De helft van de Nederlanders is bereid om meer geld te betalen voor hun speklapjes, biefstuk en kipfilet. Maar dan wel onder voorwaarden: het geld dat dit oplevert moet naar de boeren gaan, de btw op groente en fruit moet omlaag en arme gezinnen moeten worden gecompenseerd.
Dat blijkt uit een representatief onderzoek van DVJ Insights onder duizend Nederlanders. De TAPP Coalitie (True Animal Protein Price Coalition) gaf opdracht tot het onderzoek. Deze organisatie streeft naar een eerlijke, 'echte' prijs voor voedsel waarin ook de kosten voor milieuvervuiling zijn opgenomen.
In het voorstel van de TAPP Coalitie wordt de prijsstijging geleidelijk ingevoerd: het gaat om een gemiddelde stijging van 16 eurocent per 100 gram vlees in 2021 en 34 cent in 2030. Ruim 52 procent van de bevolking is bereid deze prijs te betalen, blijkt uit het onderzoek.
"Op deze manier kunnen mensen hun steun voor de boeren betuigen en nog steeds best goedkoop vlees kopen", vertelt Jeroom Remmers, directeur van de TAPP Coalitie. "Voor de meeste mensen is 20 eurocent per ons makkelijk te betalen. Bovendien worden groente en fruit juist goedkoper, net als in andere EU-landen."
Degenen die het vlees door de prijsstijging niet kunnen betalen, zouden wat Remmers betreft gecompenseerd moeten worden. Die zouden een hogere zorgtoeslag moeten krijgen.
Slecht nieuws voor slagers
De TAPP Coalitie richt zijn pijlen in eerste instantie op vlees, omdat volgens Remmers daar de noodzaak het hoogst is. "Van alle voedingsmiddelen is bij vlees de klimaatbelasting het grootst. Ons voorstel leidt tot meer CO2-reductie in 2030 dan wanneer alle gebouwen van het aardgas afgaan." Hij erkent dat de plannen niet voor iedereen goed nieuws zijn. "Slagers zullen er bijvoorbeeld last van hebben. Daar willen we ruime compensatie voor."
In totaal moet de prijsstijging ruim een miljard euro opleveren per jaar. Boeren kunnen de helft van dit geld gebruiken om duurzamer en diervriendelijker te produceren. Daarnaast moet de btw op groente en fruit, die eerder dit jaar steeg van 6 naar 9 procent, naar 5 procent. Ook moet iedereen die nu zorgtoeslag krijgt zo’n 120 euro per jaar krijgen ter compensatie voor de hogere vleesprijs, te beginnen bij de 40 procent laagste inkomensgroepen. Op die manier blijft vlees eten niet alleen voorbehouden aan de rijkere Nederlanders.
Kiloknallers
Pier Vellinga, klimaatprofessor en voorzitter van de TAPP Coalitie, is positief verrast dat een meerderheid van de bevolking meer wil betalen voor vlees. Volgens hem realiseren consumenten zich door de boerenprotesten dat er een verband is tussen de goedkope kiloknallers in de supermarkt en de zorgen van de boeren.
"Iedereen ziet dat voedsel behoorlijk goedkoop is geworden en dat de boeren het moeilijk hebben. We kunnen de boeren helpen als we iets meer voor voedsel betalen, maar dan moet dat extra geld wel naar duurzamer produceren gaan. Als het alleen naar de schatkist gaat, wil men niet betalen."
Vellinga vervolgt: "Melkveehouderijen merken dat een liter melk vroeger bij wijze van spreken voor een gulden in de winkel lag en de boer daar twee kwartjes voor kreeg. Tegenwoordig kost die melk 1 euro en krijgt de boer een kwartje. Er gaat veel geld naar supermarkten en fabrieken en er komt minder bij de boer terecht." Dat leidt tot schaalvergroting, want wil je als boer meer verdienen, dan kan dat alleen door nog meer melk te produceren of meer varkens te houden.
'Nederland wil dit'
Of de prijzen van vlees ook inderdaad gaan stijgen, hangt af van de politiek. Morgen presenteert de TAPP Coalitie het plan aan Tweede Kamerleden. "Het voorstel past in principe binnen het regeerakkoord", zegt Remmers. "Deze regering zou het dus moeten kunnen uitvoeren." Hij is voorzichtig positief gestemd. "Dit is een ideaal compromis, eventueel ook in verkiezingsprogramma's. Nederland wil dit gewoon, we verwachten dat de politiek het oppakt."
Hoe denken de leden van ons Klimaatpanel hierover?
Hendrik, gepensioneerd
"Ik ben wel bereid iets meer te betalen, maar het moet niet te extreem zijn. Van twee euro naar drie euro zou voor mij te veel zijn. Als het met 25 of 30 cent omhoog gaat, vind ik dat prima. Al ben ik niet rijk, dat kan ik wel betalen. Maar er zijn ook mensen met alleen hun AOW, dat is andere koek. De btw op groente en fruit moet ook absoluut naar beneden. Samen met mijn vrouw deel ik vaak een rundervink of een hamburger. Ik vind vlees heel lekker, maar dat doen we voor het milieu. Voor de boeren heb ik veel sympathie. Ik heb drie kranten en lees daar van alles stikstof en PFAS. Soms wordt het wel een beetje te. Ik heb ook een boel tegenargumenten, bijvoorbeeld dat Nederland op de wereldbol niets voorstelt. Dan vind ik het een beetje overdreven dat wij er zoveel geld tegenaan gooien."
Margreet, verpleegkundige
"Ik denk dat het wel reëel is om meer te betalen voor vlees. Iedereen moet iets bijdragen. Een kwartje of vijftig cent, dat voel je niet. Thuis zijn we wel vleeseters. Vooral rundvlees en kippenvlees, ik ben niet zo van ’t varkensvlees. Een keer in de week eten we vis. Ik heb ook weleens tofu of vleesvervangers geprobeerd, maar dat is niet ons ding. Ik geef de boeren groot gelijk dat ze protesteren. Als boeren moeten stoppen vanwege de CO2-uitstoot, is er ook minder export. Terwijl we daar groot mee zijn geworden. Ze verdienen het om meer te verdienen."
