Nog altijd overlijden honderden mensen door het coronavirus. Vanaf de eerste golf portretteert RTL Nieuws in deze serie mensen achter de coronacijfers. We laten nabestaanden aan het woord over hun geliefden. Deze keer een eerbetoon aan Jans (78) en Annie (80) Kardas uit Hoogezand.
Hun dochter Anita:
"Zoveel moed getoond,
Zo intens gestreden.
Niet eens voor zichzelf,
liefde was zijn reden.
Dit stond op de rouwkaart van mijn vader. Toen mijn moeder corona bleek te hebben, besloot hij met haar mee te gaan naar de corona-afdeling. 'Realiseer je wel dat jij het dan ook kan krijgen?', vroeg ik nog. Maar hij wist het zeker: 'Mama kan niet zonder mij, en ik niet zonder haar.'
Daarna kreeg ook hij corona.
Jans overleed op 29 december, Annie op 5 januari."
"Toen mijn vader mijn moeder voor het eerst zag, bijna zestig jaar geleden, was het liefde op het eerste gezicht. Mijn vader was op zoek naar een brommer, en via via hoorde hij dat de buurman van mijn moeder een brommer te koop had staan. Hij besloot een kijkje te gaan nemen en op dat moment stond mijn moeder ook buiten. 'Ik wil wel een proefrit maken', zei hij tegen de verkoper. 'Maar dan moet het buurmeisje wel mee.'
Zo geschiedde. 54 jaar geleden trouwden ze, ze kregen twee kinderen en waren nog elke dag gek op elkaar.
En waar mijn moeder altijd voor mijn vader zorgde, gebeurde dat de laatste jaren andersom omdat mijn moeder dementie kreeg. Mijn vader ging daarom het huishouden doen en leerde bijvoorbeeld koken. Ze deden hun hele leven lang alles voor elkaar, gingen altijd voor elkaar door het vuur.
Zo ook toen corona kwam."
"Laat ik beginnen met vertellen dat vorig jaar januari mijn broertje is overleden, hij had darmkanker en was slechts twee maanden ziek. Mijn moeder was toen nog licht dementerend, maar in de periode dat mijn broertje stierf is het hard achteruit gegaan met haar. Een week na zijn uitvaart is mijn moeder daarnaast gevallen en brak ze haar heup. Ze kwam in een delier terecht en het ging steeds slechter.
Daarom moesten mijn vader en moeder van hun appartementje, waar ze pas net woonden, verhuizen naar een verzorgingshuis. Mijn vader zag daar als gezonde man ontzettend tegenop. 'Ik hoor nog niet tussen de bejaarden', zei hij. Maar het was de enige manier om samen te blijven, en daar had hij alles voor over. 'Al zouden ze mij in een kippenhok zetten, ik vind alles goed, als we maar bij elkaar blijven', had hij gezegd.
En ondanks dat hij er dus niet zo'n zin in had, had hij het binnen een week helemaal naar zijn zin daar. Hij vond het geweldig om te zien hoe hard de verpleegkundigen daar werkten en zorgden voor zijn vrouw. Hij vond dat zo fijn, dat hij bijna iedere avond om half tien zijn airfryer aanzette. Alle mensen die aan het werk waren, konden dan langskomen en kiezen tussen een kroket, frikandel of kaassoufflé. De verpleegkundigen vonden het geweldig. 'Even naar cafetaria 306', zeiden ze tegen elkaar, refererend aan het kamernummer van mijn vader en moeder."
"'Het lijkt wel een gevangenis waar ik in terecht bent gekomen', zei mijn vader tegen mij."
"In december hebben ze nog sinterklaas gevierd in het verzorgingshuis, de bewoners zaten aan een heel lange tafel in een grote gang. Ik zal nooit boos zijn op het verzorgingshuis, maar vanaf dat moment heeft corona wel toegeslagen. Op de afdeling van mijn vader en moeder bleek één iemand besmet, iedereen moest daarom in quarantaine. Mijn vader had daar enorm veel moeite mee, vooral om mijn moeder binnen te houden. Maar ook om het feit dat hij geen aanspraak meer had van de verpleegkundigen, en dat 'cafetaria 306' dicht moest.
'Het lijkt wel een gevangenis waar ik in terecht bent gekomen', zei hij tegen mij. Toen ze half december uit de lockdown mochten, gingen mijn man en ik daarom gelijk op bezoek. Mijn vader huilde toen zo veel, hij zat er helemaal doorheen. Ook met mijn moeder ging het niet goed, ze praatte al bijna niet meer en was erg achteruit gegaan in die paar weken.
Twee dagen na ons bezoek werd mijn moeder ook nog ziek. We schrokken ons rot: hebben wij haar met ons bezoek aangestoken? Mijn man en ik deden een test en die was gelukkig negatief. Maar de test van mijn moeder was wel positief, ze moest gelijk naar de corona-afdeling.
Mijn vader had nergens last van, maar hij stond erop dat hij mee zou gaan met mijn moeder. 'Als ik het krijg, dan is dat maar zo. Ik laat haar niet alleen', zei hij stellig. Ik heb daar nog altijd veel begrip voor, maar het heeft hem wel zijn leven gekost."
"Twee dagen later kreeg mijn vader namelijk ook klachten en werd positief getest. Mijn moeder was toen heel ziek, maar mijn vader werd nog veel zieker. Hij moest naar het ziekenhuis en wij besloten de volgende dag - Eerste Kerstdag - naar Groningen af te reizen. Het ziekenhuis had geregeld dat we in een zorghotel konden verblijven, omdat het voor ons 2,5 uur rijden was.
Onderweg werden we meerdere keren gebeld. Door het ziekenhuis, over de situatie van mijn vader, en ook door het verzorgingshuis vanwege de situatie met mijn moeder. Uiteindelijk werd ons medegedeeld dat ook zij naar het ziekenhuis zou gaan, wij moesten nadenken of ze gereanimeerd moest worden, mocht dat nodig zijn. Onze gevoelens in die autorit gingen alle kanten op.
Toen ik bij mijn vader in het ziekenhuis aankwam, vertelde ik hem dat het niet goed ging met mama en dat ze ook naar het ziekenhuis moest. Hij begon spontaan te huilen en zei: 'Wat mooi, wat mooi!' Ik vroeg of hij me wel goed begreep, maar hij zei: 'Dan zie ik haar tenminste nog!"
"Mijn moeder kwam in een kritieke toestand in het ziekenhuis aan. Het leek alsof ze er bijna vandoor zou gaan. Een verpleegkundige rende daarom zo snel als ze kon naar mijn vader en regelde met vier andere verpleegkundigen dat hij haar nog even kon zien. Hij moest zo hard huilen toen hij bij haar aankwam. Ik heb de handen van mijn vader en moeder gepakt en die aan elkaar gegeven.
Het was bizar wat er toen gebeurde, maar het leek alsof mijn moeder voelde dat ze weer bij haar man was. Waar het daarvoor zo slecht met haar ging, ging het na het zien van mijn vader weer veel beter met haar. Ik dacht: dit is dus wat ware liefde met je doet.
Uiteindelijk heeft het ziekenhuis ervoor gezorgd dat ze samen één kamer kregen. Maar het ging vanaf dat moment bergafwaarts met mijn vader.
Helaas hoorden we op 28 december dat hij afscheid moest nemen van zijn dierbaren. De volgende avond, om 23:10 uur, is mijn vader overleden."
"De huisarts weet het zeker: ze is niet alleen aan het coronavirus overleden, maar ook aan een gebroken hart."
"Het is moeilijk om te weten in hoeverre mijn moeder doorhad dat mijn vader was overleden. Ik vertelde het haar wel, die avond, maar ze draaide met haar hoofd weg van mijn vader. Alsof ze het niet wilde zien. Die dagen daarna hebben we samen foto's gekeken, ook dat vond ze heel moeilijk. Echt antwoorden geven, kon ze niet. Maar als ik haar vroeg of ze papa miste, dan kwam er een knikje.
Ik moest in die dagen, vanuit het zorghotel, de uitvaart van mijn vader regelen. Mijn moeder mocht daar alleen bij zijn als ze negatief zou testen op corona. Uiteindelijk deed ze dat, maar dat was ook de reden dat ze uit het ziekenhuis werd ontslagen. Ze belandde op een corona-afdeling van het verzorgingshuis, waardoor ik haar vanwege een verplichte isolatie niet meer mocht zien. Het waren moeilijke dagen, waarop ik opeens een telefoontje kreeg dat het toch niet meer goed ging met mijn moeder.
De uitvaart van mijn vader was nog niet geregeld en ik zat weer bij mijn moeder aan het bed om afscheid te nemen van haar. In de nacht van 4 op 5 januari is ze overleden, een dag voor de uitvaart van mijn vader. De huisarts weet het zeker: ze is niet alleen aan het coronavirus overleden, maar ook aan een gebroken hart."
"Na de uitvaart van mijn vader moest ik de uitvaart van mijn moeder regelen. Dat kon ik toch beter in mijn eigen omgeving doen, dus we besloten naar huis te gaan. In die dagen kreeg mijn man koorts, de achtbaan was nog niet voorbij. Hij bleek ook besmet te zijn en ging thuis in zelfisolatie. Om te weten of ik, samen met mijn twee kinderen, wel naar de uitvaart van mijn moeder mocht, moesten wij een dag van tevoren een coronatest doen. Mijn zoon en ik bleken niet besmet, maar mijn dochter wel. Daarom moest zij, samen met mijn man, thuisblijven tijdens de uitvaart van mijn moeder, zijn schoonmoeder, haar oma.
Dat voelde zo verscheurd, er gebeurde echt te veel. Wanneer zou dit stoppen?"
"Niemand mocht me een knuffel geven door dat stomme virus, zelfs mijn eigen man niet."
"Achteraf gezien ben ik die dagen doorgekomen door mezelf in een overlevingsstand te zetten. Ik moest alles alleen doen, ook omdat dus mijn broertje een jaar geleden is overleden. Ik moest doorgaan, twee uitvaarten regelen, daarna zorgen voor mijn man en kind die besmet waren, zelf overeind blijven.
Niemand mocht me een knuffel geven door dat stomme virus, zelfs mijn eigen man niet. Wat zijn we door een diep dal gegaan. Nu is alles achter de rug en begint de tijd van rouwen. Want wat mis ik mijn ouders enorm, die ik in zo'n korte tijd ben verloren. Maar eerlijk is eerlijk, ik begrijp nog steeds niet helemaal wat er nou allemaal is gebeurd."
Eerbetoon
Elke dag horen we hoeveel mensen er zijn overleden aan het coronavirus. In deze serie portretteert RTL Nieuws mensen achter de cijfers. Nabestaanden kunnen zelf hun geliefde aandragen door een mail te sturen naar eerbetoon@rtl.nl.
Het eerbetoon verschijnt vervolgens op deze pagina.
