Er is een partij voor de dieren, ouderen en gelovigen. Maar een jongerenpartij kennen we niet. De tijd is er nu rijp voor, zegt Daniel van Duijn, lijsttrekker van De Jongerenpartij. "De machteloosheid bij jongeren is groter dan ooit door corona." Heeft de partij kans van slagen? Bridget Maasland, destijds oprichter van jongerenpartij Lijst 0, weet wat er allemaal bij komt kijken.
Jongeren gaan van heel veel problemen last krijgen waar de huidige politici niets aan doen, zegt Daniel van Duijn. De kersverse lijsttrekker van De Jongeren Partij (DJP) somt een rijtje op: "Denk aan woningnood. Moeite om een baan te krijgen. Groeiende eenzaamheid. En jongeren worden onevenredig hard geraakt door de coronamaatregelen. Daar gaan wij wat aan doen."
Stevige kuiten
Aan enthousiasme ontbreekt het de 29-jarige Van Duijn niet. En ook niet aan goede kuiten. Acht dagen lang fietst de lijsttrekker door het land om de jongere kiezer te ontmoeten. "Ik ga 800 kilometer fietsen om gesprekken te voeren. Van studenten tot relschoppers." En natuurlijk gaat hij de jongeren ervan overtuigen dat ze naar de stembus moeten voor de Tweede Kamerverkiezingen. "Het liefst een stem op mijn partij. Maar belangrijker is dat ze gaan stemmen."
De jongerenpartij richt zich op de generatie Y (de millennials) en Z (de generatie geboren tussen 1997 en 2012). "In totaal 4,2 miljoen stemmen. Goed voor ruim 40 zetels."
Zwaar hebben
De jacht is de moeite waard. Maar het is voor een nieuwe partij nooit makkelijk om kiezers voor zich te winnen. "Al zijn jongeren wel iets sneller geneigd om op een nieuwe partij te stemmen dan oudere kiezers", zegt politicoloog en psycholoog Roderik Rekker van de Universiteit van Amsterdam.
"Het is een jongerenpartij alleen nog nooit gelukt om in de Tweede Kamer te komen." Dat er dit jaar twee jongerenpartijen willen meedoen - ook de partij JONG is gelanceerd - is volgens Rekker dan ook bijzonder.
Waarom het moeilijk is? "Omdat jongeren minder goed te vangen zijn in een overkoepelend thema. Ouderen zijn al snel te porren voor een partij die zich hard maakt voor betere pensioenen. Maar jongeren zijn meer verdeeld."
Slechte stemmers
Daarbij zijn jongeren relatief slechte stemmers. Elke verkiezing opnieuw blijkt dat jongeren tussen de 18 en 24 jaar van alle leeftijdscategorieën het minst stemmen. Ondanks de hoge opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 (ruim 80 procent) bleef een op de drie jonge stemmers thuis, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Ipsos.
Er is wel een groot verschil tussen hoog- en laagopgeleide jongeren, zegt Rekker. "Hoogopgeleide jongeren gaan veel meer naar de stembus. Zo'n 86 procent. Bij laagopgeleide jongeren ligt dat aantal veel lager."
Minder interesse
Lijsttrekker Van Duijn beseft dat. Vanwege corona denkt hij zelfs dat jongeren nog minder interesse hebben in politiek. "Vanwege corona zijn de scholen dicht en worden ze minder met politiek geconfronteerd. Veel jongeren zijn wel klaar met het nieuws, omdat het alleen maar over corona gaat."
Aan de andere kant: de behoefte om serieus genomen te worden groeit. Volgens Van Duijn is de afstand tussen de Tweede Kamer en jongeren groot. "Neem de gemiddelde leeftijd in de Kamer. Die is 47 jaar. Er is maar één Kamerlid onder de 30. De onderwerpen zijn vaak ook oubollig en worden vanuit een verouderde visie behandeld."
Jongeren houden van oud
Onderzoeker Rekker nuanceert dat. "Uit onderzoek blijkt dat jongeren nèt iets vaker op jongere politici stemmen. Maar het effect is klein. Een aantal van de populairste politici onder jongeren is zelfs ook heel oud." Kijk maar naar het buitenland. "De Britse politicus Jeremy Corbyn was heel populair onder de jeugd. Net als Bernie Sanders. En in Italië was Beppe Grillo van de Vijfsterrenbeweging razend populair onder jongeren."
We weten ook dat het stemgedrag van jongeren vaak wat extremer is dan dat van ouderen, zegt Philip van Praag. De politicoloog deed onderzoek naar het stemgedrag. "Jongeren zitten meer in de flanken. Ze stemmen links, zoals GroenLinks en Partij voor de Dieren. Of juist rechts: denk aan partijen als Forum of PVV."
Jesse Klaver
Jesse Klaver was bij de vorige verkiezingen erg populair bij de jonge kiezer. Of hij dat dit jaar ook weer is? Van Praag: "Van Klaver lijkt de sjeu wat af. En hij heeft pech omdat hij die populaire meetups nu niet kan organiseren."
De meeste nieuwe partijen redden het niet. "De kiezer stemt liever op een bestaande partij. Een stem op een bestaande partij is effectiever."
Nog een probleem voor een nieuwkomer: geld. Herkenbaar, zegt Van Duijn. "Hebben bestaande partijen grote budgetten voor hun campagnes, wij moeten het echt hebben van vrijwilligers. Gelukkig hebben we er al een flink aantal."
Lijst 0
Wat er allemaal komt kijken bij het oprichten van een nieuwe jongerenpartij weet presentatrice Bridget Maasland. Samen met Katja Schuurman richtte zij twintig jaar geleden de jongerenpartij Lijst 0 op. "Ik was toen 26 jaar. En erg geïnteresseerd in politiek", zegt Bridget.
Hoe het idee voor de partij werd geboren? "Als jongerenzender BNN vonden wij het heel belangrijk om een brug te slaan tussen politiek en jongeren. We leven in een democratie. Ontzettend belangrijk voor je vrijheden. Daar wilden we de jongeren bewust van maken."
Karten met Balkenende
Bridget en Katja bezochten politici thuis. Gingen karten met toenmalig premier Jan Peter Balkenende. "Na afloop kreeg hij een zoen van ons. Dat gebeurde heel spontaan. Hij was er wel van gecharmeerd, haha."
Het programma werd een groot succes. "We kregen meer aandacht dan de andere lijsttrekkers. Dat kwam ook doordat we andere dingen deden. Je zag daardoor politici van hun andere kant. Het was ook een vorm van entertainment. Maar dat is politiek ook."
De twee presentatrices wilden ook laten zien wat er allemaal bij komt kijken om een politieke partij op te richten. "We stonden voor onze boodschap in het belang van de jongere. Het ging echt niet alleen om gratis cd's. Jongeren maken zich ook druk om het milieu en zaken als euthanasie."
Zware baan
Tot een echte partij kwam Lijst 0 nooit. "De baan van politicus is een heel zware. Ik zag mezelf er niet mee doorgaan. Ik wilde toch liever door met presenteren", zegt Bridget.
De presentatrice heeft nog wel een tip voor de nieuwe jongerenpartij. "Sta voor wat je predikt. Sla geen populistische taal uit, maar strijd voor thema's die er toe doen voor jongeren."
Stages en een basisbeurs
Dat is Van Duijn precies van plan. Hij gelooft in zijn verkiezingsprogramma dat hij na gesprekken met studentenverenigingen en jongeren uit Amsterdam Zuidoost heeft gemaakt.
Zijn partij wil niet alleen dat de kroegen en clubs zo snel mogelijk open gaan. "We zijn ook voor een basisbeurs. Betaalde stages en werkervaringsplekken. Een forse boete op etnisch profileren en een minister voor gelijke behandeling."
Of De Jongerenpartij de stem van Bridget Maasland krijgt? Maasland: "Wat ik stem, doet er niet toe. Ik vind het wel heel tof dat ze dit doen. En ik hoop dat ze wat los kunnen maken. Want de stem van de jongere is belangrijk. Dat vond ik 20 jaar geleden, en dat vind ik nog steeds."
