Vandaag precies honderd jaar geleden werd in Nederland de eerste radio-uitzending gemaakt. Al die jaren later is het medium nog steeds immens populair. De 'ouderwetse' radio is niet stuk te krijgen. "Radio zal er altijd zijn."
Vanuit een bedrijfsgebouw aan de Beukstraat 8 in Den Haag verzorgde ingenieur Hanso Idzerda de eerste officiële Nederlandse publieke radio-uitzending ooit. De dag ervoor had hij het in NRC aangekondigd, inclusief de tien liedjes die hij zou laten horen. "Iedereen die in het bezit is van een eenvoudig Radio-ontvangtoestel kan deze muziek rustig thuis hooren", stond er bij de advertentie.
Dit was in 1919 het eerste muziekje op de publieke Nederlandse radio
Jarenlang bleef Idzerda luisteraars vermaken met muziek, hoorspelen en weerberichten, tot hij in de jaren 20 failliet ging. Radio was het eerste massamedium van Nederland, en jarenlang de enige manier om snel actueel nieuws te krijgen. Tot de komst van het internet bleef dat zo.
Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw werd het steeds belangrijker welke muziek een radiozender draaide. Zeker toen discjockeys erbij kwamen, werd radio steeds bepalender in welke muziek populair is.
Magie van radio
Inmiddels zit het radiolandschap bomvol met verschillende omroepen en luisteren we nog steeds enorm veel: gemiddeld 144,7 minuten live radio per dag, blijkt uit cijfers van het Nationaal Luister Onderzoek.
"Ik denk dat mensen nog steeds verrast willen worden", zegt radiomaker Gerard Ekdom tegen RTL Nieuws. "Als je het allemaal zelf bepaalt, is het ook niet zo spannend." Hij maakt al 27 jaar radio, en volgens hem is de magie van radio dat makers altijd bezig zijn om het medium fris te houden.
"De basis is nog hetzelfde, maar radio is steeds beter geworden", zegt hij. "Het lijkt er wel op alsof iedereen goed klinkt tegenwoordig. Het talent is groot, en het niveau is hoog." De grootste uitdaging is volgens Ekdom om een show neer te zetten die van begin tot eind klopt. "Het is nooit plaatje-praatje", zegt hij. "Het is een grote aaneenschakeling van goed bedachte toevalligheden."
Volgens mediahistoricus Huub Wijfjes, verbonden aan de UvA en de UU, is radio zich op dit moment aan het 'herdefiniëren' ten opzichte van andere media. Hij schreef een boek over 100 jaar radio, en ziet dat we in een tijd leven waarin er nog nooit zo veel verschillende media zijn geweest.
"Je moet je onderscheiden", zegt hij. "Bij radio zoeken ze naar de kracht die radio onovertroffen maakt. Ze specialiseren zich hierbij in de twee belangrijkste dingen: actualiteiten en muziek."
Daarnaast kijken ze hoe ze nieuwe media kunnen gebruiken om hun bereik te vergroten. "Het is al lang niet meer alleen een radiozender en een ontvangsttoestel", zegt Wijfjes. "Radio komt ook tot ons via online media en sociale media. Allemaal vormen van aanpassing die levenskracht kunnen vergroten."
Ook de presentatoren helpen radiostations om zich te onderscheiden. Van elkaar, maar ook van streamingdiensten als Spotify. "Er is nog steeds een markt voor radio die dezelfde muziek brengt als Spotify maar dan met een presentator als toegevoegde waarde." Je hoeft alleen maar naar de salarissen van presentatoren kijken om te zien hoe belangrijk ze zijn voor een radiostation, zegt Wijfjes.
Hier en nu
Met 100 jaar radio in Nederland is er natuurlijk de onvermijdelijke vraag of we over 100 nog steeds radio luisteren. Volgens Gerard Ekdom is radio vaak genoeg afgeschreven, en is vaak genoeg het tegendeel bewezen. "Radio zal er altijd zijn", zegt hij. "De Top 2000 kun je ook thuis zelf opzetten, maar dat doen mensen niet. Het is hier en nu, verrast worden. Dat is radio."
