De herfst is nog maar net aangebroken of we zijn alweer massaal aan het snotteren. Wat is een verkoudheid? En wat kun je doen om te voorkomen dat je er een krijgt?
Wat is een verkoudheid?
Een verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies in de neus, bijholten en keel. Die wordt veroorzaakt door een virus: een verkoudheidsvirus. Daar zijn er meerdere van.
Volwassenen worden twee tot vijf keer per jaar verkouden, kinderen vaker. Wanneer iemand een aantal keren achter elkaar verkouden raakt, gaat het elke keer om een ander type virus, meldt de KNO-vereniging.
Wat is het verschil tussen griep en verkoudheid?
Veel mensen die griep denken te hebben, hebben eigenlijk een verkoudheid. Er zijn veel overeenkomsten: het wordt allebei veroorzaakt door een virus - bij griep is dit het influenzavirus - en het kan best lang duren. Meestal een week, bij kinderen soms veel langer.
Maar het belangrijkste verschil: bij griep heb je (hoge) koorts die binnen 12 uur kan oplopen tot 39 graden of hoger en meestal drie tot vijf dagen aanhoudt, schrijft het RIVM. Bij een verkoudheid krijgen volwassenen bijna nooit koorts, kinderen soms wel.
De griepklachten zijn ook anders, en heftiger. Griep begint vaak plotseling met koude rillingen, koorts, hoofdpijn en spierpijn.
Wat gebeurt er precies als je verkouden wordt?
Een klassieke verkoudheid verloopt in fasen, leggen artsen van de KNO-vereniging uit. Het virus komt via de neus binnen en wordt met het snot mee vervoerd naar de neuskeelholte. Dat zit direct achter de neus. Het slijmvlies is hier extra gevoelig voor het verkoudheidsvirus, daarom begint een verkoudheid meestal op deze plek. Het gevolg: pijn of een rauw gevoel in de neuskeelholte.
Daarna breidt de infectie zich uit naar de voorzijde van de neus: dan ga je snotteren en raakt je neus verstopt. Ook in de rest van de keelholte krijg je klachten: je krijgt keelpijn en gaat hoesten.
Hoe word je eigenlijk verkouden?
Een verkoudheidsvirus verspreidt zich via hele kleine vochtdruppels in de lucht die mensen in- en uitademen. Volgens de KNO-vereniging worden mensen sneller besmet als ze dicht bij elkaar zitten in slecht geventileerde ruimtes, bijvoorbeeld in de bus of de tram. Het virus kan ook via de handen worden overgedragen.
Kun je van kou verkouden worden?
Je hoort het ouders vaak zeggen, zeker nu het herfst is geworden: "Doe nou een jas aan, straks wordt je nog verkouden." Maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat kouvatten verkoudheid veroorzaakt, meldt de KNO-vereniging. Wat wél belangrijk is om te weten: door afkoeling kan je weerstand afnemen. Je slijmvliezen worden minder goed doorbloed. Daardoor ben je in het algemeen wel gevoeliger voor het verkoudheidsvirus.
Kouvatten bestaat dus niet, je kunt het beter warmvatten noemen. Zoals gezegd worden mensen sneller ziek als ze bij elkaar gaan zitten, in warme, slecht geventileerde ruimtes. En dat doen we vooral als het - buiten - kouder wordt.
Waarom zijn sommige mensen veel vaker verkouden?
Sommige mensen zijn bijna nooit verkouden, dat komt omdat ze het virus telkens snel onder controle hebben, vertelt KNO-arts Jan van der Borden. Dus: ze krijgen dan wel het virus, maar hebben er bijna geen last van.
"Deze mensen hebben dan een goed afweersysteem", zegt Borden. Hij legt uit dat dit soms komt dat omdat zij als kind vaker verkouden zijn geweest. Een nieuw virus kan dan minder zijn gang gaan, omdat je lichaam er beter op kan reageren.
Ook weerstand speelt een belangrijke rol. "Als je minder weerstand hebt, bijvoorbeeld doordat je last hebt van een allergie, ben je vatbaarder voor infecties. Je lichaam moet dan heel hard werken. Dan is rust heel belangrijk. Goed slapen, en ook goed drinken."
Wat kun je doen om te voorkomen dat je verkouden wordt?
Alleen door te leven als een kluizenaar kunt u een verkoudheid voorkomen, stellen ze bij de KNO-vereniging. Bij verkoudheid in de directe omgeving kun je natuurlijk wel proberen zoveel mogelijk uit de buurt te blijven van degene die verkouden is.
De site Thuisarts.nl, die zich baseert op wetenschappelijke richtlijnen, schrijft dat je twee dingen kan doen om de kans dat jij het virus overdraagt te beperken: geregeld je handen wassen en een zakdoek voor je mond houden als je hoest of niest.
Heeft het zin om naar de huisarts te gaan? Wat kan die doen?
Het heeft geen zin om naar de huisarts te gaan als je verkouden bent. Die kan niets. Antibiotica voorschrijven, zoals vaak wordt gezegd, heeft geen zin: een verkoudheid is een virus en antibiotica gaan alleen bacteriën te lijf. Het advies luidt dan ook: gewoon uitzieken.
Als de klachten na een paar weken niet minder worden en/of je twijfelt of je klachten door een verkoudheid komen, dan is wel aan te raden om de huisarts te bellen, valt te lezen op de site Thuisarts. Ook als je andere klachten hebt, zoals benauwdheid of sufheid, is het verstandig om de huisarts te bellen.
En kan je iets doen om de klachten te verminderen?
Voorkomen dat je een verkoudheid oploopt, is dus bijna niet te doen. Gelukkig kan je wel dingen doen om de klachten te verminderen. Je kunt bijvoorbeeld gaan stomen (mag niet bij jonge kinderen!) en neusdruppels met zout water gebruiken. Ook kan je maximaal een week lang neusdruppels of een spray met xylometazoline gebruiken. Dat zorgt ervoor dat de zwelling van het slijmvlies wat afneemt, waardoor je makkelijker door je neus kan ademen. Dat zorgt onder andere voor een betere nachtrust, waardoor je er weer sneller bovenop bent.
Wat daarnaast aan te raden is, is om tijdens je verkoudheid niet te roken. Door rook raken de slijmvliezen extra geïrriteerd, waardoor de klachten veel langer kunnen duren.
