Moderne auto's houden data bij over het rijgedrag van de bestuurder. De politie gaat die informatie vaker gebruiken om van de auto een belangrijke getuige te maken. Wat staat er in die zwarte doos, en heeft jouw auto er ook eentje? Vijf vragen.
Na een succesvolle proef bij de politie in Rotterdam krijgen zeven van de tien politieregio's dit jaar apparatuur om zwarte dozen in auto's uit te lezen. Deze Event Data Recorder (EDR), vergelijkbaar met de zwarte doos in een vliegtuig, slaat informatie op waarmee de fabrikant zijn auto wil verbeteren. Ook de politie is geïnteresseerd: die kan de informatie gebruiken om de schuldvraag bij een ongeluk te beantwoorden.
1. In welke auto's zit de zwarte doos?
De EDR zit volgens de politie in alle moderne motorvoertuigen die na 2006 zijn gemaakt. In de Verenigde Staten is het sinds twee jaar verplicht om nieuwe voertuigen van een zwarte doos te voorzien. In Europa wordt het systeem mogelijk vanaf 2020 verplicht ingevoerd bij nieuwe auto's en motors.
2. Wat voor informatie slaat de zwarte doos op?
De zwarte doos, een chip bij de motor, slaat informatie op over onder andere de snelheid, het rij- en remgedrag, de richtingaanwijzers en of de bestuurder een gordel droeg. Deze data worden constant opgeslagen en weer gewist. Zodra er een ongeluk gebeurt waarbij de airbags of gordelspanners geactiveerd worden, slaat de EDR de gegevens uit de vijf seconden vóór de crash op.
Volgens de politie zijn er tientallen zaken opgelost door het uitlezen van de zwarte doos. De bekendste zaak is die van een 25-jarige Schiedammer, die in 2009 vier leden van een gezin doodreed. De Rotterdamse politie kon door het uitlezen van de EDR (foto onder) achterhalen dat de Schiedammer 147 kilometer per uur reed op een weg waar een maximumsnelheid van 30 kilometer gold.
"Slachtoffers hoeven door informatie uit de zwarte doos niet langer kletsverhalen van veroorzakers te ontkrachten", zegt Hans van Manen van de Vereniging Verkeersslachtoffers.
3. Wanneer mag deze informatie worden uitgelezen?
De politie heeft, samen met de autofabrikanten, de apparatuur om de zwarte doos uit te lezen. Dit gebeurt alleen met toestemming van de bestuurder. De Rotterdamse politie meldt dat tot dusver iedereen meewerkt aan het uitlezen van de EDR.
Als de bestuurder niet instemt, bijvoorbeeld omdat hij niet wil meewerken aan zijn eigen veroordeling, kan de politie met een rechterlijk bevel via de rechter-commissaris toch nog de gegevens van de auto inzien.
4. Zijn de gegevens in de zwarte doos aan te passen?
De data worden versleuteld op de EDR opgeslagen, maar alles wat digitaal werkt, kan worden gehackt. Dat blijkt ook uit onderstaande video van Motherboard, waarin een hacker de remmen en airbags van een auto uitschakelt door het systeem te hacken. Hoewel het systeem om een zwarte doos uit te lezen duizenden euro's kost, is het is niet ondenkbaar dat een hacker ook toegang krijgt tot de EDR – mogelijk met veel goedkopere apparatuur.
Tom Kowalick, één van de techneuten die de EDR ontwikkelden, heeft een product gemaakt waarmee toegang tot de data wordt geblokkeerd. "De data zijn eigendom van de eigenaar van het voertuig", zegt hij tegen Wired. Zijn product, de AutoCyb, is een slot dat wordt geplaatst op de ingang om de zwarte doos uit te lezen.
5. Hoe zit het met de privacy van de bestuurder?
De VVD, PvdA en D66 stellen kritische vragen bij het gebruik van data uit de zwarte doos: "Want hoever ga je daarmee? Moet iemand ook verplicht een alcoholtest doen voordat hij achter het stuur kruipt?" zegt Barbara Visser (VVD) tegen het AD. "Nu lijkt het soms alsof het recht niet meer straft.'"
Bas Filippini, voorzitter van privacyorganisatie Privacy First, plaatste in 2011 al zijn vraagtekens bij het invoeren van de zwarte doos bij motorvoertuigen: "Het is in de rechtszaal vrijwel altijd duidelijk wie de schuldige is, en om nou voor die paar gevallen dat het niet zo is je privacy op te geven. Dat gaat mij veel te ver."
Filippini is ook bang voor het precedent dat het uitlezen van de EDR schept: "Het begint bij ongevalanalyse, maar al snel zet de politie je aan de kant en lezen ze je zwarte doos uit waarop ze je een boete geven omdat je gisteren 150 hebt gereden."
Kijk ook het item van Z Today over de zwarte doos in auto's
