Ruim de helft van de volwassenen is te zwaar en het aantal kinderen met overgewicht is gelijk gebleven. Waarom lukt het maar niet om dit cijfer te laten dalen?
"Omdat afvallen meer is dan gezond eten en bewegen", zegt professor Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC. Als internist behandelt ze mensen met obesitas, ze doet ook onderzoek naar de oorzaken en behandeling ervan.
Ze legt uit dat overgewicht een aantal factoren heeft. "Naast ongezonde voeding en te weinig beweging spelen nog andere zaken een grote rol. Bijvoorbeeld stress, maar ook slaapgebrek en een omgeving die uitnodigt om ongezond te eten. Je moet sterk in je schoenen staan om de saucijzenbroodjes op het station te negeren als aan het einde van de dag je bloedsuikerspiegel laag is."
Te veel mensen met overgewicht en obesitas:
- Ruim de helft (50,2 procent) van de volwassenen van 18 jaar of ouder had in 2018 overgewicht. 15 procent had obesitas.
- Het aantal kinderen met overgewicht en obesitas is ongeveer gelijk gebleven sinds 2014. In 2018 had 11,7 procent van de kinderen tussen de 4 en de 18 jaar overgewicht en 2,7 procent had obesitas.
- De Rijksoverheid wil dat het aantal kinderen met overgewicht in 2040 daalt naar 9,1 procent, en met obesitas naar 2,3 procent.
- Het percentage volwassenen met overgewicht moet dalen naar 38 procent, en met obesitas naar 7,1 procent.
Bron: CBS
Stress en slaaptekort
Iedereen weet dat gezond eten en bewegen goed is, maar voldoende ontspanning en regelmaat is volgens van Rossum net zo belangrijk. "Mensen met obesitas hebben vaak last van chronische stress. Van het stresshormoon cortisol krijgt het lichaam een fysieke reactie in de vorm van buikvet. Stress zorgt er ook voor dat je zin krijgt om te snacken."
Doordat meer mensen stress ervaren in onze drukke maatschappij, is er volgens haar ook meer overgewicht. Daarnaast is er nog een ander ding waardoor het gewicht toeneemt: te weinig slaap. "Ook daarvan maak je meer hongerhormonen aan en krijg je meer trek. Je stofwisseling raakt van slag."
Dik door medicijnen
Ook medicijnen zijn van grote invloed op het gewicht. "Veel mensen met obesitas gebruiken medicijnen voor depressie, diabetes en hoge bloeddruk. Sommigen daarvan hebben als bijwerking gewichtstoename." In plaats van meteen medicijnen voorschrijven, is het belangrijk dat eerst de levensstijl goed wordt bekeken.
Bij mensen met overgewicht moet volgens Van Rossum veel meer naar het individu worden gekeken. "Waarom is deze persoon te dik? Heeft iemand een prednisonkuur terwijl diegene volstrekt gezond leeft? Dan zal iemand niet zomaar afvallen door meer wortels te eten."
'Dieet werkt niet'
Bij de een komt het overgewicht door slaaptekort, de ander beweegt te weinig. Vaak is het een optelsom van verschillende zaken. "Wel is bekend dat alleen maar een dieet volgen zonder aanpak van andere dikmakende factoren op de lange termijn weinig zin heeft. Als iemand ineens minder calorieën binnenkrijgt, gaat het lichaam compenseren. Na verloop van tijd gaat je hongerhormoon omhoog en schroeft je verbranding terug." En dan val je alsnog niet af.
Wat beter werkt? Een gezond eetpatroon met voldoende beweging, slaap en ontspanning. En kou. "Dan worden de bruine vetcellen in ons lichaam, ons 'gunstige vet', geactiveerd en die zetten calorieën om in warmte. Zonder jas of sjaal naar buiten of de verwarming een tikje lager zetten is dus goed voor je verbranding en kan helpen je gewicht te verlagen."
Psyche
Van Rossum heeft hoop voor de toekomst. "Sinds januari van dit jaar zit de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) in het basispakket, dat is een behandelprogramma van twee jaar tegen overgewicht of obesitas."
Er wordt ingezet op gezonde voeding, beweging, coaching en psyche. "Vooral dat laatste component is belangrijk. Het kan de kilo’s echt doen afnemen."
