In de sierteelt gebeurt het al langer: de inzet van lijmplanken in de strijd tegen de eikenprocessierups. Maar dat is verboden, twitterde de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit deze week. De oproep luidt dan ook: "Koop en gebruik ze niet!" Maar wat mag er dan wel?
Van lijmplanken tot gif of aluminiumfolie: er zijn talloze manieren die worden ingezet om de rups te bestrijden. Maar lang niet allemaal zijn ze toegestaan, vertelt Kars Veling van de Vlinderstichting.
Zo diende de Vlinderstichting met succes bezwaar in tegen een proef met Vertimec: een middel waarmee een boom geïnjecteerd wordt en dat de rups van binnenuit doodt. Vertimec zou echter niet alleen rupsen doden, maar ook andere dieren. Het middel werd daarom verboden.
Een ander middel is Siltac. "Ze zijn bezig met proeven daarmee. Door het middel krijgen rupsen een lijmlaag op zich en kunnen ze niet meer bewegen, maar het treft ook andere insecten. Ik denk niet dat Siltac het redt."
Lijmstrips
En dan zijn er dus nog de verboden lijmstrips. Je mag ze binnenshuis - bijvoorbeeld in een kas - wel gebruiken, maar buitenshuis niet. Tenzij je ontheffing krijgt van de provincie. "Zo'n strip zit onderin de boom, terwijl eikenprocessierupsen vooral bovenin zitten. Maar natuurlijke vijanden, andere rupsen of zelfs spechten komen er ook door vast te zitten."
Maar wat mag er dan wel? De beste manier om met de rups om te gaan, is het simpelweg afzetten van gebieden met linten, zegt Veling. "Mensen moeten dan gewoon een stukje omlopen, en je hebt geen enkele nevenschade."
Maar op plekken waar dat niet gaat, is het afzuigen van nesten een goed alternatief, legt Veling uit. "Mensen met pakken zuigen de nesten uit de boom met een soort stofzuiger. Dan haal je echt alleen de nesten van de eikenprocessierups weg." Op onbereikbare plekken worden nesten geplukt, schrijft het Kenniscentrum Eikenprocessierups op zijn website.
Plastic om bomen tegen de processierups? 'Doe maar niet'
Volgens het Kenniscentrum is er ook nog een methode waarbij nesten verbrand worden met een brander. Laagdrempelig, maar de methode kan zorgen voor verspreiding van haren en wordt dus sterk afgeraden. Een beter idee is het plaatsen van vogelnestkasten of het planten van fluitenkruid, waar natuurlijke vijanden van de rups op afkomen.
Aaltjes
Tot slot kunnen gemeenten ervoor kiezen zogenoemde bacterie-preparaten of aaltjes op bomen te spuiten. Die kruipen in de rups en doden hem van binnenuit. Een biologisch bestrijdingsmiddel dat veel goedkoper is dan het arbeidsintensieve zuigen, én dat is toegestaan, zegt Veling.
Maar wat hem betreft wordt dat middel op veel te grote schaal gebruikt. "Het is echt een wild west aan gemeenten die zelf bepalen wat ze wel en niet doen. In Utrecht staan veel eiken maar wordt het middel af en toe gebruikt, terwijl in Epe zowat alle bomen bespoten worden."
En dat is niet zonder consequenties. "Dit middel doodt alle soorten rupsen. En daardoor hebben vogels weer te weinig voedsel, en gaan ze ook dood."
Daarom stuurde de Vlinderstichting een brief aan minister Carola Schouten met de vraag om regelgeving. "Wij willen dat het gebruik zodanig beperkt wordt dat het alleen op plekken gebeurt waar het écht niet anders kan."
Hoe is bestrijding van de rups in Nederland geregeld?
In Nederland beslist de eigenaar van een boom hoe de eikenprocessierups wordt aangepakt. In de meeste gevallen is dat de gemeente.
Er zijn twee manieren om de rups te bestrijden. Preventief, als de rups geen brandharen heeft, of curatief, als dat wel zo is en de brandharen onschadelijk gemaakt moeten worden. Voor beide manieren zijn allerlei middelen op de markt die aan verschillende regels moeten voldoen.
Toelating middelen
Voor zo'n middel op de markt komt, beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) de werkzaamheid en veiligheid ervan. Zowel chemische als biologische middelen mogen alleen worden gebruikt als het Ctgb ze heeft goedgekeurd.
Eén eis is duidelijk: voor alle middelen geldt dat ze niet schadelijk mogen zijn voor beschermde dieren en planten. In sommige gebieden mogen bepaalde middelen dus niet worden gebruikt.
Bron: Kenniscentrum Eikenprocessierups
