Opnieuw onbegrip over een explosieve stijging van de prijs van een medicijn. De farmaceut Novartis verzesvoudigt plotseling het tarief van het kankermedicijn lutetium octreotaat. Kan dat zomaar? En is hier iets tegen te doen? "Dit bedrijf heeft wat uit te leggen."
16.000 euro. Dat kost het medicijn per kuur bij het Rotterdamse Erasmus MC. Daar maken ze het al sinds de eeuwwisseling. Gewoon in de eigen apotheek. Tot op heden.
Het medicijn komt oorspronkelijk ook bij het Erasmus MC vandaan: in de jaren tachtig werd het hier ontwikkeld. Het bleek zo succesvol, dat ook het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam en het UMC Utrecht behandelingen ermee gingen aanbieden. Steve Jobs kwam er in 2008 voor naar Nederland.
Monopoliepositie
92.000 euro. Dat vraagt het bedrijf Novartis er nu voor. Vanwaar die explosieve prijsstijging? Dat komt omdat de farmaceut er alles aan heeft gedaan om eigenaar te worden van zowel het medicijn als de bedrijven die de grondstoffen ervan produceren. Een monopoliepositie dus.
Daarnaast heeft Novartis ervoor gezorgd dat het medicijn de status van 'weesmiddel' heeft gekregen. Hierdoor wordt 10 jaar 'marktexclusiviteit' verzekerd. Niemand anders mag dit medicijn dus maken. Die regeling is bedacht door de Europese Unie om te zorgen dat farmaceuten ook medicijnen blijven ontwikkelen voor een kleine groep mensen.
'Deze farmaceut wil alleen maar cashen'
"Dit bedrijf maakt handig gebruik van bestaande regels, maar die regels zijn hier helemaal niet voor bedoeld", zegt zorgeconoom Marcel Canoy. Hij adviseert de overheid over de vergoeding van medicijnen. "De status van weesmiddel is bedoeld voor medicijnen die er nog niet zijn. Het is bedoeld voor bedrijven die een bepaald risico nemen. Maar dit risico is er niet meer. Het is voor dit bedrijf alleen maar cashen."
Tot op de dag van vandaag maken de Nederlandse ziekenhuizen dit medicijn. Maar de vraag is hoe lang de farmaceut Novartis dit nog toestaat. Omdat ze ook de prijs van de grondstoffen kunnen bepalen, bestaat de kans dat de ziekenhuizen hiermee moeten stoppen.
'Dit is valsspelen'
Gevreesd wordt dat er niks anders op zit dan de hoofdprijs te betalen. "Dit is zeer slecht nieuws voor de patiënt", zegt KWF Kankerbestrijding.
"Wij noemen dit gewoon valsspelen", zegt een woordvoerder van zorgverzekeraar CZ. "Het lijkt erop dat farmaceuten een nieuw verdienmodel hebben gevonden door de status van weesgeneesmiddel te misbruiken. Het mag misschien, maar het deugt niet. Het is onsympathiek."
De term 'misbruik' wil zorgeconoom Canoy niet gebruiken. "Omdat het legaal is wat ze doen." Hij maakt zich over het algemeen wel zorgen. "Het gebeurt steeds vaker. Het is niet de eerste farmaceut die dit doet. We hebben wel een probleem op dat vlak. De minister is hard bezig om hier wat tegen te doen. Want zo blijf je bezig. Dit is zo ongewenst. We moeten kijken met welke middelen we deze grappen en grollen kunnen verminderen. Ik ben er niet gerust op dat dit vaker gaat gebeuren."
'Dit is nog geen uitgemaakte zaak'
Canoy zegt dat er 'absoluut' moet worden ingegrepen. Volgens hem kan het Zorginstituut 'hier nog wat van vinden'. Het Zorginstituut moet ervoor zorgen dat de gezondheidszorg betaalbaar blijft. Het instituut adviseert ook de minister. Canoy noemt ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Die zien erop toe dat bedrijven eerlijk concurreren. "Het is nog geen uitgemaakte zaak."
Want déze prijsstijging is niet goed te rechtvaardigen. Niet aan patiënten, maar ook niet aan de minister. "Ja, ze hebben een prijs moeten betalen om een bedrijf over te nemen. Maar de verwachte opbrengst zal vele malen hoger zijn dan de investering die ze hebben gedaan. Dit bedrijf heeft wat uit te leggen."
