Het kabinet heeft vandaag samen met negen provincies en een flinke waslijst aan gemeentes een plan gelanceerd om de luchtkwaliteit te verbeteren. De plannen moeten ervoor zorgen dat we in 2030 gemiddeld vier maanden langer leven door schonere lucht. Ook van burgers worden offers gevraagd: voor liefhebbers van houtvuur dreigt er veel te gaan veranderen.
Dat staat in het Schone Lucht Akkoord. Volgens het ministerie leven we op dit moment gemiddeld 9 maanden korter als gevolg van luchtvervuiling. Jaarlijks zouden er 11.000 mensen overlijden aan de gevolgen van de vieze lucht.
Doen wat je kan
Om de doelen te kunnen halen worden er allerlei plannen gesmeed en het idee is dat alle overheden doen wat ze kunnen: op gemeentelijk niveau, provinciaal niveau of op rijksniveau.
Zo zijn er maatregelen verzonnen voor bijvoorbeeld de scheepvaart, industrie, bouwsector, landbouw en de transportsector, maar ook huishoudens onspringen de dans niet.
Houtstook onder vuur
Een van de plannen is om in 2023 de eerste houtstookvrije of houtstookarme buurten te realiseren. Hoe, dat is nog niet duidelijk. Er wordt een pilot gestart waarbij voor minstens een nieuwbouwwijk en een bestaande wijk wordt onderzocht 'wat erbij komt kijken om een wijk hootstookvrij/houtstookarm te maken'. Daarbij wordt er specifiek gekeken naar haarden en kachels voor particulieren.
Uit de pilot moet duidelijk worden wat de juridische en praktische mogelijkheden zijn om houtrook uit te bannen.
Ook voor houtkachels, die daadwerkelijk voor verwarming worden gebruikt, gaan strengere eisen gelden. De subsidie voor pelletkachels is inmiddels gesneuveld en het kabinet wil strengere Europese uitstootregels voor kachels al eerder invoeren dan strikt noodzakelijk.
Vieze auto's aangepakt
Automobilisten zullen ook hun steentje bij moeten dragen aan schonere lucht. Die maatregelen waren trouwens al eerder aangekondigd, maar zijn toch ook opgenomen in het nieuwe akkoord.
Denk bijvoorbeeld aan de roettoeslag. Dat is een fikse verhoging van de wegenbelasting (met 15 procent) voor automobilisten met vervuilende diesels zonder roetfilter. Volgens de ANWB komt dat voor een doorsnee diesel zonder roetfilter neer op een verhoging van de wegenbelasting met 225 euro per jaar. Deze maatregel is al op 1 januari ingegaan.
Een andere maatregel die al was aangekondigd is de verplichte roetfiltertest bij de APK. Dat betekent dat de garagist tijdens de keuring verplicht is om met een apparaatje te meten hoeveel roetdeeltjes er vrijkomen. Het is al zo dat je een roetfilter niet mag verwijderen uit de auto en als je auto zo’n filter heeft moet het filter ook goed werken, maar effectieve controle hierop ontbrak. De maatregel gaat op zijn vroegst in 2021 in.
Strengere eisen voor overheden en bedrijven
Maar lang niet alle voorgestelde maatregelen komen voor rekening van gewone burgers. Zo willen de overheden voor zichzelf strengere eisen opleggen bij de inkoop van voertuigen en transportdiensten. Dat wil dus zeggen dat er regels komen die voorschrijven hoeveel een nieuw voertuig dat een overheidsorganisatie aanschaft, mag uitstoten.
De Rijksoverheid gaat op zijn beurt zich hard maken in Europa voor strengere uitstootnormen voor auto's.
Bouw en baggeren
Overheden willen er ook op allerlei manieren voor gaan proberen te zorgen dat bouwwerkzaamheden uitgevoerd worden met schone(re) voertuigen.
Dat kan bijvoorbeeld door uitstooteisen op te nemen bij de aanbesteding van een project. Een bouwer zou dan alleen maar aan de slag kunnen als hij met schone voertuigen de werkzaamheden uitvoert. Hoe die eisen eruit komen te zien, moet nog worden verzonnen.
Iets vergelijkbaars geldt voor baggeraars die overheidsopdrachten uitvoeren, want ook de binnenvaart moet een stuk schoner. Net als de industrie, de landbouw en de luchtvaart. Een totaaloverzicht van de plannen en voornemens kun je hier vinden.
Geen straffen
Veel plannen zijn niet concreet, maar alle partijen streven ernaar om de reductiedoelen te behalen. Daar zit wel een groot addertje onder het gras: want voorlopig is het akkoord vooral een inspanningsverplichting.
Iedere partij kan uit het akkoord stappen als ze dat willen en als de doelen niet worden gehaald komt dat niet op enige sanctie te staan.
