De overheid moet veel meer doen om het probleem van etnisch profileren tegen te gaan. Dit schrijft de Nationale ombudsman in een rapport dat vandaag verschijnt. Hij pleit voor een omgekeerde bewijslast: "Laat de overheidsinstanties bewijzen dat ze niet aan etnisch profileren hebben gedaan."
Bij etnisch profileren draait het er om dat burgers vaak gecontroleerd worden op grond van hun etnische achtergrond of huidskleur, terwijl dat niet gerechtvaardigd is.
Het is niet reëel de bewijslast van etnisch profileren bij de burger neer te leggen, vindt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. "Die zal dat vrijwel nooit kunnen bewijzen. De burger mag verwachten dat de overheid kan uitleggen op basis waarvan hij geselecteerd is en in hoeverre etniciteit daarbij een rol heeft gespeeld."
Niet alleen politie
Dat betekent volgens de ombudsman dat overheidsinstanties moeten kunnen toelichten waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. "De klachtbehandelaar mag dan kritisch zijn."
Voor het onderzoek is niet alleen gesproken met de politie, maar ook met andere overheidsinstanties die zich bezighouden met opsporing en rechtshandhaving, zoals de Koninklijke Marechaussee, de Belastingdienst Douane en met boa's die in dienst van de gemeente werken.
'Heb ik iets fout gedaan?'
Een van die burgers die regelmatig door de politie aan de kant wordt gezet, is Divano. Hij diende een klacht in bij een klachtencommissie. Maar dat liep moeizaam en leidde volgens hem tot niets.
In onderstaande video vertelt Divano wat hij zoal meemaakt:
Etnisch profileren door politie: Divano wordt keer op keer staande gehouden
Rapport
In het rapport van Nationale ombudsman Van Zutphen staat hoe overheidsinstanties met klachten over etnisch profielen moeten omgaan. "Ik verwacht dat overheidsinstanties individuele klachten ook aangrijpen om institutioneel te leren."
De ombudsman hoopt dat instanties zich afvragen hoe ze eigenlijk werken, welke instructies ze meegeven aan medewerkers en hoe ze het gesprek over etnisch profileren binnen de organisatie voeren.
Gelijk behandelen
Veel burgers vertelden aan Van Zutphen dat ze eruit worden gepikt vanwege hun etniciteit en dat ze daardoor het vertrouwen in de overheid kwijt zijn geraakt. Met het rapport hoopt Van Zutphen dat alle burgers in de toekomst op dezelfde manier worden behandeld.
Etnisch profileren is niet iets nieuws. RTL Nieuws schreef in november vorig jaar dat het aantal klachten dat wordt ingediend over discriminatie door de politie afgelopen jaar sterk was toegenomen.
Flinke stijging klachten
In de eerste negen maanden van 2020 waren 168 klachten binnengekomen, ten opzichte van 135 over heel 2019. Dat is een stijging van bijna 25 procent.
De toename van de klachten wijt de politie aan de toegenomen aandacht voor racisme, nadat in mei in de VS de zwarte Amerikaan George Floyd door politiegeweld om het leven was gekomen.
Te weinig kennis
Burgers die zich gediscrimineerd voelen, kunnen een klacht indienen bij een klachtencommissie. "De klager die de moeite neemt om een klacht in te dienen, lijkt persoonlijk niets of in ieder geval niet veel te winnen te hebben", vertelde onderzoeker Lida van den Broek eerder aan RTL Nieuws.
Ze is lid van de klachtencommissie Noord-Nederland en schreef in opdracht van burgerrechtenorganisatie Controle Alt Delete (CAD) een rapport over de werking van de klachtenprocedure. Volgens haar is bij de politie en de klachtencommissies te weinig kennis over racisme en discriminatie.
