PVV-leider Geert Wilders maakte vorige week veel los met zijn tweet over Mohammed en Fatima. Hij schreef dat zij ic-bedden bezet houden, omdat ze de taal niet spreken en lak hebben aan de coronamaatregelen. "Er bestaat geen verband tussen het spreken van de taal of kennis van de maatregelen én het krijgen van een infectie", zegt een hoogleraar.
Wilders baseert zijn tweet op de uitspraken die ic-arts Armand Girbes maandag deed in het onderzoeksjournalistieke radiopogramma Argos. Het viel Girbes op dat er voornamelijk coronapatiënten met een 'niet-westerse achtergrond op zijn ic liggen'. Die indruk zou worden gedeeld door zijn collega's in enkele andere ziekenhuizen.
"Het is een betreurenswaardig misverstand dat er een verband is tussen een gebrek aan kennis of spreken van de taal bij mensen met een migratieachtergrond én het krijgen van infecties", zegt Maria van den Muijsenbergh.
Zij is hoogleraar gezondheidsverschillen en deed onderzoek naar de kennis, naleving en impact van coronamaatregelen op mensen met een lage sociaaleconomische status met en zonder migratieachtergrond.
Het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd tijdens de eerste golf tussen mei en juli door het expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos, de Erasmus Universiteit en Radboudumc.
Het was een aanvulling op een grootschalige enquête die het RIVM met de GGD had uitgezet, waarin ze Nederlanders vragen stelden over de maatregelen. Van den Muijsenberg noemt haar aanvullende onderzoek van belang, omdat de enquête niet de mensen met een migratieachtergrond of breed genomen laagopgeleiden uit sociale achterstandswijken bereikt.
Over de ondervraagde mensen:
- 65 mensen met en zonder een migratieachtergrond zijn geïnterviewd.
- 63 procent had een niet autochtoon Nederlandse achtergrond.
- Van de respondenten was in totaal 53 procent vrouw.
- De gemiddelde leeftijd was 51 jaar.
- 5 personen hebben geen opleiding gevolgd, 18 personen hebben de basisschool afgerond, 10 personen vmbo, 1 persoon havo, 21 personen het mbo en 10 personen het hbo of de universiteit.
Van den Muijsenbergh zegt dat deze percentages niet te vertalen zijn naar alle mensen in Nederland. Toch is het een betrouwbaar onderzoek, zegt ze, omdat het aantal onderzochte mensen volgens haar voldoende is om goed de verschillen tussen mensen met en zonder een migratieachtergrond te meten.
Het onderzoek toont aan dat er geen verschil bestaat tussen mensen met en zonder een migratieachtergrond als het gaat om het naleven van de regels.
"Het viel ons juist op dat mensen met een migratieachtergrond vaker voorstander waren van een strenger beleid. Zij snapten dan bijvoorbeeld niet dat in andere landen mondkapjes wel verplicht waren en in Nederland niet", zegt Van den Muijsenbergh.
De meeste mensen konden ten minste één of twee regels benoemen.
- 91 procent kende de regels rondom afstand houden
- 77 procent kende de regels rondom handhygiëne
- 52 procent kende de regels rondom beperkte contacten
- 51 procent kende de regels rondom besmetting door de lucht.
Ook werd het dragen van mondkapjes veelvuldig genoemd, ook toen dit nog niet officieel de regel was.
Andere redenen
Wel blijkt uit het onderzoek dat er andere redenen zijn die ertoe leiden dat het moeilijk is om de regels na te leven. Vooral mensen met een lage sociaaleconomische status ervaren dit. In die groep zijn mensen met een migratieachtergrond oververtegenwoordigd, legt Van den Muijsenbergh uit. "Al maken Henk en Ingrid hier net zo goed onderdeel van uit."
Om welke redenen gaat het dan? "Deze mensen wonen vaak in kleine, slecht geventileerde huizen en met meerdere mensen in een gezin. Ook hebben ze vaker een baan waarin ze niet thuis kunnen werken, kunnen ze zichzelf moeilijker beschermen of hebben ze posities waarin ze geen commentaar durven te geven over de al dan niet beschermende maatregelen. Al deze redenen zorgen ervoor dat zij een grotere kans hebben om besmet te raken."
Daarnaast hebben mensen met een lage sociaaleconomische status meer last van overgewicht en hart- en vaatziekten, zegt de hoogleraar. "Dit heeft onder andere te maken met chronische stress. Deze ziekten zorgen ervoor dat deze mensen ernstiger ziek worden van het coronavirus."
Wat we weten
Of de intensive cares in de grootste steden vooral bezet worden door mensen met een migratieachtergrond durft Van den Muijsenberg niet te zeggen. "Maar we weten wel dat oudere mensen met een migratieachtergrond de grootste kans hebben om ernstig ziek te worden als zij besmet zijn. En dat het niet spreken van de taal of lak hebben aan de regels daar niets mee te maken hebben."
Een woordvoerder van PVV-leider Wilders heeft niet gereageerd op een verzoek van RTL Nieuws om uitleg.
'Wilders doet dit met opzet'
Nel Ruigrok, eigenaar van LJS Media Research en docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, zegt dat Wilders met deze tweet alvast anticipeert op de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021.
- Ze legt dit uit aan de hand van de term 'issue-ownership': "Partijen willen dat de campagne over hun issue gaat. Zo wil Wilders dat het over immigratie gaat en Jesse Klaver over het klimaat. Kiezers vertrouwen erop dat de partij die 'eigenaar' is van het probleem dit als beste behandelt." Ze legt uit dat de campagne voor de verkiezingen waarschijnlijk zal gaan over corona, maar niemand daar 'eigenaar' van is. "Partijen proberen corona dus te koppelen aan hun eigen thema. Dat is precies wat Wilders nu doet."
- Daarnaast zegt Ruigrok dat stereotypering door deze tweets wordt versterkt. "Het is allemaal onderdeel van 'othering'. Mohammed en Fatima zijn anders dan Henk en Ingrid in de woorden van Wilders en hebben volgens hem meer lak aan het coronavirus dan Henk en Ingrid. Alleen heeft hij het niet over carnavalsvierders uit Brabant of over de studenten waar mensen met een migratieachtergrond juist weer zijn ondervertegenwoordigd."
- Ten slotte zegt Ruigrok dat de media in een dilemma zitten, wat betreft het aandacht geven aan de tweets van Wilders. "Als ze wel erover schrijven, geven ze juist de ruimte aan Wilders. Als ze er niet over schrijven, zal Wilders aanzetten tot tweets dat de media hem negeren en demoniseren."
