De Belastingdienst is veel langer doorgegaan met het onwettelijk behandelen van ouders die kinderopvangtoeslag vroegen of kregen, dan staatssecretaris Menno Snel (Financiën) heeft beweerd. In tegenstelling tot wat de Tweede Kamer en de Nationale Ombudsman werd gemeld, gebeurde dit ook de afgelopen drie jaar.
Bij controles werden toeslagen toch stopgezet voordat ouders konden reageren. Ook kregen ouders al vanaf 2013 geen tweede kans om alsnog de juiste informatie aan te leveren, zoals wettelijk verplicht is, en dit gaat nog steeds door. Ouders moeten een aanmaning of herinnering (een rappel) krijgen, voordat een toeslag wordt stopgezet of opgeschort. Snel zei eerder dat de werkwijze in 2016 was aangepast.
Uit interne managementverslagen van de Directie Toeslagen van de Belastingdienst van de afgelopen twee jaar, waar RTL Nieuws en Trouw over beschikken, blijkt dat tot in elk geval juli van dit jaar nog onrechtmatige controleacties plaatsvonden 'voordat de burger in de gelegenheid is gesteld om te reageren'.
Toeslagen weigerde aanpassing
Staatssecretaris Snel zei in maart zelf in een Kamerdebat dat ouders nu eerst een aanmaning of herinnering krijgen – of een telefoontje - voordat een toeslag wordt stopgezet. De leiding van Toeslagen heeft de afgelopen jaren bewust geweigerd dit in te voeren, blijkt uit de stukken. Pas in september is besloten een begin te maken met de invoering.
De Belastingdienst zette ook de Nationale Ombudsman op het verkeerde been. Eind 2017 beweerde de dienst na een vernietigend rapport dat Toeslagen weer volgens de wet werkte. De Nationale Ombudsman stelt dat de informatie die de fiscus eerder gaf dus 'onjuist' is.
De Ombudsman zegt 'op korte termijn’ bij de dienst navraag te gaan doen over de 'rappelplicht’. In de toeslagenaffaire bleek eerder dat stukken werden achtergehouden in rechtszaken, voor de Tweede Kamer en voor de Autoriteit Persoonsgegevens.
De fiscus zag Fatma als fraudeur: 'Dat raakt mij heel erg'
'Niet gelukt antwoord te geven'
Snel kwam in de problemen door de onrechtmatige stopzetting van toeslagen in 2014, waarbij een groep van 300 ouders onterecht werd aangemerkt als fraudeur. Zij waren gekoppeld aan een gastouderbureau in Eindhoven en kwamen door terugvorderingen in grote financiële problemen. De Belastingdienst raakte ernstig in opspraak door het illegaal handelen.
De staatssecretaris ging meermalen diep door het stof en maakte excuses, ook voor de onvolledige informatie aan de Kamer. De eerste groep ouders krijgt deze maand compensatie. Duizenden andere gedupeerden wachten al maanden op duidelijkheid.
Een woordvoerder van Snel stelt in een reactie dat het sinds 2016 'standaard werkwijze' is om in fraudezaken aanmaningen te sturen, maar geeft niet aan of dat ook is gebeurd. Pas vanaf maart komend jaar zal de Belastingdienst in alle gevallen aanmaningen versturen.
De woordvoerder erkent dat 'in het MT is gesproken over het verder systematisch en consequent implementeren van de rappelbrieven in alle werkprocessen.' Verder liet hij weten dat 'het niet gelukt is om antwoord te geven' op andere vragen over de interne documenten, die Trouw en RTL Nieuws woensdag aan het ministerie voorlegden.
Twijfel groeit in Kamer
Kamerleden reageren getergd op de nieuwe onthullingen. Pieter Omtzigt (CDA) noemt het ‘verontrustend’ als klopt dat niet de waarheid is verteld. "Ik wil precies weten hoe dit zit. De Belastingdienst moet zich aan de wet houden." Renske Leijten (SP): “Steeds opnieuw komen er nieuwe feiten boven tafel, waarbij de vraag is of de staatssecretaris zelf wist hoe het zit.” Zij pleit opnieuw voor een parlementaire enquête. Ook in andere oppositiepartijen, zoals GroenLinks en SGP, groeit ergernis over de informatievoorziening en de aanpak van de staatssecretaris.
Henk Nijboer (PvdA) zegt dat wat hem betreft 'de maat overvol is'. "Na het zware debat vorige week beloofde Snel beterschap, maar deze week kregen ouders zwartgelakte multomappen thuisgestuurd. Nu blijkt ook nog eens de Ombudsman om de tuin geleid. En de Kamer is wederom verkeerd geïnformeerd. Het vertrouwen van de PvdA in deze staatssecretaris is komen te ontvallen. Helaas worden we hierin nog sterker bevestigd."
Snel wacht woensdag opnieuw een zwaar spoeddebat over de nasleep van de toeslagenaffaire en zijn afhandeling ervan. In de Kamer groeit twijfel of Snel de juiste man is om de problemen op te lossen, ook in de coalitie. Maandag moet Snel een lange lijst vragen beantwoorden over het zwartlakken van persoonlijke dossiers van gedupeerde ouders. Ook eist de Kamer inzage in stukken over 170 andere zaken waarin ouders gedupeerd raakten, en een overzicht van 'schrijnende gevallen'.
Lang getreuzeld
Uit de directieverslagen van Toeslagen blijkt dat de dienst lang heeft getreuzeld met het verbeteren van de rechtspositie van burgers. Snel beloofde dat vorig jaar oktober, een jaar na het rapport van de Ombudsman. Maar pas twee maanden geleden werden werkgroepen ingesteld om in kaart te brengen welke interne werkinstructies verder in strijd zijn met wet- en regelgeving, en waar ouders de dupe van worden.
De staatssecretaris meldde gisteravond dat waarschijnlijk honderden mensen extra moeten worden ingeschakeld in een aparte organisatie, naast de Belastingdienst / Toeslagen, om te beoordelen of nog eens duizenden gedupeerden in de toeslagenaffaire recht hebben op compensatie.
