat ik daarvoor nodig heb, hoe ik dat moet klaarmaken, ingrediënten kopen…" 

Bijzondere verhalen

"Maar ook de bijzondere verhalen over dingen die ze meemaken en de mensen die ze ontmoeten – dat is zo anders dan bij ons. En ze vertrouwen volledig op wat ik doe, en dat het goedkomt. Als ze zeggen dat ze naar een zus gaan, dan zorg ik dat er die dag een bos bloemen of chocola voor haar is."

"Omgekeerd zijn meneer en meneer ook heel gul naar mij toe. Ze hebben mijn ouders, oom en tante bijvoorbeeld eens uitgenodigd voor een diner en een theatervoorstelling, en toen mijn portemonnee kapot was, mocht ik bij Cartier een nieuwe uitzoeken. Als ik die zelf zou kopen, had ik niets meer om erin te stoppen."

Op zijn tong bijten

Een heel enkele keer moet hij op zijn tong bijten. Exacte situaties wil hij niet noemen – "Ik zou het vervelend vinden als meneer iets niet meer aan mij durft te vragen, omdat hij weet dat ik dat niet leuk vind" – maar 'ze zijn vergelijkbaar met dat meneer vraagt om iets voor hem weg te gooien, terwijl hij zelf naast de prullenbak staat'. "Dan moet ik even bedenken: ja, daar betalen ze me voor. Dat is mijn taak."

"En als ze vlak voordat ik het avondeten opdien besluiten dat ze toch uit eten willen, terwijl ik daar de hele middag mee bezig ben geweest, dan vind ik dat ook weleens lastig. De eerste keer gooide ik het eten rechtstreeks in de prullenbak: dan niet. Maar nu bedenk ik wat ik daar nog mee kan doen, bijvoorbeeld voor de lunch de dag daarna. Dat is ook wel een leuke uitdaging."

Het is een extreme vorm van dienstbaarheid. Die moet in je zitten om dit werk te kunnen doen. "Ik denk dat het altijd in me heeft gezeten. Als 5-jarig jongetje hielp ik elke zaterdag mee in een slagerij, in mijn door mijn moeder gemaakte slagersjasje. Ik deed dan klusjes: kattenvoer maken, soms worsten vullen."

Sigaretten aanvullen

Lachend: "Op mijn tiende diende ik daar mijn ontslag in. Heel officieel. En toen ging ik in het hotel van mijn oom werken: hapjes rondbrengen, sigaretten aanvullen die op tafel stonden – dat gebeurde toen nog. Van daaruit ben ik doorgegroeid in de horeca, dat is ook een heel dienstbaar beroep: de klant is koning. Dat is nu niet anders. Ik heb een paar jaar bij een kredietverstrekker gewerkt, maar dat was het niet voor mij."

Die dienstbaarheid heeft wel invloed op zijn privéleven. Hij is getrouwd, heeft twee kleine kinderen en de derde is onderweg. "In het weekend ben ik in principe vrij, tenzij ze mij vragen om dan bijvoorbeeld een diner te geven. En als meneer en meneer niet thuis zijn, dan hoef ik daar ook geen hele dagen te zijn. Vaak is dat op dinsdag en donderdag, dan heb ik een korte werkdag."

"Maar naar verjaardagen of feestjes bij vrienden kan ik bijvoorbeeld zelden: mijn werk gaat voor. En ik zie mijn vrouw weinig, zij werkt in de horeca en is juist de weekenden en avonden vaak aan het werk. De kinderen gaan naar een gastouder, en mijn ouders halen ze daar op als wij allebei werken."

Bijna alles

Het gaat zo ver, dat hij in het begin weleens een telefoontje kreeg van meneer en meneer dat het wc-papier op was, net als hij op het punt stond om een uitje te maken met zijn gezin. "Dan zeg ik: sorry jongens, we moeten eerst even langs de winkel en langs het huis, ons uitje begint wat later. Maar dat gebeurt tegenwoordig zelden meer, ik weet nu wat er in huis is en zorg dat de voorraad op tijd is aangevuld."

Hij doet bijna alles voor meneer en meneer. Alleen ingaan op écht gekke verzoeken, zou hij niet doen. "Dan moet je denken aan dat ze bijvoorbeeld iets seksueels zouden vragen. Maar ik geloof ook niet dat ze dat ooit zouden doen."

En meegaan op reis, doet hij niet meer. Om de relatie professioneel te houden. "Ik ben in het begin een week met hen naar Parijs geweest, dat was fantastisch. Ze boekten de presidentiële suite in een hotel, voor 6.000 euro per nacht, en voor mij een junior suite, voor nog eens 3.500 euro."

Verkeerde gordijnen

"Maar toen we er aankwamen, bleek dat de presidentiële suite witte gordijnen had. Meneer zei: 'daar kan ik niet mee slapen, dat wordt hem niet.' De junior suite had heel dikke gordijnen. Dus we ruilden en ik sliep de hele week in de presidentiële suite. Bizar."

"Ik heb een fantastische week gehad. Ik ging mee winkelen, sjouwde de tassen. Maar je wordt dan te close. Dat was de laatste keer dat ik meeging, want ik wil die afstand bewaren. Ze hebben voor mij 14 jaar een butler gehad, die ging altijd mee, maar hun band werd te close. Als hem gevraagd werd om iets te doen, dan zei hij: doe het zelf. Zoals je makkelijk tegen vrienden zegt. Na die week in Parijs voelde ik, dit moet ik niet meer doen. En dat accepteren ze ook."

Wat ze ook accepteren, is dat hij er twee bedrijfjes naast heeft: een waarmee hij zichzelf verhuurt als privébutler voor een avond, en een waarmee hij samen met een vriend horecacursussen geeft. En dat hij – uiteraard als ober – figureert in verschillende tv-series, waaronder GTST.

De bevalling gaat voor

"De agenda van meneer en meneer is uiteraard leidend, maar als zij niets groots hebben en ik het op tijd vraag, dan mag ik vaak wel een dagje vrij of eerder weg als ik een andere klus heb. Meneer is natuurlijk ondernemer, die waardeert het heel erg dat ik er dingen naast doe om geld te verdienen."

Er is één situatie waarin de agenda van meneer en meneer niet leidend is: als de bevalling van zijn vrouw begint. "Dan ben ik weg", lacht hij. "En dat weten en begrijpen ze ook. Het voordeel van mensen die zo veel geld hebben, is natuurlijk ook dat ze niet van mij afhankelijk zijn om te kunnen eten. Er zit een heel goed restaurant bij hen in de straat, dan bellen ze dat wel met de vraag om iets te bezorgen."