Hoeveel relatief gezonde mensen in ons land hebben een sterke doodswens? En waarom willen zij niet meer leven? Els van Wijngaarden (42) gaat daar onderzoek naar doen. "Je voert heel indringende gesprekken. Het is belangrijk om dit probleem in kaart te brengen."
Hulp bij zelfdoding. Het is een zeer gevoelig thema in de politiek. Daarom worden er door dit kabinet geen nieuwe voorstellen gedaan. Wel sprak het kabinet af om in beeld te brengen hoeveel 'relatief gezonde' Nederlanders een doodswens hebben.
Aan Els van Wijngaarden van de Universiteit van Humanistiek de taak om dit uit te zoeken. Samen met nog vier andere onderzoekers van andere universiteiten.
Wat is jullie schatting: hoeveel mensen hebben een doodswens?
"De verwachting is dat de groep klein is, maar dat weten we niet zeker. Daarom heeft het kabinet opdracht gegeven dit te onderzoeken. Op deze manier kunnen we meer inzicht krijgen in het probleem. Dat kan later helpen bij het nemen van beslissingen."
Wat willen jullie precies onderzoeken?
"We willen onderzoeken hoeveel mensen boven de 55 jaar relatief gezond zijn, maar wel met een doodswens rondlopen. Niet voor even, maar voor langere tijd. En we willen een gezicht geven aan die mensen: waarom hebben zij die doodswens? Wat voor mensen zijn het? Wat voor kenmerken hebben ze? Wat zijn hun omstandigheden?"
Waarom kiezen jullie er voor om alleen onderzoek te doen onder 55-plussers?
"In het politieke debat gaat het vooral om mensen die op hogere leeftijd zijn. Om te kunnen zien of deze stervenswens toeneemt naarmate mensen ouder worden, leggen we de leeftijd in ons onderzoek iets lager, bij 55. Dit onderzoek richt zich niet op de jongere groep. Als we alle leeftijden zouden onderzoeken wordt de groep ook veel te groot. We moeten kiezen."
Hoe onderzoek je dit? Je kunt moeilijk 17 miljoen mensen ondervragen.
"We gaan 20.000 mensen ondervragen. Dat doen we vooral via uitgebreide vragenlijsten, een aantal mensen gaan we diepgaand interviewen. Ook gaan we dossiers van huisartsen onderzoeken die hiermee te maken krijgen."
Denk je dat mensen 'ja' aanvinken als ze de vraag krijgen: heeft u een doodswens?
"We werken samen met een professioneel bureau dus doen er alles aan om zo goed mogelijke data te krijgen. We gaan er vanuit dat mensen het eerlijk invullen en een zorgvuldige selectie is ook van belang."
Waarom is dit onderzoek belangrijk?
"We hebben nu geen cijfers en weten ook nog weinig over de achtergronden van deze groep mensen. Het is erg belangrijk dat hier meer kennis over komt om preciezer te bepalen wat het probleem is, hoe groot het is en wat dus wijsheid is. Pas dan kunnen beleidsmakers op basis van feiten en cijfers zorgvuldig beleid maken. En niet alleen op basis van politieke voorkeuren of emoties."
Wat doet het met je als je praat met mensen die een doodswens hebben?
"Dat is ingrijpend en intens. Maar je bent ook een luisterend oor. Je voert wezenlijke gesprekken. Dat zorgt ook voor erkenning bij mensen en dat wordt vaak gewaardeerd."
Probeer je deze mensen te overtuigen om juist toch van het leven te genieten?
"Hoewel je soms de neiging hebt om een ander te overtuigen dat het leven nog de moeite waard is, probeer ik vooral te luisteren en op mijn tong te bijten: niet oordelen of adviezen gaan geven, maar luisteren naar hun verhaal. Dat zorgt voor een vorm van erkenning en dan kan troost bieden."
