Het kabinet en de coalitie zijn de laatste weken zeer verdeeld over de aanpak van de coronacrisis. Dat blijkt uit een rondgang van de politieke redactie van RTL Nieuws langs hoofdrolspelers en ingewijden. "Het is in het kabinet uit de klauwen gelopen", zegt een ingewijde.
In de kabinetsploeg heerst verder ontevredenheid over het falende testbeleid van vicepremier Hugo de Jonge (Volksgezondheid). Ook is er stevig verzet tegen het mogelijk nemen van nieuwe maatregelen terwijl de cijfers een dalend aantal besmettingen laten zien.
Maatregelen zoals invoering van een avondklok, sluiten van scholen of het sluiten van de detailhandel in regio's waar het (nog) niet goed gaat, stuiten op verzet bij een flink aantal ministers. "Invoering van een avondklok of sluiten van scholen zal het kabinet niet overleven", zegt een direct betrokkene.
Verzet
In de ministerraad trekt premier Rutte tot nu toe samen op met vicepremier De Jonge (Volksgezondheid) en minister Van Ark (Medische Zorg). Zij bepleitten tot deze week extra maatregelen. Daar staan ministers Hoekstra, Wiebes en de D66-bewindspersonen tegenover, die zwaarder ingrijpen juist onnodig vonden.
Ingewijden wijzen erop dat ook bewindspersonen als Grapperhaus (Justitie) en Bijleveld (Defensie) zich vorige week in de ministerraad hebben verzet tegen voorstellen nog harder in te grijpen.
Ongenoegen
Het ongenoegen bij een flink aantal ministers wordt mede veroorzaakt doordat besluiten zijn genomen zonder inhoudelijke onderbouwing. "Niemand kon uitleggen wat de sluiting van bibliotheken betekent voor de vermindering van de verspreiding van het virus, de R-factor. Waarom doen we het dan?", zegt een ingewijde.
De onderlinge spanning kwam vorige week zondag tot een uitbarsting tijdens het Catshuis-overleg tussen de meest betrokken ministers. Omdat dat overleg volgens een betrokkene eindigde in 'slaande ruzie', is besloten afgelopen zondag niet bij elkaar te komen. "Het is in het kabinet uit de klauwen gelopen."
Boze bui
Ook vergaderingen van ministers vorige week maandag en dinsdag verliepen in gespannen sfeer. "Dat waren heel pittige gesprekken, hoogoplopende discussies. Er was niks bekend en toch besloten ze bibliotheken, musea, bioscopen en theaters dicht te doen. Dat kan zo niet meer", aldus een ingewijde.
Haagse bronnen bevestigen een bericht in het AD dat premier Rutte in een boze bui tegenstribbelende ministers 'deloyaal aan het kabinet' heeft genoemd. Hij nam vervolgens zijn woorden terug en maakte excuses, maar het incident tekent wel de gespannen sfeer in het kabinet-Rutte III.
Sleutelt
Afgelopen vrijdag heeft Rutte in de ministerraad geprobeerd veel tempo te maken en niet te lang bij corona stil te staan. Toch kon hij niet voorkomen dat een aantal bewindspersonen heeft aangegeven 'echt grote bezwaren te hebben tegen iets als een avondklok'.
"Als je elke keer weer sleutelt aan de maatregelen die je hebt vastgesteld ga je zelf ook op drift. Dat is wat er gebeurt", zegt een direct betrokkene. "Neem het besluit om maximaal 30 mensen bij een uitvaart toe te laten. We weten niet wat dat bijdraagt aan het R-getal, maar doen het toch, want we moeten wat."
Inconsistent
“Als je dan opmerkt dat het R-getal al onder de 1 zit, krijg je als antwoord: 'Ja maar niet genoeg'. En als je dan vraagt waar wil je heen dan, blijft het stil."
Maar een andere ingewijde vertelt: "Het enthousiasme waarmee een deel van het kabinet naar dalende cijfers kijkt, is te optimistisch. Er is in sommige regio's meer nodig." Een ander vraagt zich echter af wat er dan zou kunnen: "Voor een avondklok is weinig draagvlak, daar is Grapperhaus ook niet happig op. Scholen dicht, zien andere ministers niet zitten. Dan hou je sluiten detailhandel over en dat willen de burgemeesters niet."
Al maanden is er in de Tweede Kamer en het kabinet kritiek op het testbeleid. Verschillende bewindspersonen en fractievoorzitters hebben zich intern negatief over dat beleid uitgelaten.
Schande
Vorige week ging de eerste XL- teststraat open die is opgezet door het bedrijfsleven en het ministerie van Defensie. "Er is door het ministerie van Volksgezondheid en minister De Jonge sinds de zomer veel te weinig aan gedaan. Een minister als Wiebes (Economische Zaken) is daar heel kritisch over en al weken samen met werkgeversclub VNO-NCW bezig dat recht te trekken", zegt een betrokkene.
Volgens sommigen zou het ministerie van Volksgezondheid zelfs tot op het laatste moment geprobeerd hebben het tot stand komen van de teststraten door het bedrijfsleven en Defensie tegen te houden. "En toen het niet anders meer kon, zijn ze akkoord gegaan. Een schande is het."
Dit wordt echter door een andere ingewijde weersproken. Het ministerie zou geen enkele blokkade op de teststraten hebben gelegd. Testen is één van de belangrijkste manieren om het coronavirus er echt onder te krijgen.
Falend testbeleid
Ook premier Rutte zou zich intern kritisch hebben uitgelaten over het falende testbeleid. "Je merkt dat hij in toenemende mate kritisch is op het wanbeleid op gebied van testen, want testen lost het coronaprobleem op", zegt een coalitiebron die er op wijst dat de premier desondanks nog wel samen met De Jonge optrekt.
"Rutte zijn strategie is dat hem nooit het verwijt kan worden gemaakt dat hij te soepel was." Een ander wijst erop dat Rutte soms zelfs strenger dan De Jonge wil zijn.
In de coalitie klinkt het dat de VVD bang is dat als De Jonge struikelt en moet aftreden, Rutte opeens eigenaar is van het coronaprobleem. "Dus hun strategie is De Jonge ten koste van alles overeind houden en na de verkiezingen zien we wel weer."
Bronnen, ingewijden en insiders
RTL Nieuws heeft voor dit artikel gebruik gemaakt van anonieme bronnen. Deze bronnen willen alleen praten op voorwaarde van anonimiteit, omdat zij vanwege hun functie geen openlijke uitspraken kunnen doen. Uitspraken van bronnen worden altijd gecontroleerd en gecheckt bij anderen. Hun namen en functies zijn bekend bij de politieke redactie en de hoofdredactie van RTL Nieuws.
