Het opleidingsniveau van de ouders en de migratieachtergrond hebben invloed op het schoolniveau, en daarmee de toekomst, van het kind. Kinderen kunnen net zo slim zijn, toch is er een verschil, blijkt uit groot internationaal onderzoek. Het verschil neemt de laatste jaren niet af, maar juist toe.
Leerlingen met hoogopgeleide ouders en leerlingen zonder migratieachtergrond hebben in Nederland vaker een hoger opleidingsniveau op de middelbare school dan leerlingen met laagopgeleide ouders en leerlingen met een migratieachtergrond. Ze presteren gemiddeld beter.
Dit blijkt uit een analyse van de Pisa-gegevens, een internationaal onderzoek naar vaardigheden op het gebied van lezen, wiskunde en natuurwetenschappen van 15-jarigen in 77 landen.
Verschil wordt groter
"Het is niet nieuw dat er kansenongelijkheid in het onderwijs is. Maar dat het verschil tussen kinderen van hoog- en laagopgeleide ouders groter wordt, is wel verrassend", vertelt Annemarie van Langen van onderzoeksbureau KBA Nijmegen. "De leerlingen zijn weer verder uit elkaar komen te staan."
Uit het driejaarlijkse Pisa-onderzoek bleek al eerder dat alle leerlingen in de periode tussen 2003 en 2018 minder presteren op leesvaardigheid, wiskunde en natuurwetenschappen. Maar de prestaties van leerlingen met laagopgeleide ouders of een migratieachtergrond zijn sterker achteruit gegaan dan die van leerlingen met hoogopgeleide ouders of zonder migratieachtergrond.
Vooral jongens met een migratieachtergrond scoorden slechter. Er is ook een lichtpuntje: bij wiskunde en natuurwetenschappen is het verschil tussen meisjes met en zonder migratieachtergrond kleiner geworden. Migrantenmeisjes hebben een deel van hun achterstand dus ingelopen.
Geen laptop
Waarom scoren sommige jongeren slechter? "Niet alle ouders hebben genoeg geld om bijvoorbeeld een laptop aan te schaffen of bijles te betalen", zegt Van Langen. "Dat bleek ook de afgelopen maanden, toen veel kinderen vanwege corona online onderwijs kregen."
Ook krijgen kinderen van hoogopgeleide ouders een bredere culturele ontwikkeling, blijkt uit het onderzoek. "Denk aan lid zijn van de bibliotheek of kinderen die met hun ouders weleens naar een museum gaan. Ze leren ook van de wereld om ons heen."
Daarnaast kunnen hoogopgeleide ouders hun kinderen beter begeleiden tijdens hun opleiding. Wil je kansenongelijkheid tegengaan, dan moeten de educatieve hulpmiddelen, culturele bezittingen en de welvaart gelijkwaardiger worden verdeeld over de leerlingen, ongeacht wat hun achtergrond is.
Huiswerkbegeleiding en bijles
Dit kan bijvoorbeeld als de school huiswerkbegeleiding of bijles faciliteert. Of een studieruimte beschikbaar stelt waar leerlingen hun huiswerk kunnen maken als dat thuis niet goed lukt door drukte of omdat ze geen plek hebben.
Ook kan het helpen als leerlingen laptops, tablets of woordenboeken in bruikleen kunnen krijgen. Het onderzoeksbureau adviseert onder andere culturele voorzieningen gratis toegankelijk te maken voor leerlingen en de financiële belemmeringen zoals vrijwillige ouderbijdrage of verplichte bijdrage voor extra onderwijsprogramma's weg te nemen bij ouders die dat niet of moeilijk kunnen betalen.
