Duidelijke taal van het RIVM: het eten van filet americain kan een hersenafwijking veroorzaken door een gevaarlijke parasiet. Om die te doden, moet het smeersel worden ingevroren. Of moeten we gewoon stoppen met rauw vlees eten?
Een carpacciosalade. Een broodje ossenworst. Een boterham met een flinke laag filet americain. Lekker, maar ook gevaarlijk.
Want rauw vlees, waaronder filet americain, kan een hersenafwijking veroorzaken door de toxoplasma-parasiet die op het product zit. "Voor de kwetsbare groepen, zoals zwangeren, ouderen, kankerpatiënten en andere mensen met een slechte weerstand, kunnen de effecten heel gevaarlijk zijn", zegt Wieke van der Vossen, voedingsdeskundige van het Voedingscentrum. Met miskramen, vroeggeboorten, oogafwijkingen en hersenafwijkingen tot gevolg.
'Geen paniek'
Maar: geen reden tot grote paniek, zegt Van der Vossen. "We moeten gewoon voorzichtig zijn met rauw vlees." Het RIVM adviseert vandaag om filet americain in te vriezen, zodat de gevaarlijke parasiet doodgaat. Dat kan de Nederlandse samenleving zó 10 tot 30 miljoen per jaar aan ziektekosten schelen.
Bij koude temperaturen, vanaf 12 graden onder 0, sterft de parasiet. "Maar dan wél minimaal twee dagen. Een dag is niet genoeg."
In de fabriek
Het beste is, zo vindt het Voedingscentrum, dat dat invriezen in de fabriek gebeurt, 'bij de bron'. Probleem is: nu gebeurt dat niet, want producenten zijn het niet verplicht. "Het is voor hen een extra handeling en het kost meer geld." Een ander probleem: je kunt als consument niet checken of het rauwe vlees dat jij koopt, ingevroren is geweest. "Het staat doorgaans niet op een verpakking en de producent is ook niet verplicht het te melden."
Dat zou wel raadzaam zijn, stelt Van der Vossen. "Voor haring is wettelijk vastgelegd dat die ingevroren moet zijn geweest vóór de verkoop en consumptie." Dat komt omdat er in het verleden mensen ziek zijn geworden van de haringworm. "Toen is wettelijk vastgelegd dat invriezen verplicht is."
Stoppen of niet?
Of moeten we gewoon stoppen met het eten van rauw vlees? "We adviseren de risicogroepen het niet te doen, maar verder mogen alle gezonde mensen dat natuurlijk zelf weten."
Wel steekt het Voedingscentrum niet onder stoelen of banken dat een goed doorbakken biefstukje nou eenmaal beter is dan de medium-variant. En carpaccio, filet americain: het zíjn nu eenmaal risicoproducten. "Je kunt er, ook met een goede weerstand, milde verschijnselen van krijgen, zoals griep, buikpijn, of zelfs voedselvergiftiging."
'Zonde van de smaak'
Filet americain invriezen? Nicky Kooke van Slagerij De Kroes in Hilversum is er niet echt fan van. "Waarom zou ik vlees gaan invriezen als ik het vers heb? Als je iets invriest, komt er vocht bij wanneer je weer opnieuw gaat koelen. Dan smaakt het anders, en de kans dat het gaat oliën is ook groter. Bovendien komen er als je het ontdooit, bacteriën bij."
Bij Slagerij De Kroes maken ze filet altijd als eerste: "Om 7:15 uur hebben wij het klaar. De enige grondstoffen zijn verse tartaar, filetsaus en mayonaise. Wij voegen er verder niet zo veel aan toe."
Filet americain is niet zo lang houdbaar omdat het een versproduct is. "Je moet het binnen drie dagen opeten. En het is algemeen bekend dat je het niet moet eten als je zwanger bent."
Belangrijk
Het is daarom des te belangrijker dat mensen verstandig omgaan met rauw vlees. "Groente kun je wel een paar dagen over de houdbaarheidsdatum eten, rauw vlees niet." Zelf invriezen is verstandig. Nog een advies van de voedingsdeskundige: "Zo snel mogelijk weer in de koeling. Het liefst 4 graden, of kouder."
Want de parasiet is dan wel dood en komt niet meer terug na één goede invriezing, maar bacteriën raken alleen in een slaaptoestand bij koude temperaturen. Bovendien zijn ze dol op temperaturen tussen de 15 en 50 graden én op rauw vlees. "Onder die omstandigheden groeien ze snel in aantal."
Weerstand
Met name de listeria- of salmonellabacterie is gevaarlijk voor onze gezondheid, vooral weer voor die risicogroepen. "Bij mensen met een goede weerstand doen ze niet zo veel."
Bacteriën op rauw vlees worden alleen gedood als ze worden gebakken met temperaturen boven de 70 graden. Maar filet americain bakken? Dat doe je niet zomaar. "Dan is natuurlijk de hele smaak weg, het lijkt me niet echt lekker. Dus ik snap dat mensen het eten, en dat is prima. Als ze maar voorzichtig zijn."
De gevolgen
Patricia Meijboom werd als foetus besmet door de gevaarlijke parasiet die op rauw vlees kan zitten. Elke dag heeft ze er nog last van: ze is namelijk bijna blind. Met één oog ziet ze niets meer, met haar andere oog is het net alsof ze door een troebele melkfles tuurt.
"Vrouwen die rauw vlees eten tijdens de zwangerschap, vind ik net zo slecht als vrouwen die roken. Ze moeten eens een dag meelopen met mij. Dan zien ze hoe zwaar het is." Lees haar hele verhaal hier.
