Ongewoon veel sterfte onder pimpelmezen: 'Voorlopig maar even niet voeren'

De afgelopen weken ontvingen Sovon VogelonderzoekNederland en het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) meer dan honderd meldingen van zieke en dode pimpelmezen. "Het gaat hard", zegt Ruud Foppen van Sovon. "Vorige week waren er nog maar een paar meldingen, nu zitten we al op tientallen. Tot we weten wat het precies is en hoe het zich verspreidt, zou ik zeggen: voer die pimpelmezen voorlopig maar even niet." 

Bacterie

In Duitsland zijn er inmiddels al meer dan tienduizend meldingen gedaan van zieke en dode pimpelmezen. Onderzoek daar heeft aangetoond dat de vogels waarschijnlijk zijn overleden aan een longontsteking, veroorzaakt door een bacterie. 

Of de Nederlandse pimpelmezen aan dezelfde bacterie zijn overleden, is op dit moment nog niet met honderd procent zekerheid te zeggen. Marja Kik, patholoog bij het Dutch Wildlife Research Centre, doet onderzoek naar de zieke vogels. "We hebben nu zeven pimpelmezen kunnen onderzoeken. Microscopisch hebben we kunnen vaststellen dat de vogels een longontsteking met bacteriën hadden, wat het aannemelijk maakt dat een bacterie de veroorzaker is."

Monsters vervuild

Het probleem is dat het nog niet gelukt is om van die bacterie succesvol een kiem te kweken in het laboratorium. Dat is nodig om definitief vast te kunnen stellen dat het om dezelfde bacterie gaat. Maar de monsters die de onderzoekers kunnen nemen, zijn vaak vervuild. 

"Je moet dat monster helemaal zuiver ergens uit peuteren, en dus een zo vers mogelijk exemplaar hebben. Maar die vogeltjes zijn zo klein, dat ze heel snel gaan ontbinden", zegt Kik. "Wij zijn erbij gebaat als mensen alert zijn op zieke of dode pimpelmezen, en dat melden. Des te eerder kunnen wij een definitieve diagnose maken."

Een zieke pimpelmees is volgens Ruud Foppen makkelijk te herkennen. "Normaal gesproken zijn die beesten heel erg schuw, maar als ze ziek zijn, gaat dat schuwe er helemaal af. Die blijven gewoon stilzitten. Ook lijken ze een stuk dikker, ze zetten die veren helemaal op, en lijken ook een beetje treurig te kijken." Ook benadrukt hij dat het goed is om dode pimpelmezen te melden bij het meldpunt.

Omdat het nog niet zeker is hoe de besmetting plaatsvindt en het mogelijk om een infectieziekte gaat, vindt Foppen het verstandig om voorlopig maar even niet bij te voeren. "Het is op dit moment ook niet nodig, er was een zachte winter en we zitten nu volop in het voorjaar, dus er is eten genoeg. Er is geen noodzaak, en er is nog wel de kans dat het helpt bij het verspreiden van de ziekte."

Risico voor mensen

Vogelbescherming Nederland raadt ook aan om terughoudend te zijn met het voeren van pimpelmezen. "Heb je nu veel pimpelmezen in tuin, wees dan terughoudend", zegt een woordvoerder. Die benadrukt ook dat er voldoende voedsel aanwezig is in de natuur op het moment, en dat momenteel onderzocht wordt of het voeren bijdraagt aan het verspreiden van de ziekte. "Wij zeggen, wacht dat onderzoek even af."

Er lijkt geen risico te zijn voor andere dieren of voor mensen.

Let op hygiëne

Andere vogels kun je nog wel bijvoeren, maar ook daar benadrukt DWHC het belang van goede hygiënemaatregelen. 

• Als er sprake is van vogelsterfte in je tuin, haal dan de voer- en/of drinkbakken weg.
• Maak voedertafels (grondig spoelen) en vogelbaden iedere dag schoon. Laat ze eerst opdrogen, alvorens ze opnieuw te gebruiken.
• Ontsmet voedertafels en vogelbaden regelmatig. Een geschikt ontsmettingsmiddel is bijvoorbeeld een verdunde huishoudbleekwater-oplossing (5 procent natriumhypochloride) of een ander desinfectiemiddel. Daarna goed afspoelen met water en goed laten drogen.
• Verplaats de voedertafels geregeld om te voorkomen dat ziekteverwekkers zich onder de voedertafel kunnen ophopen.
• Draag rubberen handschoenen bij het schoonmaken en was je handen grondig na afloop, met name voordat je gaat eten of drinken. Gebruik wegwerphandschoenen bij het verwijderen van dode vogels.

Bron: Dutch Wildlife Health Centre.