Steeds meer ouderen hebben behoefte aan mantelzorg, maar er zijn veel te weinig mensen die deze zorg kunnen geven. De komende decennia wordt dit tekort nog veel groter, schrijft het Sociaal- en Cultureel Planbureau (SCP). Viroen Soebedar (25) zorgt al bijna tien jaar voor z'n moeder. Dat is zwaar, zegt hij. Zeker omdat hij weinig steun ziet vanuit de maatschappij. "En dat bedoel ik niet alleen financieel."
Het SCP heeft berekend dat in 2040 bijna 70 procent méér ouderen mantelzorg nodig hebben dan nu. Dat heeft verschillende oorzaken. Vergrijzing is daar één van, maar ook het feit dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen.
Niet genoeg mantelzorgers
Er komen ook mantelzorgers bij, maar niet genoeg: in de komende twintig jaar is de stijging slechts 7 procent. De onderzoekers van het SCP waarschuwen bovendien: de mensen die nu mantelzorgen, zijn straks ook 75-plus en zullen zelf ondersteuning nodig hebben.
Viroen Soebedar is een jonge mantelzorger. Hij begon al op zijn zestiende. In 2011 kreeg zijn moeder een reeks hersenbloedingen en raakte zowel aan haar linker- als rechterzijde verlamd. Viroen helpt haar nu al bijna tien jaar met eten, douchen en naar bed brengen.
Zwaar maar waardevol
Het mantelzorgen ervaart Viroen als zwaar, maar ook als heel waardevol. "Dat gevoel wisselt zich heel vaak af", zegt hij. "De ene dag ben ik heel blij dat ik dit doe, maar er zijn ook dagen dat ik mij erdoorheen moet bijten."
Viroen vindt dat er echt wat moet veranderen als we willen dat er meer mensen gaan mantelzorgen in Nederland. Toen hij studeerde, bijvoorbeeld, was er nauwelijks een manier om structureel voor zijn moeder te zorgen én alle tentamens te halen. Dus hij werkte keihard om zijn studie bedrijfskunde af te ronden. Het eiste zijn tol.
Mindere periode
"Ik kwam in een mindere periode. Ik voelde een enorme druk om te presteren, maar moest tegelijk meerdere ballen in de lucht houden. Ook deed ik te weinig leuke dingen. Ik ging er aan onderdoor." Met behulp van een psycholoog kwam hij er weer bovenop. Hij heeft er van geleerd: zorg goed voor jezelf, dan pas kun je zorgen voor een ander.
2,1 miljoen mensen geven mantelzorg
Ongeveer 16 procent van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder, ofwel ruim 2,1 miljoen volwassenen, biedt op jaarbasis 'informele hulp aan een 75-plusser', meldt het SCP.
Onder mantelzorg wordt verstaan: 4 uur of meer per week hulp bij schoonmaakwerkzaamheden in het huishouden, hulp bij de persoonlijke verzorging, verpleging of begeleiding.
Van de mantelzorg aan 75-plussers wordt 60 procent gegeven door 50-74-jarigen, 28 procent door 18-49-jarigen en 12 procent door leeftijdsgenoten. Vrouwen geven over het algemeen vaker hulp aan 75-plussers dan mannen.
Ook in het werkende leven is er weinig ondersteuning voor mantelzorgers, ziet Viroen. Hij ziet dat veel mantelzorgers minder gaan werken en financieel moeten inleveren.
Aandacht op scholen
Toch benadrukt hij vooral de mentale kant. "Het mantelzorgen is emotioneel heel zwaar. Het zou goed zijn als er op scholen al aandacht voor is. Dat je weet dat dit kan gaan spelen." Ook zou hij het fijn vinden als de overheid zorgt voor hulp aan mantelzorgers, vooral op mentaal gebied.
"Waar kan de mantelzorger terecht voor ondersteuning?", zegt Viroen. Veel mensen hebben daar geen idee van. "Wat voor ondersteuning is er überhaupt?"
Met Viroen gaat het nu best goed. Hij is onlangs op vakantie geweest: vier dagen naar Zwitserland. "Een wereldreis gaat mij niet lukken. Mijn vader kan niet zo lang voor mijn moeder zorgen. Die wordt ook ouder en is niet helemaal meer gezond."
Veranderd
Het mantelzorgen heeft hem veranderd, vooral in positieve zin. "Ik heb nu een hele mooie band met mijn vader en moeder", zegt Viroen. "Ik heb de kleine mooie dingen in het leven leren waarderen. Ik was als tiener een verwend kind, was heel erg bezig met gamen. Nu ben ik veel verstandiger. Ik heb een goede basis en sta met beide benen op de grond."
En er is nog iets. Het geeft hem een goed gevoel. "Ik ben blij dat ik mij niet elke dag schuldig hoef te voelen naar mijn ouders toe. Ik hoef in ieder geval later niet te denken: had ik maar wat meer naar ze omgekeken..."
