Shell zou jarenlang ten onrechte geen dividendbelasting hebben afgedragen. Hierdoor zou de staat mogelijk miljarden euro's zijn misgelopen. Vijf vragen en antwoorden.
1. Wat is er aan de hand?
Olieconcern Shell zou via een trust op het eiland Jersey jarenlang dividendbelasting hebben ontweken. Dat bericht dagblad Trouw, dat zich baseert op een wetenschappelijk onderzoek van hoogleraar Jan van de Streek van de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in belastingheffing van concerns en publiceert binnenkort over de kwestie in het weekblad Fiscaal Recht.
Bedrijven die in Nederland hun hoofdkantoor hebben, moeten nu nog belasting betalen over het dividend dat ze uitkeren aan aandeelhouders. Nederlandse aandeelhouders mogen dit verrekenen met hun inkomstenbelasting. De 15 procent die buitenlandse aandeelhouders betalen, gaat rechtstreeks de schatkist in en wordt dus niet teruggegeven aan de aandeelhouders.
Zie ook: 'Shell ontwijkt miljarden aan dividendbelasting via Jersey'
2. Waarom zou Shell de regels omzeilen?
Het Nederlandse deel van het olieconcern en het Britse deel wilden in 2004 fuseren. Omdat het hoofdkantoor in Nederland staat, is Shell hier vennootschapsbelastingplichtig. Eén obstakel: in Nederland geldt dan nog een dividendbelasting van 25 procent (sinds 2007 is dat 15 procent) als de winst wordt uitgekeerd.
Dat betekent dat Britse aandeelhouders een kwart van hun dividend moeten afdragen aan de Nederlandse fiscus. En daar zitten ze niet op te wachten. In het Verenigd Koninkrijk betalen zij namelijk geen dividendbelasting.
Zonder instemming van die aandeelhouders is de fusie van de baan. Dus wordt er een constructie opgetuigd, met goedkeuring van de Nederlandse Belastingdienst. Er komen twee type aandelen: 'A' voor de voormalig aandeelhouders van de Nederlandse Koninklijke Olie en 'B' voor de voormalige eigenaren van de Engelse Shell Transport and Trading.
Aandelen 'A' vallen onder de Nederlandse dividendbelasting, voor aandelen 'B' geldt door de constructie een vrijstelling. Dat dividend voor de Engelse aandeelhouders wordt uitgekeerd via een trust op belastingparadijs Jersey. Zo houdt dat geld een 'Britse oorsprong'. Fusie gered.
Wat er precies in die belastingdeal (ruling) staat is niet bekend. Openbaarmaking zou de economische belangen te veel schaden, oordeelde de Amsterdamse rechtbank eerder.
3. Mag deze constructie wel?
Dat is de vraag. Bronnen in Trouw vermoeden dat er een grens is overgegaan. Van de Streek concludeert in zijn onderzoek naar Shell dat het bedrijf 'naar alle waarschijnlijkheid dividendbelasting had moeten inhouden over de dividenden uitgekeerd op álle aandelen'.
Peter Kavelaars, hoogleraar Fiscale Economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam zegt: "Shell heeft het dividend eerst uitgekeerd aan de vennootschap op Jersey. Daarover is het geen dividendbelasting verschuldigd. Als die vennootschap het doorsluist naar de Engelse aandeelhouders is het ook geen dividendbelasting verschuldigd, noch in Nederland, noch in Engeland. Als dit doorsluizen op voorhand al vaststaat dan is de Nederlandse vrijstelling echter niet op voorhand van toepassing. En daar hebben Shell en de Belastingdienst dus denk ik een afspraak over gemaakt.”
Dat de Belastingdienst akkoord is gegaan, komt volgens hem omdat het gaat om de winst die voorheen in Engeland is gemaakt en waar Nederland tot de fusie nooit enige belasting over had kunnen heffen. Door de fusie zou dat ineens wel kunnen zegt hij. "Dan zou Nederland opeens veel geld in de schoot geworpen krijgen." In dat opzicht is de deal volgens hem begrijpelijk.
Een tankwagen in het Verenigd Koninkrijk van Shell. (Foto: EPA)
Jaap Koelewijn, hoogleraar corporate finance aan Nyenrode Business Universiteit, zegt dat als er een stempel is gezet door de Belastingdient 'het mag', maar een fiscale constructie opzetten op Jersey, puur om winstuitkeringen vrij te stellen van de belasting 'dat mag niet'.
De fout ligt dus bij de Belastingdienst, zegt hij. Koelewijn vermoedt dat Gerrit Zalm, destijds minister van Financiën, of één van zijn hogere ambtenaren druk heeft uitgeoefend op dienst. "De politieke druk, om Shell welwillend te zijn, moet groot geweest zijn. Zo'n stempel is niet even op een vrijdagmiddag om vier uur gegeven."
Hij zet vraagtekens bij de rol van de overheid. "Moet je zo meegaan met de wensen van een bedrijf?" Op de vraag 'wat nu?', antwoordt hij: "De minister kan alleen maar kritisch kijken naar het systeem van de rulings en de wet veranderen. Staatssteun mag binnen Europa niet maar op fiscaal gebied is Nederland autonoom."
4. Hoe werkt zo'n belastingdeal en komt dat vaker voor?
De Belastingdienst sluit vaker deals met multinationals. Dat gaat overigens niet altijd goed. Eerder dit jaar werden 4462 zogenoemde rulings onderzocht, nadat bleek dat een belastingdeal met levensmiddelengigant Procter & Gamble niet door de beugel kon. In 78 gevallen werden fouten geconstateerd.
Met de deals moet het voor internationaal opererende bedrijven aantrekkelijker worden zich in Nederland te vestigen. De inhoud van die belastingafspraken is geheim. In zo'n ruling geeft de Belastingdienst een bedrijf vooraf duidelijkheid over de betalen belasting en welke regelingen er allemaal van toepassing zijn. Het idee is dat ondernemingen, die vaak zeer complexe aangiften moeten doen, daardoor niet voor verrassingen komen te staan.
Volgens Koelewijn zijn er vast meerdere 'Nederlandse entiteiten die winstuitkeringen via een gehaktmolen op Jersey doorsluizen'. "Multinationals zoeken de mazen van de wet op en gebruiken de mogelijkheden die er zijn. Dit roept om een discussie over hoe we ons als land fiscaal hebben ingericht. Ook internationaal staat Nederland onder druk te veranderen."
5. Wat zeggen Shell, het ministerie van Financiën en de Belastingdienst?
De Belastingdienst wil niet ingaan op de situatie van individuele belastingplichtigen. Het ministerie van Financiën laat weten dat 'als de Belastingdienst zekerheid vooraf geeft in de vorm van een ruling, dan is dat altijd binnen wet- en regelgeving, beleid en jurisprudentie'.
Volgens Shell heeft het die zekerheid vooraf gekregen van de Belastingdienst. Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, is dan ook 'stomverbaasd' over de berichtgeving in Trouw. "Dit is tendentieus en de structuur met A- en B-aandelen is juist heel goed geweest voor de Nederlandse schatkist", zegt ze in een persbericht. "Shell en haar hoofdkantoor dragen veel bij aan de Nederlandse economie."
Meer op rtlz.nl
