Met onheilspellende beats, intimiderende videoclips en gewelddadige teksten zorgt drillrap voor de nodige maatschappelijke ophef, en voor vooroordelen. Zijn die terecht? We spraken erover met twee rappers, een criminoloog en een manager van een rapgroep.
Drillrappers zouden criminelen zijn en drillrap zou zorgen voor meer geweld. Dat zijn de associaties die leven. In de clips rappen jongens in bivakmutsen en sjaals over de straat en de gevangenis, en uiten ze beledigingen en bedreigingen aan het adres van rivaliserende groepen. Er worden ook schietgebaren gemaakt en er wordt gezwaaid met enorme messen.
Eigen keuze
Maar dat dat leidt tot extra geweld gelooft rapper Xavier Fuonia (23), artiestennaam Choppa, niet. Hij is een van de leden van drillrapgroep De Pijp 73. Deze week was hij te zien in de documentaire Project Ismail: Drillrap van Ismail Ilgun.
Tegen RTL Nieuws zegt Choppa: "Rappers vertellen gewoon een verhaal. Dingen die ze hebben gedaan of meegemaakt. Zelfs als dat voor geweld zou zorgen, maken mensen zelf de keuze om een mes uit de keukenla te pakken en op pad te gaan. Niemand vraagt jou om iemand te steken."
Zelf rapt hij naar eigen zeggen niet over 'shanks' (messen) en steekpartijen. "Maar ik heb zeker dingen gezien waarover ik kan rappen." Wat dat precies is, wil hij niet zeggen.
Drill – het geratel van wapens
- Drillmuziek is een muziekstroom overgewaaid uit Chicago en Engeland. Jongeren groeperen zich in 'gangs' en dagen andere gangs uit.
- Hun videoclips bevatten allemaal dezelfde ingrediënten: rappers laten zich duidelijk filmen in een bepaald postcodegebied, dragen maskers of bivakmutsen en zwaaien met messen in de lucht.
- De rappers van verschillende postcodegebieden dagen elkaar uit en voegen uiteindelijk soms de daad bij het woord door elkaar iets aan te doen.
- Drill is 'Chicago slang' (straattaal), het verwijst naar het geluid dat een machinegeweer maakt.
- Nederlandse drillrappers gebruiken vaak de Engelse termen 'beef' (een ruzie tussen twee rivaliserende groepen) en 'shank' (mes).
Dat drillrap niet per se tot geweld leidt, onderschrijft criminoloog Robby Roks van de Erasmus Universiteit. Samen met Jeroen van den Broek onderzocht hij het fenomeen drillrap in Rotterdam, en de relatie met geweld en sociale media. Het onderzoek werd gisteren gepubliceerd.
Roks onderzocht 56 steekincidenten. "Geen incident was in verband te brengen met drillrap. Het is een verleidelijke verklaring, want een makkelijke."
Misverstand
Roks noemt het een belangrijk misverstand, in elk geval in Rotterdam. De rappers proberen zich volgens hem te onderscheiden door een gevaarlijk, gewelddadig imago neer te zetten. Dat betekent niet dat ze echt bereid zijn fysiek geweld te plegen, zegt hij.
"Ze genereren er aandacht mee. Als we die clips zien met intimiderende teksten en wapens, wordt erover gesproken. Dat is geen hele positieve manier van aandacht zou je zeggen, maar wel een manier."
Politie: Tonen wapens zorgelijk en onacceptabel
"Het is lastig een direct verband te leggen tussen drillrap en geweld", vertelt politiewoordvoerder Robbert Salome. "We maken ons wel zorgen over het toenemend aantal steekincidenten waarbij jongeren zijn betrokken. Wat de verklaringen zijn voor die toename, moet onderzocht worden."
De muziek zelf is volgens hem niet het probleem, maar wel de norm die ermee wordt uitgedragen. "In teksten worden tegenstanders uitgedaagd, bespot en bedreigd. Geweld wordt verheerlijkt en in clips zijn regelmatig wapens te zien." Dat is verboden, zegt hij. In mei arresteerde de politie nog een jongen met een vuurwapen die een drillrapclip maakte.
"De politie accepteert ten volste dat rappen een muzikale uitingsvorm is. Maar de verheerlijking van geweld, bedreigingen, wapenbezit en het tonen van messen en vuurwapens alsof dat de normaalste zaak van de wereld is, is zorgelijk en onacceptabel."
Volgens Quinlan Linkers, manager van drillrapgroep De Pijp 73, wordt vooral gerapt over de leefomgeving. "Rappers leven op plekken waar ze deze dingen meemaken. Als jij een vechtpartij ziet, is dat het eerste waar je over vertelt. Dit is wat zij zien en vertellen in hun muziek."
Waarom er dan toch - zelfs als er geen fysiek geweld mee gepaard gaat - een gewelddadig imago aan kleeft? "In Chicago, waar drillrap ontstond, worden de rappers geboren in criminaliteit", zegt Linkers. "In Engeland dragen de rappers die door de politie worden gezocht bivakmutsen. Maar de rappers in Nederland gebruiken die meer vanwege zelfvertrouwen. Het is makkelijker om zo te beginnen. Als het dan misgaat, hoeft niemand te weten wie je bent."
'Die steekpartijen wáren er al'
Linkers is zelf opgegroeid in Amsterdam-Zuidoost. "In mijn jeugd werden er elke zomervakantie zeker twee mensen gestoken of neergeschoten. Toen was die muziek er niet. De muziek bespreekt het nu meer en is populair. Mensen die er niks van wisten, horen er ineens over en denken: sinds ik dit zie, hoor ik meer over steekpartijen."
Daarmee hebben mensen iets om naar te wijzen, zegt Choppa. "Kijk naar die clips, daarin wordt met messen gezwaaid, daar komt het door. Maar als er ergens een schietpartij is, wordt ook niet gewezen naar een rap over schieten."
Toch wordt een aantal incidenten in media gelinkt aan drillrap, zoals het dodelijke steekincident op de Scheveningse pier waar ook De Pijp 73 mee in verband werd gebracht. Alleen kun je volgens Roks niet zeggen dat de muziek de oorzaak is. "Muziek start een conflict niet op." Volgens Linkers ging het om een conflict tussen twee mensen. "Los van de muziek."
Risico's
Maar kan een cultuur van praten over geweld dan niet leiden tot geweld? Roks erkent dat de rap niet helemaal risicoloos is. "Als jij je profileert als gewelddadige driller en je krijgt op sociale media een discussie over wie nu de gevaarlijkste driller is, reageren veel andere mensen daar ook weer op. Je krijgt conflicten online."
Daarbij komen reacties van volgers, met oproepjes als: 'Je laat toch niet over je heen lopen', legt Roks uit. "Dat voert de druk op bij jonge mensen. Als ze het dan belangrijk vinden om authentiek te zijn, de gevaarlijke jongen te zijn uit hun muziek, kun je conflicten krijgen."
Escalatie
Daarmee escaleert de boel dus op sociale media, zegt hij. "Ze bedreigen en beledigen elkaar, dagen elkaar uit. Daar moet je ook naar kijken. Nu zeggen we iets te makkelijk dat het probleem te relateren is aan de muziek. We zeggen niet dat er helemaal niks aan de hand is, maar het is belangrijk om een goed en volledig beeld te schetsen."
Rapster Keesha Gotti (23) herkent de uitdaging. "Bij mij waren er ook meisjes die me kwamen uitdagen. Een foto van me postten, en daarbij lachten. Dan is het aan mij om de grotere persoon te zijn. Ik spreek ze erop aan, maar zeg niet: kom afspreken om te vechten."
Het paradoxale is, zegt onderzoeker Roks: het rappen over geweld en het genereren van aandacht kan een manier zijn om afstand te nemen van een gewelddadig straatleven. Het is dan een zinvolle tijdsbesteding, om zo geld te verdienen. Drillrap kan jongens ook een uitlaatklep geven." Manager Linkers: "Als ze denken: ik wil je écht iets aandoen, gaan ze de studio in."
Studio als uitweg
Voor Choppa was dat zo, zegt hij. "Het was een uitweg om mezelf van de straat te houden. Vroeger ging het op school niet lekker. Ik kon boksen, maar daar haal je niet 1, 2, 3 succes mee. En dit ging heel snel. Eindelijk iets waarmee ik werd gewaardeerd. Muziek zag ik als een eye-opener die me geholpen heeft het goede te doen."
Hij vraagt zich af wat hij anders had gedaan. "Misschien zou ik vastzitten of nog steeds straatdingen doen."
Politie Rotterdam: Hopen dat rappers helpen messenprobleem te stoppen
De politie Rotterdam, waar het onderzoek naar het verband tussen drillrap en geweld werd uitgevoerd, vindt "het artistieke aspect in deze rapvariant is niet zorgwekkend." Maar de politie houdt wel in de gaten wat er online gebeurt op dit gebied, zegt woordvoerder Marjolijn Vrolijk.
"Dit omdat het kopieergedrag dat er uit ontstaat onder jongeren wel potentieel gevaarlijk kan zijn. We zijn daarom in gesprek met de rappers en hun management. Zij zijn een rolmodel voor veel jongeren en als politie zouden wij dan ook graag zien dat zij hun artistieke talent inzetten om de huidige messenproblematiek een halt toe te roepen."
En ook rapster Keesha Gotti vond in drillrap een uitlaatklep. Nu doet ze niet meer aan drillrap, maar ooit zwaaide ze met pistolen in een videoclip. Niet vanwege 'beef' met anderen, maar omdat ze haar woede wilde uiten over het huiselijk geweld waar ze mee te maken heeft gehad.
Pistool op zak
Ze denkt niet dat die pistolen zorgen voor meer geweld. "Het is een stukje entertainment. Mensen houden van actiefilms. Ik zeg niet dat iedereen z'n wapens op moet pakken. Maar ik denk dat je als je een goede opvoeding hebt gehad, je je wel weet in te houden en weet wat wel en niet kan. En als je wel met een pistool loopt, is er meer aan de hand. Dan kan drillrap niet de enige reden zijn."
"Soms is de zweem van negativiteit rond drillrap terecht", zegt criminoloog Roks. "Maar je moet niet alleen naar de muziek kijken, ook naar bijvoorbeeld sociale media. En het geweld niet te letterlijk nemen. Zie het als conventie van het genre. Dat hoeven we niet leuk te vinden, maar ook het geweld dat door rappers wordt gecommuniceerd heeft niet altijd wortels in de werkelijkheid en is soms bedoeld als entertainment."
