Thierry Baudet blijft het herhalen. De leider van Forum voor Democratie zei gisteren opnieuw dat we vorig jaar nauwelijks oversterfte hadden door corona. Met andere woorden: er zouden niet meer mensen zijn overleden dan normaal. Ook op de redactie krijgen we er veel vragen over binnen. Hoe zit dat nou?
Oversterfte: een woord dat je voor de coronacrisis waarschijnlijk niet kende. Wat is het ook al weer? En hoe wordt dit berekend? Die vraag staat centraal in de 204de corona-update.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is oversterfte 'het verschil tussen de waargenomen sterfte en het verwachte aantal overledenen in dezelfde periode'. Met andere woorden: je vergelijkt het aantal overlijdens met dat wat je zou verwachten over die periode. Is het minder? Dan spreek je van ondersterfte. Is het meer? Dan hebben we het over oversterfte.
Volgens het CBS hadden we in 2020 een oversterfte van 15.000. Vorig jaar zijn dus 15.000 mensen meer overleden dan verwacht. Dat kwam vooral door de uitbraak van het coronavirus.
'Niet veel anders'
Thierry Baudet bestrijdt dit beeld. Het aantal overlijdens was vorig jaar 'niet veel anders' dan je zou verwachten, zei hij gisteren in het programma Buitenhof. Hij kwam met drie argumenten om zijn stelling te verdedigen.
Ten eerste heeft het CBS het coronajaar 2020 alleen vergeleken met 2019, stelde Baudet. "Maar in 2019 was er ondersterfte", zei de politicus. Het statistiekbureau had ook naar andere jaren moeten kijken, is zijn verwijt.
Volgens het CBS klopt deze stelling niet. Het CBS baseert de verwachting wél op basis van meerdere jaren. Het verwachte aantal overledenen wordt geschat op basis van de sterfte in de afgelopen vijf jaar, zo staat ook op de website van het statistiekbureau.
Oversterfte per week, de afgelopen vijf jaar
Laten we de cijfers over de afgelopen vijf jaar er eens bij pakken. In de grafiek hieronder vallen een paar dingen op. Zo was er in het seizoen 2017-2018 sprake van een zware griepepidemie, resulterend in een piek van het aantal overlijdens begin 2018. Ook het coronajaar 2020 is duidelijk te zien.
Het valt op dat de rode lijn van 2020 meerdere keren flink boven de andere lijnen uitkomt.
Bevolkingsgroei
Het tweede argument van Baudet is ook te lezen op de website van zijn partij: het CBS zou bij de voorspelling geen rekening houden met de bevolkingsgroei. In absolute aantallen stierven weliswaar meer mensen in 2020 dan in eerdere jaren, zo staat er op de FvD-website, 'maar relatief gezien als percentage van de bevolking niet'.
Ook dit argument klopt niet. Zie de grafiek onderaan dit artikel.
Het CBS laat bovendien per mail weten dat ze in de berekening van de oversterfte wél rekening houden met vergrijzing, immigratie en een verder toenemende levensverwachting. Dat doen ze door de werkelijke sterfte te vergelijken met de verwachte sterfte volgens de bevolkingsprognose die in december 2019 is gepubliceerd. De nieuwste bevolkingsprognose ziet er zo uit.
Vergrijzing
Het derde argument van Baudet is daarmee ook direct van tafel geveegd, want de FvD-leider beweerde ook dat het CBS geen rekening houdt met de vergrijzing. Maar dat doet het CBS dus wel.
Sterker nog: door de vergrijzing overlijden jaarlijks 2000 tot 3000 mensen méér in een jaar, aldus het CBS. Een toename van 15.000 kan hierdoor dus niet worden veroorzaakt.
De conclusie van het CBS: "Er is wel degelijk sprake van oversterfte door corona en dit is duidelijk hoger dan in een jaar waarin er een zware griepepidemie heeft plaatsgevonden."
Wie nieuwsgierig is of in het nieuwe jaar opnieuw sprake is van oversterfte: ja, in week 2 overleden naar schatting 3850 mensen. Dat zijn 500 meer sterfgevallen dan verwacht voor deze periode.
Er is ook positief nieuws: de sterfte neemt af.
