Eikenbomen ingepakt in aluminiumfolie, knoflook met uien in de boom of het injecteren van bomen met een bestrijdingsmiddel. In de wereld van het bestrijden van de eikenprocessierups heerst goddeloosheid, stelt entomoloog en onderzoeker Silvia Hellingman. Ze doet al tientallen jaren onderzoek naar het beestje dat kan zorgen voor jeuk, bultjes en wat voor narigheid niet meer.
Er zijn inmiddels vele middelen die worden ingezet tegen de processierups, terwijl geregeld niet is bewezen dat die methoden ook werken, of veilig zijn voor bijvoorbeeld andere insectensoorten.
De laatste ergernis van onderzoekster Hellingman: gif inzetten in hetzelfde gebied waar ook nestkasten voor koolmezen hangen. De koolmees is een natuurlijke vijand van de processierups, maar die bestrijdingsmiddelen doden dan weer al het voedsel wat de koolmees juist nodig heeft. "Dat is echt een stomme combinatie, echt waardeloos."
'Maak een keuze'
Want de bestrijdingsmiddelen doden natuurlijk niet alleen de eikenprocessierups. Honderden rupsensoorten gaan eraan, zegt Hellingman. Een voedseltekort voor vogels is daarmee haast een zekerheid. Ze richt zich tot boomeigenaren: "Maak een keuze. Of bacteriën, of nestkasten. Ik snap wel dat er gespoten wordt op risicolocaties waar veel mensen komen. Maar in buitengebieden en bossen zou dat niet nodig moeten zijn."
Deze klachten veroorzaakt de eikenprocessierups
De eikenprocessierups veroorzaakte vorige zomer veel overlast. De brandharen van de rups veroorzaakten gezondheidsklachten, die soms ernstig waren. Heel Nederland leek dan ook onder de bulten te zitten en het aantal mensen dat met jeuk naar de huisarts ging, steeg explosief.
Na direct contact met de brandharen kan binnen 8 uur een rode pijnlijke huiduitslag met hevige jeuk ontstaan met bultjes, pukkeltjes of met vocht gevulde blaasjes die kunnen gaan ontsteken.
Daarnaast kunnen algemene klachten optreden, zoals braken, duizeligheid, koorts en algehele malaise.
Bron: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Ook boswachter Tim Hogenbosch verbaast zich over het gebruik van gif in de buurt van de nestkasten. "Laten we de natuur wat meer omarmen", zegt hij. Hogenbosch is dus ook erg enthousiast over alle nestkasten die hij ziet hangen. Natuur met natuur bestrijden, zo ziet hij het graag. Het gebruik van gif kan wat de boswachter betreft niet snel genoeg verdwijnen. "Je maakt zo veel kapot, het is echt van de zotte."
'Folie en boominjecties'
Toch kan het nog een stuk gekker in de strijd tegen de processierups. Hellingman zag al meerdere bomen die waren ingepakt in plastic folie of zelfs aluminiumfolie. Het zou de looproute van de rupsen moeten dwarsbomen. Onbewezen, zegt Hellingman. En vooral ongewenst. De folie laat los, belandt in de natuur, met alle gevolgen van dien.
Of neem de test met het injecteren van een boom met Vertimec, een middel dat de rups van binnenuit moet doden. Die test werd al snel weer de kop ingedrukt. Het risico voor andere insecten en vogels was te groot. "Die risico’s kunnen bij deze toepassing niet worden weggenomen", schreef het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB).
Rupsen vastzetten
Een laatste middel dan, om de hoeveelheid aan bestrijdingspogingen mee te illustreren: het middel siltac. Het doel ervan is de rupsen als het ware vast te plakken aan de boom, waardoor ze niet kunnen eten, en sterven. Klinkt aantrekkelijk, en het werkt vaak ook, stelde fythoplatholoog Willy Duijsens op de site Boomzorg.nl. Maar Hellingman pareert het succesverhaal. Ook andere kleine insecten zoals boommieren, spinnen, wantsen zijn volgens haar dan de klos. Terwijl die juist erg nuttig kunnen zijn.
Vorig jaar was er een flinke toename van de rups, dit is waarom:
Hellingman snapt dat er in eikenprocessieland een boel geld te verdienen is. Gemeenten moeten kiezen wat hun beleid wordt, en worden volgens de onderzoekster vaak om de tuin geleid. Er wordt op deze manier veel geld verspild, zegt ze.
Natuurlijke oplossing
En dus, zeggen zowel boswachter Hogenbosch als onderzoeker Hellingman, is de natuurlijke oplossing nog altijd de beste. Want sommige vogels zoals koolmezen, spreeuwen en spechten eten de rupsen graag, maar ook kevers, wantsen, sprinkhanen, mieren en spinnen doen zich graag tegoed aan het diertje.
Mensen met een tuin of balkon kunnen deze groep dieren een kans geven om de eikenprocessierups te stoppen. "In onze tuinen liggen nu heel veel tegels, en voor de deur staan eikenbomen. Dan is er dus geen sprake van biodiversiteit en kunnen de rupsen in de boom hun gang gaan. Als je een paar dingen doet in de tuin, zul je zien dat je in no-time een rijk leven in de tuin hebt." En mat dat rijke leven zijn de rupsen vervolgens niet blij.
Een paar tips van Hellingman voor diversiteit in de tuin:
- Minder tegels in de tuin
- Zorg een gevarieerde tuin, met bijvoorbeeld schermbloemen (daar zit veel nectar in, en dat eten de vogels)
- Zorg voor schoon drinkwater in de tuin voor vogels
- Maak een natuurlijk hoekje, dat ook in de winter groen blijft
En de tijd voor een nieuwe plan van aanpak is er, zegt Hellingman. Want door de coronacrisis zullen we dit jaar minder last hebben van de rups dan vorig jaar. Er zijn geen evenementen, en er zijn minder mensen op straat. "We kunnen deze periode gebruiken als herbezinning. Als een pas op de plaats."
