Woede en begrip voor emoties Grapperhaus: oprecht of krokodillentranen?

Het was een bijzonder gezicht gisteravond. Onze minister van Justitie en Veiligheid , Ferd Grapperhaus, was tijdens het Kamerdebat over zijn bruiloft en het niet naleven van de anderhalve meterregel, zijn emoties niet de baas.

Onder vuur

Grapperhaus kwam onder vuur te liggen nadat er foto's waren opgedoken van zijn eigen huwelijksfeest, waarin de minister de coronaregels aan zijn laars lapte.

Gisteren ging de minister, die verantwoordelijk is voor de handhaving van de coronaregels, meerdere malen door het stof in de Tweede Kamer. "Tijdens mijn bruiloft is het misgegaan. Ik heb daarover mijn spijt betuigd en dat doe ik vandaag opnieuw", sprak hij zwaar geëmotioneerd. 

'Mooi toneelspel'

Op dit fragment kwamen alleen al via de socialmedia-kanalen van RTL Nieuws duizenden reacties binnen.

"Mooi toneelspel", schrijft Nadine op onze Facebookpagina. "Maar helaas niet geloofwaardig." En Rita zegt: "Hij wil zijn eigen hachje redden." Ook op Twitter wordt openlijk getwijfeld aan de oprechtheid van zijn emoties:

Maar er zijn ook mensen die zijn geëmotioneerde excuses wél accepteren. "De man maakt een foutje en heeft zijn excuses aangeboden. Wat willen we nog meer?", vraagt Dana zich af onder een bericht op onze Facebookpagina. En Marianne schrijft: "Heel triest dat mensen zo hard oordelen!"

Wél oprecht

Ook Ad Vingerhoets zag de beelden van een geëmotioneerde Grapperhaus gisteren voorbij komen. Hij is emeritus hoogleraar emotie en welbevinden aan de Tilburg University en expert op het gebied van huilen. "Ik had het gevoel dat de tranen van Grapperhaus wel oprecht waren. Huilen is een lastig te reguleren emotie, zeker onder grote druk. Ik zag een man, een opperhandhaver die het goede voorbeeld moet geven, maar daarin gefaald heeft. Dat besefte hij zich gisteren ook. En hij gaf het toe: ik ben totaal fout geweest."

"Je zag dat hij zich schuldig voelde en zich schaamde", voegt Vingerhoets daar aan toe. "Daar hoort gedrag bij dat gericht is op herstel en zoveel mogelijk te proberen om het weer goed te maken en het stimuleren van empathie en vergevingsgezindheid. Blozen en huilen helpen daarbij."

Huilen is een signaal

Vingerhoets doet al ruim 20 jaar onderzoek naar de vraag waarom we huilen. "Huilen is een vorm van communicatie, het is vooral een signaal naar anderen. Het laat zien: ik heb je nodig, ik wil contact maken. Vaak worden mensen die huilen getroost en geholpen, dus het werkt ook."

Mensen die wel eens huilen worden volgens Vingerhoets als meer betrouwbaar gezien. "Mensen vinden anderen die huilen eerlijk. We willen graag te maken hebben met mensen die af en toe hun emoties tonen", zegt hij. Toch is het wel een risico om in bijzijn van anderen je tranen te laten stromen. "Als je huilt om de goede redenen, zoals het overlijden van een dierbare of omdat je relatie uit is, wekt het sympathie bij anderen."

Dat ligt anders als je huilt om jezelf, of om je eigen fout, zegt Vingerhoets. "Dan hebben mensen oer het algemeen minder begrip en is er vaker verdeeldheid. Sommige mensen vinden huilen om je eigen fouten hypocriet. En als die mening eenmaal gevormd is, is het lastig om van dat stigma af te komen."

Afbreukrisico

Volgens Vingerhoets is het voor een buitenstaander eigenlijk niet te zien of iemand oprecht verdriet heeft, of krokodillentranen huilt. "Toch is er, zeker voor politici, een groot afbreukrisico als zij in het openbaar huilen. "Er zijn altijd mensen die zeggen: dit zijn krokodillentranen. En dan bereik je precies het tegenovergestelde van wat je wilde: troost en hulp. Mensen zien huilen als een eerlijk signaal, daar mag je geen misbruik van maken."

Dat is dan ook niet wat Grapperhaus gisteren deed, vindt Vingerhoets. Daar is Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut, het mee eens. "Je zag dat het oprechte tranen waren", vertelt hij. "Ik denk dat iedereen de afgelopen dagen wel begrip heeft voor de situatie waarin hij verkeerde. Dat zijn bruiloft, iets dat zo'n mooie dag had moeten zijn, zoveel ellende met zich meebrengt en hem zelfs zijn baan kan kosten. Dan is het niet gek dat iemand geëmotioneerd raakt."

Niet te vaak

Kan het als politicus kwaad om tijdens je werk te huilen? "Over het algemeen is het niet fout om emotie te tonen tijdens een debat, maar het kan ook ten koste gaan van je professionaliteit. Je bent volksvertegenwoordiger, enige afstand is goed. En als mensen geen begrip hebben voor je verdriet, kan het verkeerd vallen."

Ook moet je het niet te vaak doen, zegt Van Grieken. "Dan verliest het zijn kracht. Huilen kun je eigenlijk maar één of twee keer in je politieke carrière doen. Anders doet het echt afbreuk aan je geloofwaardigheid."

'Ook maar een mens'

Als een leider op het juiste moment laat zien dat hij of zij ontroerd is, is daar niets mis mee, zegt hoogleraar Vingerhoets. "Het kan hem menselijker maken. Als sporters huilen als ze winnen of verliezen, vinden de fans dat mooi om te zien. We kijken tegen ze op, maar die emotie maakt ze menselijker. En dat vinden we fijn."

Vaak zie je volgens hoogleraar Vingerhoets drie verschillende reacties op huilende politici. "De eerste groep denkt, wat een huilebalk. Zij vinden iemand die huilt niet competent. Daarnaast heb je mensen die de oprechtheid van de emotie betwijfelen. Die zullen zeggen dat het krokodillentranen zijn. En als laatste heb je de groep die het juist waardeert dat iemand zijn of haar emoties toont. Die denken: ah, die politicus is dus ook maar gewoon een mens."