Een paar weken geleden kondigde Facebook aan dat afbeeldingen van Zwarte Piet niet meer welkom zijn op het platform. Inmiddels zijn de eerste stappen gezet, want pro-Piet groepen met soms wel tienduizenden leden zijn niet meer bereikbaar. Oprichters zoeken naar nieuwe manieren om door te gaan, zoals andere platformen of het gebruik van grijze pieten.
"Het is diep triest", zegt Danny van der Horst van Actiegroep Pro Zwarte Piet Den Bosch. Zijn pagina had 2600 likes, maar is nu van Facebook af. Danny heeft zijn pagina onzichtbaar gemaakt na meldingen van Facebook dat zijn groep met beelden van Zwarte Piet de huisregels overtreedt.
Zodra hij zijn groep weer zichtbaar maakt, zal Facebook de pagina verwijderen. Net als zijn persoonlijke account.
Zijn pagina is één van de vele pro-Piet groepen die niet meer te vinden te zijn voor gebruikers. Uit een inventarisatie van NU.nl blijkt dat verschillende grote groepen zoals Zwarte Piet liefhebbers en Red Zwarte Piet van Facebook zijn verdwenen sinds de aankondiging.
Gebruikers krijgen de melding dat de inhoud niet beschikbaar is. Dat kan betekenen dat Facebook de groep heeft verwijderd of dat de beheerder dat zelf heeft gedaan. Dat laatste doen beheerders natuurlijk niet vrijwillig. Vaak hebben ze, zoals in het geval van Danny, vele meldingen van Facebook gehad over het gebruik van foto's van Zwarte Piet.
Reactie Facebook
Volgens Facebook zijn de regels overal hetzelfde, dus maakt het niet uit of een groep open is of privé. "We hebben huisregels, community standards, dat is een enorme bak met wat wel en niet mag", zegt een woordvoerder. "Daaronder is haat, hatespeech, niet toegestaan. Een voorbeeld hiervan is blackface. Dat is een heel geschminkt gezicht in combinatie met een andere stereotype uiting, zoals afropruik of rode lippen."
Over hoeveel groepen er inmiddels verwijderd zijn, doet Facebook geen uitspraken. Het bedrijf kondigde op 11 augustus aan dat Zwarte Piet verboden zou worden en in de weken daarna is dit beleid uitgerold met behulp van internationale moderatoren. "We moesten hiervoor 15.000 moderatoren briefen, zodat ze de juiste keuzes maken."
'Gewone Nederlanders zitten niet op Twitter'
Danny is nu hard aan het nadenken over wat hij wil doen. Hij is al bezig om voor volgend jaar een alternatieve sinterklaasintocht in zijn stad te organiseren, maar wil dat wel graag via social media promoten. "Op dit moment is er geen groot alternatief voor Facebook. Gewone Nederlandse families zitten niet op Twitter, om de normale Hollander te bereiken heb je Facebook nodig."
Nu denkt hij over een pagina met dezelfde pro-piet boodschap, maar zonder beelden van Zwarte Piet. "Zonder foto's van Zwarte Piet mag het wel van Facebook", zegt Danny. "Als ik zonder foto's wel mensen kan bereiken, dan is het toch geslaagd?"
Ineens offline
Ook Actiegroep Pro Zwarte Piet is druk bezig om te bedenken hoe ze nu verder moeten, zegt mede-oprichter Patrick van Rijn. De naam is bijna hetzelfde als de groep van Danny, maar de twee staan los van elkaar. Actiegroep Pro Zwarte Piet was met bijna 45.000 likes één van grootste van de groepen die nu zijn verdwenen.
"Eén ding is zeker, ik laat het hier niet bij zitten", zegt Patrick. Na meldingen van Facebook dat de groep haatdragend materiaal deelt, bleef hij afbeeldingen van Zwarte Piet delen. Gisteravond was de groep ineens offline. Volgens Patrick zijn er nu veel verschillende opties, zoals een demonstratie met afbeeldingen van Zwarte Piet bij het kantoor van Facebook of een zaak aanspannen. "Alles is mogelijk."
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.
Ze hebben ook alvast een pagina aangemaakt op Friendweb, een Nederlands social media platform. Meer pro-Zwarte Piet groepen wijken hiernaar uit, omdat het platform veel minder strenge regels heeft. Maar het bereik zal er een stuk minder zijn, want Friendweb is veel kleiner dan Facebook.
Een laatste optie is om Facebook te blijven gebruiken, maar dan niet meer met Zwarte Pieten. "Laten we dan maar even om van het gezeur af te zijn een grijze kleur te gebruiken", zegt Patrick. "Maar ja, zwart is-ie dan niet meer."
Doorgaan zonder foto's
Dat zonder foto's doorgaan een alternatief is, laat het Sint & Pietengilde zien. Zij hebben alle afbeeldingen van Zwarte Piet van hun Facebook verwijderd, zodat ze erop konden blijven. "We hebben flink schoon schip moeten maken", zegt Marc Giling van het gilde.
Zo veranderde Rutte zijn mening over Zwarte Piet door de jaren heen
Het gilde is volgens Marc niet activistisch, maar draait om informeren over Zwarte Piet als cultureel erfgoed. Toch heeft hij geen goed woord over voor de actie van Facebook. "Jammer dat Facebook deze censuur doorvoert, ze hebben geen benul van wat Zwarte Piet is", zegt hij. Hij baalt ervan dat historische foto's of zwartgeschminkte figuren uit het buitenland ook niet meer kunnen op hun pagina.
Marc blijft wel doorgaan met berichten maken over het culturele erfgoed van Sint en Piet, maar dus zonder afbeeldingen. "De traditie wordt niet bepaald door Facebook", zegt Marc. "Maar het feit dat je er nu alleen nog maar kunt zijn als je niks meer van je eigen volkstraditie deelt, is te zot voor woorden."
