Nu de VS om is, groeit de kans dat de patenten van coronavaccins worden vrijgegeven. Als dat gebeurt, kunnen bedrijven over de hele wereld vaccins produceren. Maar deskundigen temperen te hoge verwachtingen. "Denk niet dat in landen in Afrika de vaccins in rap tempo van de band zullen rollen."
Ontwikkelingslanden grijpen nu nog naast de vaccins, omdat farmaceutische bedrijven een monopolie hebben. Hun patenten zijn bedoeld om de economische belangen van de westerse bedrijven te beschermen.
Vooral India en Zuid-Afrika roepen al tijden om het vrijgeven van de patenten. In die landen vinden veel besmettingen plaats en door schaarste gaat het vaccineren daar niet snel genoeg.
Of de patenten ook echt vrijgegeven gaan worden, is nog niet zeker. Maar de kans is volgens Tom Buis wel flink gestegen nu de VS om is. Buis is gezondheidsexpert bij Wemos, een stichting die zich inzet voor een betere gezondheid wereldwijd.
EU praat mee
De VS was altijd fel tegenstander van het vrijgeven. De Europese Unie is nog niet niet om, maar de kans dat de EU gaat draaien, neemt wel toe. Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zei vanmiddag dat 'de Europese Unie bereid is om een voorstel te bespreken'.
Als de patenten worden vrijgegeven, dan betekent dat nog niet dat ontwikkelingslanden in rap tempo ingeënt kunnen worden. "De landen hebben dan nog niet het recept of draaiboek voor het maken van de vaccins", zegt jurist Ellen 't Hoen.
Langdurig proces
Ze is gespecialiseerd in het intellectueel eigendom van vaccins. "Het maken van coronavaccins is een langdurig en complex proces. Je hebt ook de kennis en kunde nodig die verbonden zijn aan het product."
In Afrikaanse landen, waar de bestaande capaciteit voor het maken van vaccins niet aanwezig is, zal die kennisoverdracht uiterst traag verlopen, zegt de jurist. "Als de patenten worden opgegeven, levert dat dit jaar nog geen vaccins op."
De huidige productiecapaciteit voor vaccins staat nu op 3,5 miljard. Om 70 procent van de wereld te vaccineren, is een capaciteit van 11 miljard doses nodig, aldus 't Hoen.
Tekort aan grondstoffen
En er is nog een ander probleem: het tekort aan grondstoffen voor de vaccins. Toch denkt gezondheidsexpert Buis dat dat probleem op zich mee kan vallen.
"Overheden kunnen ook investeren in nieuwe grondstoflijnen en grondstoffen die er nodig zijn. Het lijkt me een redelijk klein probleem om de grondstofproductie op te schalen."
