Leven van 50 euro per week. 7,14 euro per dag. Voor 1,2 miljoen mensen in Nederland is het de realiteit. Om een beetje te begrijpen hoe dat is, zijn Rotterdamse raadsleden uitgedaagd om ook een of twee weken zo te leven. "Ik wilde een dagje naar Amsterdam, maar zelfs de trein erheen is niet te betalen."
Ellen Verkoelen van 50PLUS zit er middenin. Twee weken leven van een bedrag onder de armoedegrens. Komende woensdag is ze klaar. "Het valt tegen. Het is echt heel heftig", vertelt ze.
Warm Rotterdam
Verkoelen en haar 44 raadscollega's werden de dag voor het reces uitgedaagd door Warm Rotterdam, een initiatief van de Rotterdamse Pauluskerk, die zich inzet voor mensen in armoede. Tot nu toe hebben acht raadsleden toegezegd dat ze de uitdaging aangaan.
"Raadsleden zijn de controlerende macht", legt Annemarieke van Egeraat van Warm Rotterdam uit. "Als zij de ernst voelen en zeggen dat er sneller en effectiever dingen moeten veranderen, dan is het voor het eind van het jaar geregeld."
Drankje op het terras
"In Rotterdam leeft 1 op de 4 kinderen in armoede", zegt Verkoelen. "In totaal 80.000 mensen, dat is 1 op de 8. De scheiding tussen arm en rijk wordt steeds groter. Ik heb een gemiddeld inkomen, ik kan niet altijd alles kopen, maar wél wat ik nodig heb. Ik kan een drankje doen op een terras en hoef me niet druk te maken om zorgkosten of hoe ik in de winter mijn huis warm houd."
Verkoelen begon meteen aan het project. "Dat deed ik heel naïef. Als ik mensen sprak die in armoede zitten, dan vroeg ik of ze dat terrasje niet misten. Maar zij zijn met hele andere dingen bezig: straks begint het nieuwe schooljaar, dan heeft mijn kind een boekenpakket nodig. Hoe regel ik dat? Kan ik mijn zorgverzekering wel blijven betalen? De winter komt eraan, kan ik dan mijn kachel aandoen?"
Overleven
"Het gaat echt om heel primaire levensbehoeften. Om overleven. Ik sprak twee mensen die al vijf jaar niet verder dan fietsafstand van hun huis zijn geweest, elk kaartje voor het openbaar vervoer is te duur."
Verkoelen wil niet zeggen dat ze weet hoe het voelt, echt arm zijn. "Ik doe dit twee weken, mensen die ik spreek zitten al elf tot veertien jaar in deze situatie. Het besef hoe zwaar dat is, is wel bij mij binnengekomen."
Beeld veranderd
Want ook al doet ze het maar twee weken, het is genoeg om haar beeld van armoede te veranderen. "Het kost zo veel energie, tijd en planning. Dat is verschrikkelijk. Ik ga op de fiets van de ene naar de andere winkel voor de beste prijzen. Afspreken op een terrasje zit er niet in, dus ik nodig mensen thuis uit."
'Ik moet 20 euro aan mijn kind vragen om boodschappen te doen'
"Laatst stond ik op de markt om kip te kopen, en belandde ik in een discussie met de verkoper over wat de verstandigste aankoop was: een gegrilde kip waar ik drie dagen van kon eten - maar wilde ik wel drie dagen kip eten? - of twee kippenpoten?"
Treinkaartje
"Toen ik een dag naar Amsterdam wilde, realiseerde ik me dat ik het treinkaartje niet kon betalen. Ik kon toen met iemand meerijden tot Breukelen, maar moest vervolgens met mijn kortingskaart nog 4,60 euro betalen voor de trein. Gewoon iets drinken in Amsterdam was dus al niet meer mogelijk."
Ook is ze teruggekomen van het idee dat arme mensen een baan moeten zoeken om uit de armoede te komen. "Daar kunnen mensen helemaal niet mee bezig zijn. Hun prioriteit is vandaag hun hoofd boven water houden. Waar kunnen ze eten kopen dat ze kunnen betalen? Mensen hebben enorm veel stress. Die weten niet hoe ze moeten solliciteren, hoe ze naar een werkgever moeten gaan voor een sollicitatiegesprek. Ze komen nauwelijks hun wijk uit."
Bijverdienen
"Dat is niet goed, maar wel begrijpelijk. We moeten eerst zorgen dat ze die stress niet meer hebben, dan verandert hun bestaan en kunnen ze aan de toekomst denken en daarnaartoe werken. Bijvoorbeeld door mensen toe te staan 100 tot 200 euro per maand bij te verdienen. Nu gaat dat ten koste van hun uitkering of toeslagen, maar als ze het mogen houden dan zou dat zo'n verschil maken."
Verkoelen hoopt dat het niet bij die acht Rotterdamse raadsleden blijft. "Ik hoop dat het een soort estafetteactie wordt. Als ik klaar ben, moet iemand anders het oppakken. En niet alleen in Rotterdam, maar in heel Nederland. Want armoede is niet alleen een Rotterdams probleem."
Henk Krol
"Na het reces ga ik bijvoorbeeld aan Henk Krol vragen of hij mee wil doen, mijn fractieleider in de landelijke politiek. En hopelijk kan hij weer anderen in de Tweede Kamer motiveren."
Verder is ze van plan om initiatiefvoorstellen in te dienen zodat armoede beter kan worden aangepakt. "Zoals dat mensen wat moeten kunnen bijverdienen, maar ook het idee om het ov inkomensafhankelijk te maken. Of stoppen met het opleggen van boetes op schulden. Dat zijn zaken die ons echt niet zo veel kosten, maar die wel gelijk verschil kunnen maken."
Ervaringen verzamelen
"Ik krijg door dit project heel veel mails van mensen die in de armoede zitten. Hun ervaringen verzamel ik, net als hun tips voor goedkope maaltijden, dingen die ik leer bij de Voedselbank en gesprekken met anderen die hier ervaring mee hebben."
"Dat zwartboek wil ik aanbieden aan de raad, maar ook aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Ik hoop dat andere politici daardoor ook op initiatiefvoorstellen komt. Want we proberen nu wel van alles met elkaar, maar leggen de prioriteiten blijkbaar toch verkeerd."
Verkoelen hoopt dat ze deze ervaring niet gaat vergeten, maar ze is blij dat ze vanaf woensdag niet meer over elke cent hoeft na te denken. "Het eerste wat ik dan ga doen is kaas kopen. Een boterham met kaas, dat heb ik echt gemist. Kaas is onbetaalbaar als je 7,14 euro per dag hebt."
