Ella (31) ontsnapte uit de handen van haar loverboy. Jarenlang werd ze nog geconfronteerd met de schulden die hij in haar naam maakte. Ze is niet de enige. Bijna alle vrouwen die in de hulpverlening komen, hebben schulden.
Volgens een schatting van Fier, landelijk behandel- en expertisecentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties, heeft 90 procent van de vrouwen die in de hulpverlening terechtkomen voor huiselijk geweld, ook (grote) financiële problemen. Hulpverleners weten dit vaak niet.
Geldstress
"Dat komt omdat mensen met schulden hun financiële problemen zelden uit zichzelf bespreekbaar maken", zegt Ferdi Bekken, onderzoeker bij Fier. "En de expertise van de hulpverleners ligt op een heel ander vlak, namelijk op het stoppen van geweld en het ondersteunen bij sociaal-emotionele problemen."
Helemaal verkeerd
Voor Ella beginnen de schuldproblemen rond haar achttiende, als ze op zichzelf gaat wonen. Ze woont dan al twee jaar in een opvanghuis, na een onprettige tienertijd. Ze leert een jongen kennen die al snel bij haar intrekt. Dat loopt helemaal verkeerd, vertelt ze. "Hij praatte mij een schuldgevoel aan en ik deed alles om hem maar te pleasen." Ook deed hij dingen die Ella niet wist. Hij bestelde spullen op haar naam, verstopte rekeningen en begon haar te slaan.
"Op een gegeven moment kwam ik erachter dat de rekeningen een paar maanden niet waren betaald. De extra aanmaningskosten kon ik niet betalen. Ik weet nog goed dat hij zei: 'Okay, you know what to do to get your money." Zo belandde Ella in de prostitutie.
Pinpas afgeven
"Bij Fier zien we veel meisjes en vrouwen die binnen een gewelddadige relatie financieel zijn uitgebuit", zegt Bekken. "Door hun loverboy, door familie of door een partner. Het geweld kan een oorzaak zijn van financiële problemen, maar ook een gevolg."
Vrouwen geven bijvoorbeeld gedwongen hun pinpas af, moeten toeslagen op de rekening van een ander laten storten of komen net als Ella in de prostitutie terecht.
Toen ze zwanger raakte, na vijf jaar, lukte het Ella uiteindelijk om uit de misbruikrelatie te komen. De politie en Veilig Thuis hielpen haar en ze kwam ook bij een psycholoog van Fier terecht. Daar vertelde ze voor het eerst dat ze op haar achtste werd aangerand. Ze werd gediagnosticeerd met een post-traumatische stress stoornis (PTSS).
Brandjes blussen
In de jaren met haar ex liepen haar schulden op tot 11.000 euro. Daarvoor werd ze onder bewindvoering geplaatst, mede vanwege de PTSS "Het lukte me niet meer om overzicht te houden, de druk was te groot", zegt Ella. Toen de traumabehandeling aansloeg, kreeg ze beetje bij beetje de regie over haar leven terug.
Tussen haar 14de en 23ste had Ella te maken met verschillende hulpverleners. "Zij focusten zich elke keer op de problemen die zichtbaar waren, En dat deed ik zelf ook: brandjes blussen." Niemand legde de link tussen wat er op haar achtste was gebeurd en hoe ze later in haar leven voelde, zegt ze. "Terwijl dat wel nodig was om de problemen structureel op te lossen."
Geld en geweld
Op basis van anderhalf jaar onderzoek schreef Bekken voor Fier het boek Geld en Geweld. Daarmee wil de organisatie het makkelijker maken voor hulpverleners om de link te leggen tussen financiële problemen en huiselijk geweld. "Ze hoeven niet zelf aan de slag met de schulden van hun cliënten, maar ze moeten ze wel kunnen signaleren en bespreken", zegt Bekken. "Doen ze dit niet, dan blijft de stress en het risico op problemen aanwezig."
Hij noemt het voorbeeld van een gezin waar regelmatig escalaties van geweld voorkwamen, die maar niet te stoppen leken. Tot hulpverleners erachter kwamen dat vóór elke escalatie incassobrieven binnenkwamen. Die zorgden voor zoveel spanning dat het telkens tot geweld kwam.
Het gaat Bekken niet zozeer om het aanpassen van wetten of regels. "Er zijn twee goed functionerende systemen: schuldsanering en geweldshulpverlening. Die moeten beter samenwerken. De kloof daartussen moet kleiner."
