Meer dan 350 keer werd een leerling geschorst of definitief van de middelbare school gestuurd voor wapenbezit in het afgelopen schooljaar. Het gaat om een verdubbeling in een paar jaar tijd. Scholieren worden betrapt met bijvoorbeeld keukenmessen, of zelfs een doorgeladen vuurwapen. Van de scholen tot aan het ministerie zijn er grote zorgen over deze stijging.
De toename blijkt uit cijfers van de Inspectie van het Onderwijs, die in kaart zijn gebracht door RTL Nieuws. "Zorgelijk", zeggen zowel betrokken ministeries, de VO-raad en de Onderwijsinspectie zelf in een reactie op onze analyse.
"Deze stijging is ongekend", zegt Klaas Hiemstra van adviesorgaan Stichting School en Veiligheid. "Deze omvang, die kennen we eigenlijk niet. En wat nog erger is, ook de intentie om vervolgens met die wapens te steken is echt een nieuw verschijnsel."
Schorsingen op middelbare scholen
In schooljaar 2019-2020 waren de scholen voor een langere periode dicht wegens de coronamaatregelen. Mogelijk vallen hierdoor veel categorieën lager uit. Dit verband heeft de Inspectie niet onderzocht. Desondanks steeg het aantal schorsingen en verwijderingen voor wapenbezit nog flink.
Keukenmes
Schooldirecteur Stef Macke van het Tabor College d'Ampte is één van de weinige directeuren die RTL Nieuws over dit onderwerp te woord wil staan. Op zijn school waren er de afgelopen jaren enkele schorsingen voor wapenbezit. "Het kan een zakmes of een keukenmes zijn. Dat is natuurlijk helemaal uit den boze, dat moet je als school direct uitbannen", aldus Macke.
Eerder dit jaar trok scholenkoepel iHub al aan de bel, toen bleek dat een leerling met een doorgeladen pistool door de gangen liep.
'Er stond een prijs op het hoofd van een leerling'
'Er stond een prijs op het hoofd van een leerling'
Steekpartijen
Alleen al dit schooljaar vielen er minstens 4 minderjarige slachtoffers bij steekincidenten op middelbare scholen in Nederland. Het meest recent nog bij een ruzie op een school in Wapenveld waarbij één slachtoffer viel, en de politie acht aanhoudingen deed.
Het stijgende aantal schorsingen past volgens de Inspectie van het Onderwijs in een landelijke ontwikkeling, waar steeds meer van dit soort incidenten met steekwapens voorkomen. "Deze trend heeft onze aandacht", aldus een woordvoerder. De toezichthouder kijkt nu naar extra maatregelen.
Mes als statussymbool
Probleem zijn vooral de grote groepen waarin wapens populair zijn, zegt Hiemstra. "Het is ook stoer om er bij te horen, dus dan kan je bijna niet meer zonder. En je hebt een groep scholieren die zoveel wapens om zich heen zien, dat ze er ook zelf één willen, anders voelen ze zich niet meer veilig. Dat is een vicieuze cirkel waar we niet in willen zitten."
"In de bredere straatcultuur lijkt het mes meer een statussymbool dan enkele jaren geleden", zegt criminoloog Robby Roks. Hij deed onderzoek naar de straatcultuur onder jongeren. "Dat maakt het complex, want dit heeft mogelijk een zichzelf versterkend effect. Hoe meer jongeren zien dat andere jongeren een mes bij zich dragen, hoe groter het risico dat zij zichzelf ook gaan bewapenen."
Basisscholen
In het basisonderwijs werden ook meer leerlingen betrapt met wapens. In totaal werd afgelopen schooljaar 15 keer een basisschoolleerling geschorst of verwijderd wegens wapenbezit. Het gaat hier echter om zulke kleine aantallen, dat aan deze stijging moeilijk conclusies verbonden kunnen worden.
Landelijk messenverbod niet genoeg
Vorige week werd door verschillende ministeries een Landelijk Actieplan Wapens & Jongeren onthuld. Daarin werd ook een landelijk messenverbod aangekondigd. Volgens schooldirecteur Stef Mack is dat een stap in de goede richting, maar is het niet genoeg.
Ingrijpen zou je juist moeten doen voordat het mes de school binnenkomt, zegt Macke. "Wij geloven heel erg in de inzet van het jongerenwerk. Die kan de verbinding leggen tussen het privéleven en het schoolleven. Dat gebeurt te weinig, daar moet intensiever op worden ingezet."
Dit vindt ook de VO-Raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs. "Dit gedrag komt vaak voort uit groepsdruk, dat kan een school alleen niet tegengaan. Daar is lokale regie op nodig."
En daar zit volgens Hiemstra van School en Veiligheid het probleem: "Daar is de afgelopen jaren flink op bezuinigd."
Reactie ministeries
Zowel het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) als het ministerie van Onderwijs (OCW) willen dat de scholen worden geholpen. "Scholen moeten veilig zijn, en het aantal incidenten moet omlaag", aldus een woordvoerder van het ministerie van OCW. Voor de uitvoering van het jongerenwerk verwijzen ze naar de gemeentes. Afspraken over de termijnen waarbinnen de gemeentes dit moeten doen zijn niet gemaakt, laat het ministerie van V&J in een reactie op onze vragen weten.
Verantwoording
Als een school een leerling heeft geschorst, moet de reden daarvoor worden opgegeven bij de onderwijsinspectie. Dat varieert van fysiek geweld naar personeel tot pesten, diefstal, fraude of dus wapenbezit. Sinds het schooljaar 2017-2018 publiceert de onderwijsinspectie ieder jaar hoeveel leerlingen er per onderwijssoort worden geschorst.
