We zijn in Nederland de grens gepasseerd van de miljoen coronabesmettingen. Op basis van de nieuwste RIVM-cijfers zitten we nu op 1.001.894 coronagevallen. Geregistreerde gevallen, moeten we natuurlijk zeggen. Want lang niet iedereen met corona heeft (of mocht) zich laten testen.
De vraag dient zich dan ook aan: kunnen we een schatting maken van hoeveel mensen werkelijk besmet zijn geweest?
Van één naar een miljoen
Voordat we meteen diep in de cijfers duiken: de eerste besmetting, officieel gemeld, was op 27 februari 2020. Het ging om een man die kort daarvoor in de Noord-Italiaanse regio Lombardije was geweest. Hij werd binnengebracht op een geïsoleerde afdeling van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg.
Hieronder zie je de grafiek van de besmettingen. Echt flink testen deden we pas in het najaar.
Dan is het nu tijd voor de vraag: hoeveel mensen hebben het virus werkelijk gehad?
Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. De moeilijkheid zit 'm natuurlijk in het feit dat we in het begin niet zo massaal konden testen. Toch kunnen we een poging te doen om een schatting te maken. Of liever gezegd, we doen vier pogingen.
1. Schatting met behulp van de ziekenhuiscijfers
Laten we eerst kijken naar de cijfers die we wél hebben. We hebben vanaf het begin van de pandemie de ziekenhuiscijfers. Ook die waren in het begin niet heel accuraat, maar een groot deel van de mensen die in het ziekenhuis werd opgenomen, is in ieder geval getest op het virus. Het aantal ziekenhuisopnames stond afgelopen week op een totaal van 41.500 mensen.
Bekijk ook: Knuffelen met coronapatiënten, in Rome kan dat
Nu moeten we de ziekenhuiscijfers terugrekenen naar besmettingen. Uit Amerikaans onderzoek weten we dat - ergens in de herfst - 3,5 procent van de mensen met een positieve test in het ziekenhuis werd opgenomen.
Bij ons zal dat percentage niet enorm anders zijn: in december en januari toen we massaal testen, werden 452.860 mensen positief getest. In diezelfde periode zijn 13.754 mensen in het ziekenhuis opgenomen. Dan komen we uit op een percentage van 3 procent.
Als we het totaal aantal ziekenhuisopnames delen door die 3 procent, komen we uit op 1.383.333 besmettingen. Oftewel 1,4 miljoen.
Een erg betrouwbare schatting is het nog niet. Ook in december en januari zullen een hoop mensen met corona zich niet hebben laten testen, omdat ze de signalen niet herkenden of om een andere reden. Er zijn meer haken en ogen. Maar goed, het is een eerste schatting.
2. Schatting met behulp van bloedonderzoek
Wat wellicht meer in de buurt komt, is het onderzoek van Sanquin. Deze bloedbank houdt al sinds het begin van de coronapandemie bij hoe het virus zich verspreidt. Dat doen ze door iedere week een steekproef te doen bij ongeveer 2000 plasmadonors op antistoffen.
Uit het laatste onderzoek uit januari, de 'Vinger Aan de Pols'-studie genoemd, blijkt dat landelijk gezien 13 procent van de donors antistoffen heeft tegen corona. Dit betekent dat we ook voor heel Nederland kunnen uitrekenen hoeveel donors antistoffen in het bloed moet hebben - en dus besmet moet zijn geweest met het virus: ongeveer 2,3 miljoen.
'Niet representatief'
Een woordvoerder van Sanquin benadrukt dat het gaat om een onderzoek onder donors. "Onze donorbestand is niet bedoeld om representatief te zijn", zegt hij. Zo mogen mensen onder de 18 en boven de 69 geen bloed geven. Sanquin weet dus niet hoe representatief het is voor de Nederlandse bevolking. Ook wijst de woordvoerder erop dat mensen pas bloed mogen geven als ze twee weken klachtenvrij zijn, dus de data lopen ook wat achter.
Het levert wel interessant inzichten op. Hier zie je bijvoorbeeld waar procentueel de meeste donoren wonen die antistoffen in hun bloed hebben: in Noord-Brabant. In de regio Amsterdam en Utrecht hebben donoren relatief een stuk minder antistoffen in hun bloed.
3. Het PIENTER-onderzoek van het RIVM
Nu wordt het interessant. Ook het RIVM doet onderzoek naar de opbouw van immuniteit tegen het virus onder Nederlanders - en dit is wél representatief. In november kwam er al heuglijk nieuws: negen van de tien mensen die besmet zijn geweest, bleken een halfjaar later nog antistoffen in het bloed te hebben.
Na de eerste ronde van het speciale RIVM-onderzoek, gehouden in april en mei, bleek dat bijna 3 procent van de Nederlanders het virus onder de leden moet hebben gehad. Na de tweede ronde in juni en juli was dat percentage gestegen tot 4,5.
En nu komt het: tijdens de derde onderzoeksronde in het najaar van 2020 was dit gestegen naar ongeveer 5 procent. Dat komt onder de totale Nederlandse bevolking neer op 873.734 mensen. Dat is wel weer een stuk minder.
Maar, dit zijn cijfers van vorig najaar. "Volgende week starten we met de vierde fase", zegt een RIVM-woordvoerder. Binnenkort krijgen daar meer informatie over. Het percentage zal flink hoger liggen, want nu is ook de tweede golf meegenomen.
4. En dit zegt Jaap van Dissel zelf
Tot slot nog een interessante schatting van de baas van het RIVM. Jaap van Dissel schat het aantal mensen dat besmet is geweest met corona op 3 miljoen. Trouw schreef erover op 22 januari. Dat is meteen de hoogste schatting tot nu toe.
"Blijkbaar is die uitspraak gedaan", zegt een RIVM-woordvoerder. "Ik heb begrepen dat het een grove schatting is, dit moet je in dat licht zien."
Conclusie?
We kunnen in ieder geval de conclusie trekken dat het aantal besmette Nederlanders ver boven het miljoen moet liggen. Op zijn minst 1,4 miljoen, maar waarschijnlijker het dubbele.
