Veel doven en slechthorenden uit Utrecht zaten flink in de rats na de schietpartij in hun stad. Ze konden de berichtgeving op tv niet goed volgen, omdat er geen doventolk of ondertitels waren. "Ik begreep er helemaal niets van."
Caroline Smits is doof en was aan het werk toen de schietpartij plaatsvond. Een collega attendeerde haar erop via de chat - zelf had ze er nog niks van meegekregen.
Buitengesloten
"We hebben gelijk het nieuws aangezet", zegt Caroline tegen RTL Nieuws. "We zaten midden in een crisissituatie en ik wist niets van wat er aan de hand was. Informatie is niet toegankelijk. Mensen praten wel, maar ik kan niks volgen. Ik voel me dan echt buitengesloten."
Stel, je bent in Parijs, er is sprake van een noodsituatie, legt ze uit. "Iedereen praat Frans, jij niet. Je kunt dus niets volgen. Dat gevoel is echt beangstigend."
Tweede taal
En zelfs als een nieuwsuitzending wél ondertiteld is, helpt dat nog niet elke dove. "Ik kan gewoon lezen, maar dat geldt niet voor elke Nederlandse dove", zegt Caroline. "Gebarentaal is onze moedertaal, het Nederlands geschreven is je tweede taal. Voor veel doven is lezen moeilijk."
Ze vergelijkt het met het lezen van een voor jou vreemde taal. "De belangrijkste dingen in bijvoorbeeld het Spaans pik je er misschien nog wel uit, maar de volledigheid en de nuances niet. Je mist dus heel veel details."
Caroline wil gebarentolk bij crisisnieuws: 'Ik heb geen idee wat er gebeurt'
Berichtgeving niet te volgen
In Nieuw-Zeeland stond naast premier Jacinda Ardern een gebarentolk die haar hele toespraak en alle communicatie vanuit de overheid duidde voor doven en slechthorenden. Dat moet in Nederland ook vindt Ieder(in), de koepelorganisatie voor mensen met een beperking of chronische ziekte.
Het ontbreken van toegankelijke informatie is volgens de organisatie in strijd met het VN-verdrag Handicap. Het kantoor van Ieder(in) is in Utrecht, waar op maandagochtend 18 maart steeds meer sirenes te horen waren. Medewerkers zetten de tv aan en hoorden van een mogelijke aanslag een paar honderd meter van het pand. Collega's werden onrustig. Wat bleek? De dove collega's konden de berichtgeving niet volgen.
Ondertiteling werkt niet
In Nederland zijn er 1,5 miljoen mensen met een gehoorbeperking. Tienduizenden van hen hebben moeite met het lezen van ondertiteling, voor hen was de publieksinformatie niet beschikbaar.
In gesprek
In een reactie aan RTL Nieuws laat minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport weten dat informatie zo moet worden aangeboden, dat zoveel mogelijk mensen de berichtgeving kunnen volgen. "Dat is in crisissituaties helemaal van belang. Daarom worden de nieuwsuitzendingen van de publieke omroep ondertiteld voor doven en slechthorenden. Daarnaast worden dagelijks de ochtendjournaals voorzien van gebarentolken."
Ook vertelt hij dat persverklaringen, zoals tijdens de crisis in Utrecht, meteen worden uitgeschreven en op de website van de Rijksoverheid worden geplaatst. "Toch zijn er signalen dat de communicatie tijdens de gebeurtenissen in Utrecht voor sommige doven en slechthorenden moeilijk te volgen was. Daarom gaat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport deze week hierover in gesprek met een aantal (vertegenwoordigers van) mensen met een auditieve beperking."
