Een kadaver van een groot zeezoogdier spreekt tot de verbeelding, maar wordt meestal snel opgeruimd voordat het bekijks kan trekken. Dat geldt niet voor de jonge dwergvinvis van bijna vijf meter lang die vorige week op Rottumerplaat is aangespoeld. Deze walvis blijft namelijk liggen op het onbewoonde eiland in de Waddenzee.
Een unieke kans, zo noemt de Rijkswaterstaat de mogelijkheid om op een natuurlijke manier te kijken naar de ecologische impact van grote kadavers. Ook Martin Baptist, mariene ecoloog bij de Wageningen University & Research, is opgetogen over de kans die dit onderzoek brengt. "We zijn benieuwd wat er hier gaat gebeuren."
Henk Middendorp, natuurbeheerder van de Waddenzee voor Rijkswaterstaat, noemt het een uitgelezen kans. "Dit is nog nooit gebeurd. Dit is echt gaaf."
Opruimen of niet?
De dwergvinvis werd vorige week gevonden door onderzoekers van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) op Rottumerplaat, een onbewoond eiland boven provincie Groningen. Na een rondgang onder musea en onderzoeksinstellingen bleek dat er daar geen animo was voor het kalfje. Toen stonden de onderzoekers voor een keuze: opruimen of gecontroleerd laten liggen?
Mariene ecoloog Baptist legt uit dat wanneer een walvis aanspoelt en het kadaver niet wordt weggehaald voor wetenschappelijk onderzoek, het eigenlijk gewoon strandafval is. "Het is hartstikke duur om het weg te halen, maar op Rottumerplaat komt toch niemand, dus niemand heeft er last van."
17 aangespoelde dwergvinvissen
In de afgelopen 25 jaar zijn 17 dwergvinvissen aangespoeld in Nederland. Gewoonlijk wordt zo'n kadaver met een vrachtwagen naar een destructiebedrijf gebracht. Middendorp: "We vinden wel vaker aangespoelde dieren, zoals zeehonden. Dat ruimen we alleen op als ze op stranden liggen waar ook mensen komen, omdat het gevaarlijk is voor de volksgezondheid."
Maar doordat Rottumerplaat onbewoond en ook verboden gebied voor bezoekers is, ontstond de mogelijkheid om het dode dier 'gewoon' te laten vergaan. Het unieke aan deze walvis? Dat is toch wel echt de staat, zeggen de beide experts.
Normaal spoelt er een kop van een walvis of een ander deel van het dier aan, dit zou nog nooit gebeurd zijn. Middendorp: "Het kadaver is nog zo vers en in tact, dat is heel bijzonder. Het is echt reuze interessant dat we het hele rottingsproces nu van A tot Z gaan meemaken."
In de duinen
Om het proces zo goed mogelijk te laten verlopen, is in overleg met het ministerie, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer besloten om de walvis in de duinen te leggen, in plaats van op het strand. Als de dwergvinvis op het strand bleef liggen, bestond de mogelijkheid nog dat de walvis weer het water in verdween, een gevaar voor schepen en veerboten.
Mariene ecoloog Baptist legt uit dat het goed is voor de natuur als je een kadaver gewoon laat liggen. "Dieren gaan dood, dat is de natuur. Andere dieren doen zich er vervolgens weer te goed aan."
Om te onderzoeken welke dieren zich te goed gaan doen aan Godfried de dwergvinvis, zijn er wildcamera's geplaatst. "Deze camera's nemen elk uur een foto en ook wanneer een sensor beweging opmerkt als er bijvoorbeeld een vogel op komt zitten."
Ook volgen de camera's de ontbinding van het kadaver en wordt onderzocht wat er gebeurt met de vegetatie en de bodemkwaliteit op het Waddeneiland. De wetenschappers letten daarnaast ook op stankoverlast en een mogelijke ontploffing van het walvissenlijk. Rijkswaterstaat denkt over een jaar de eerste resultaten te hebben en laat via Twitter weten dan ook met beelden naar buiten te komen van het ontbindingsproces.
Dwergvinvis Godfried
Maar dood of niet, de dwergvinvis heeft inmiddels wel een naam: Godfried. Naar Godfried Bomans, de schrijver die in 1971 een week lang op Rottumerplaat bivakkeerde.
